لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:5076
بَليغ، اسماعيل، شاعر و تذكره‌نويس ترك در سدة 2ق/8م. او در 079ق/668م
در بروسه بورسا زاده شد «دائرةالمعارف اسلام...»، ، V/415 به همين سبب، به
بروسوي نيز معروف است نك: II/692-693 , 1 .EIبليغ در زادگاهش به تحصيل علم
پرداخت. در برخى از منابع آمده است كه او به زبان فارسى و عربى تسلط
داشت «دائرةالمعارف اسلام»، همانجا. وي حدود 0 سال امامت مسجد مانتى‌جى يا
امانتچى را برعهده داشت و پدر و جدش نيز، امام همين مسجد بوده‌اند همان، ؛
V/416 «دائرةالمعارف زبان...»، .I/390
علاوه بر اسماعيل، تنى چند از شاعران ترك همعصر وي نيز بليغ تخلص كرده‌اند،
چنان‌كه گاهى نام و آثار آنان درهم آميخته است. در اين ميان بيش از همه،
اشعار اسماعيل بليغ و محمد امين بليغ ه م، با هم خلط شده است
«دائرةالمعارف اسلام»، 1 ، EIهمانجاها، ولى در ميان آنان، اسماعيل نخستين
شاعري است كه تخلص بليغ را براي خود
برگزيده‌است«دائرةالمعارف‌اسلام»،همانجا.برخى‌اوراموسيقى‌دان و مداح ذاكرباشى
نيز دانسته‌اند.
بليغ در شعر خود از اوزان عروضى به طرز ماهرانه‌اي استفاده كرده، و از
استعمال لغات نامأنوس و مهجوري كه در نثر به كار مى‌برده، اجتناب ورزيده
است. هر چند شهرت او در شعر به پاي آثار منثورش نمى‌رسد، با اين حال،
اشعارش نيز از مقبوليت قابل توجهى برخوردار است همانجا.
اسماعيل بليغ در بروسه‌درگذشت«دائرةالمعارف‌زبان»،همانجا. برخى تاريخ فوت او
را 140ق/728م سامى، /354، و برخى
ديگر142ق/729م‌يادكرده‌اندبغدادي،/75-76؛«دائرةالمعارف اسلام»، ؛ V/415 نيز نك:
1 ، EIهمانجا.
بليغ در اشعار و آثار منظوم خود از قصص انبياء، عبارات و اصطلاحات مردمى، پند
و امثال و مضمونهاي مشترك ادبيات ديوانى استفاده كرده است «دائرةالمعارف
اسلام»، .V/416
آثار:
. گلدستة رياض عرفان و وفيات دانشوران نادره‌دان. اين اثر كه براساس
روضةالاولياء تأليف بالدرزاده محمد افندي در 139ق/ 727م نوشته شده است،
نوعى وفيات‌نامه، و داراي بخش است همانجا و براي تاريخ بروسه منبع مهمى
محسوب مى‌شود، زيرا اطلاعاتى دربارة زندگى و شرح احوال سلاطين، شاه‌زادگان،
وزراي ترك و همچنين ديگر مشاهير آنجا از شعرا، موسيقى‌دانان و علما به دست
مى‌دهد. اين كتاب در 302ق/885م در بروسه به چاپ رسيده است.
. نخبة الا¸ثار لذيل زبدة الاشعار، كه در 139ق/727م به عنوان ذيل
زبدةالاشعار اثر قاف‌زاده فائزي تأليف شده است و اطلاعاتى دربارة 14 شاعر در
آن آمده است. اين اثر در 985م در آنكارا به چاپ رسيده است.
. گل صدبرگ، حاوي شرح 00 حديث نبوي است و در 136ق/ 724م تأليف شده است.
از اين‌اثر دو نسخة خطى در دست است كه‌در كتابخانة دانشگاه استانبول و
كتابخانة خلق نگهداري مى‌شود همانجا.
. شهر انگيز بورسا، آيينة خوبان، منظومه‌اي است در 69 بيت. بليغ اين اثر را
در 119ق/707م به پايان رسانده است. دو نسخة خطى از اين اثر موجود است كه
هر دو در كتابخانة دانشگاه استانبول نگهداري مى‌شود همانجا.
مآخذ: بغدادي، ايضاح؛ سامى، شمس‌الدين، قاموس الاعلام، استانبول، 306ق/
889م؛ نيز:
1 ; T O rk dili ve edebiyat o ansiklopedisi, Istanbul, 1979; T O rkiye diyanet
vakf o Isl @ m ansiklopedisi, Istanbul, 1992.
جلال خسروشاهى
