لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:5107
بَنْدَرِ تُرْكَمَن، شهرستان و شهر مركز آن در استان گلستان.
شهرستان: اين شهرستان با وسعت 60 ،كم ، داراي دو شهر به‌نامهاي بندر تركمن و
گميش تپه، و دو بخش به نامهاي مركزي و گميشان، و دهستان است نشريه...، 2؛
جغرافيا...، /147 كه از شمال به خاك جمهوري تركمنستان، از شمال خاوري و
خاور به شهرستان گرگان و از جنوب به حومة گرگان و كردكوي و از باختر به
درياي خزر محدود مى‌گردد فرهنگ جغرافيايى آباديها...، 9. براساس‌سرشماري
375ش‌جمعيت‌شهرستان‌بندرتركمن 92 ،11نفر بوده است كه از اين شمار 4/7% در نقاط
شهري و 6/2% در روستاها سكنا داشته‌اند سرشماري...، شانزده.
شهرستان بندر تركمن جزئى از دشت وسيع گرگان است فرهنگ جغرافيايى آباديها،
همانجا و در منطقه‌اي كاملاً هموار واقع است و با توجه به اينكه آب درياي
خزر 8 متر پايين‌تر از آبهاي آزاد قرار دارد، بخشهاي وسيعى از اين شهرستان،
پايين‌تر از سطح درياست. قسمت سفلاي رودخانة گرگان در مركز، قره‌سو در جنوب و
شاخه‌اي از اترك در اين شهرستان جاري است. علاوه بر شبه جزيرة آشوراده و
شماري جزاير كوچك، حدود 5 كم از شهرستان بندر تركمن از حوالى روستاي قره‌سو
تا مرز خشكى تركمنستان در ساحل درياي خزر واقع است. آب و هواي اين
شهرستان در قسمتهاي جنوبى معتدل و در قسمتهاي شمالى، نيمه بيابانى است
جغرافيا، همانجا.
اقتصاد شهرستان بندر تركمن بر كشاورزي، دامداري و صنايع دستى به ويژه
قالى‌بافى متكى است و به علت كمبود آب در اين منطقه، كشاورزي بيشتر به
طريقة ديم صورت مى‌گيرد؛ اما در برخى نقاط از چاههاي عميق و آب رودخانه
استفاده مى‌شود. محصولات عمدة اين شهرستان شامل برنج، تره‌بار و دانه‌هاي
روغنى است فرهنگ جغرافيايى آباديها، 0-1. شهرستان بندر تركمن هر چند به لحاظ
تاريخى قدمت چندانى ندارد، اما از نظر اقتصادي و ارتباطات از نواحى مهم
محسوب مى‌شود زنده دل، 2.
شهر: اين شهر در 4 و طول شرقى و 6 و 2 عرض شمالى مفخم، 1 و در گوشة جنوب
خاوري درياي خزر، در محلى به نام خليج حسين قلى تا خليج گرگان واقع است
رزم‌آرا، 0-1. اين بندر در محلى كه پيش‌تر قرارگاه نظاميان براي سركوب عشاير
تركمن بود، در 306ش به سبب دارا بودن شرايط مناسب، احداث، و بندرشاه
ناميده شد نك: زنده‌دل، همانجا؛ رزم‌آرا، 1 و از همان سال راه‌آهن سراسري
كشور از اين نقطه آغاز شد و آنجا به يكى از بنادر مهم كشور بدل گشت فرهنگ
جغرافيايى ايران، /0. بندر تركمن در جنگ جهانى دوم از نظر حمل مهمات به
اتحاد جماهير شوروي سابق، نقش مهمى ايفا نموده، و عامل مؤثري در پيروزي
متفقين بوده است بريمانى، 3.
يكى از معايب اين بندر كه از ابتداي احداث با آن روبه‌رو بوده، عقب‌نشينى
آب درياي خزر است كه در نتيجه در هر سال براي پهلوگرفتن كشتيها بر طول
اسكلة آن افزوده مى‌شود. بدين‌سبب، كانالى به طول 7 كيلومتر احداث گرديد،
اما با عقب‌نشينى آب، اين بندر قابليت خود را براي پهلو گرفتن كشتيهاي بزرگ
بازرگانى از دست داد رزم‌آرا، همانجا؛ حامى، 484. در حال حاضر بندر تركمن به
لحاظ صيد ماهى و شيلات حائز اهميت است و كارخانة كنسرو خاويار نيز در آنجا وجود
دارد. صيد انواع ماهى از درياي خزر منبع درآمد مهمى براي اهالى به شمار
مى‌رود جغرافيا، /147، 149.
با پيروزي انقلاب اسلامى نام اين بندر از بندرشاه به بندر تركمن تغيير
يافت جعفري، 97. برخى عوامل در توسعة اين شهر نقش عمده‌اي داشته‌اند كه از
آن جمله است: . اجراي سياست اسكان عشاير تركمن؛ . احداث خط آهن؛ . ايجاد
فعاليتهاي بندري و احداث اسكلة بارگيري؛ . پيدايش سازمانها و مؤسسات دولتى؛
. ايجاد تسهيلات شهري جغرافيا، /149.
مآخذ: بريمانى، احمد، درياي مازندران، تهران، 355ش؛ جعفري، عباس،
دايرةالمعارف جغرافيايى ايران، تهران، 379ش؛ جغرافياي كامل ايران، وزارت
آموزش و پرورش، تهران، 366ش؛ حامى، احمد، «راههاي ايران»، ايرانشهر، تهران،
343ش/964م، ج ؛ رزم‌آرا، على، جغرافياي نظامى ايران، گرگان و درياي خزر،
تهران، 320ش؛ زنده‌دل، حسن و ديگران، مجموعة راهنماي جامع ايرانگردي استان
گلستان، تهران، 379ش؛ سرشماري عمومى و نفوس و مسكن 375ش، نتايج تفصيلى،
شهرستان بندر تركمن، مركز آمار ايران، تهران، 375ش؛ فرهنگ جغرافيايى
آباديهاي كشور، شاهرود گرگان، ادارة جغرافيايى ارتش، تهران، 367ش، ج 9؛
فرهنگ جغرافيايى ايران آباديها، استان دوم، دايرة جغرافيايى ستاد ارتش،
تهران، 329ش؛ مفخم پايان، لطف‌الله، فرهنگ آباديهاي ايران، تهران، 339ش؛
نشرية دفتر تقسيمات كشوري، معاونت سياسى اجتماعى وزارت كشور، تهران، 359ش،
شم . بهمن توكلى
