لطفا منتظر باشید ...
شماره مقاله:4826
بُرَيْدِ بْن‌ِ مُعاويه، ابوالقاسم‌عجلى‌د پيش‌از 48ق/65م، از اصحاب‌برجستة
امام‌باقر و امام‌صادق‌ع. پدرش‌معاوية بن‌ابى‌حكيم‌حاتم‌از خاندانى‌از
اعراب‌عجلى‌مهاجر به‌كوفه‌بود نك: خطيب، /09؛ نجاشى، 12؛ ابن‌حجر، /0. وي‌در
موطن‌خود به‌تحصيل‌دانش‌آغاز كرد؛ چنين‌مى‌نمايد كه‌در آغاز از
شيوخ‌عامه‌حديث‌آموخت‌و از آن‌جمله‌از ابواسحاق‌اسماعيل‌بن‌رجاء زبيدي‌استماع‌كرد
نك: دارقطنى، /72؛ خطيب، /09 -10؛ ابن‌ماكولا، /15؛ نيز نك: علامة حلى، 21.
بريد در اوايل‌سدة ق، ظاهراً سفر يا سفرهايى‌به‌مدينه‌داشت‌و در آنجا
چندي‌به‌بهره‌گيري‌از محفل‌درس‌امام‌باقرع‌پرداخت‌و از اصحاب‌خاص‌آن‌حضرت‌به‌شمار
آمد «الرجال»، 4؛ شيخ‌طوسى، 09. وي‌پس‌از درگذشت‌آن‌حضرت‌چندي‌از محضر
امام‌صادق‌ع‌در مدينه‌بهره‌برد و در شمار اصحاب‌خاص‌آن‌حضرت‌نيز درآمد همو، 58؛ نيز
نك: الاختصاص، . دربارة دانش‌اندوزي‌او از شيوخ‌امامى‌كوفه، تنها مى‌توان‌بر
استفادات‌گستردة او از محمد بن‌مسلم‌د 50ق/67م‌تأكيد كرد، با اينكه‌او در طبقة
روايى، همپاية بريد بوده‌است‌مثلاً نك: صفار، 38، جم ؛ كلينى، /21. در اسانيد
اماميه، روايت‌او از اصبغ‌بن‌نباته، يار معمر امام‌على‌ع‌و
مالك‌بن‌اعين‌جُهَنى‌نيز ديده‌مى‌شود نك: همو، /47؛ ابن‌بابويه، علل...، 9.
بريد در شمار فقيهان‌برجستة اماميه‌از اصحاب‌صادقين‌ع‌محسوب‌مى‌شد و از همين‌رو،
نام‌او در شمار «اصحاب‌اجماع» ه م‌نيز قرار گرفته‌است‌نك: كشى، /23، 07 -09؛
نجاشى، همانجا؛ نيز ابن‌بابويه، معانى...، 27. در متون‌رجالى‌از
جايگاه‌والاي‌وي‌نزد ائمه‌و وجاهت‌او نزد متقدمان‌اماميه‌سخن‌به‌ميان‌آمده‌است‌نك:
كشى، /98؛ ابن‌بابويه، كمال‌الدين...، 6؛ نجاشى، همانجا. البته‌گفتنى‌است‌در
برخى‌روايات‌از مذمت‌بريد در كنار زراره‌سخن‌رفته، و به«بدعتى»
مشترك‌ميان‌آنان‌اشاره‌شده‌است‌نك: كشى، /64، /09؛ برپاية نقل‌ابن‌حجر نك: همانجا،
وجه‌مشترك‌بريد و زراره، در قول‌به«استطاعت» دانسته‌شده‌است. در گرايش‌فقهى،
برپاية قراين‌چنين‌مى‌نمايد كه‌بريد را مى‌توان‌در كنار فقيهانى‌چون‌ابوبصير و محمد
بن‌مسلم‌جاي‌داد نيز دربارة روابط او با زراره‌و فضيل، نك: عياشى، /60؛ كشى،
/09؛ دلائل...، 65.
راويان‌بسياري‌از بريد دانش‌آموخته‌اند كه‌در ميان‌آنان‌نام‌مشاهيري‌چون‌حَريز
بن‌عبدالله‌سجستانى، ابان‌بن‌عثمان، حماد بن‌عثمان، يحيى‌حلبى،
درست‌بن‌ابى‌منصور، ثعلبة بن‌ميمون، جميل‌بن‌صالح، هشام‌بن‌سالم،
يونس‌بن‌عبدالرحمان، صفوان‌بن‌يحيى‌و ابن‌ابى‌عمير ديده‌مى‌شود براي‌فهرستى‌از
راويان‌وي، نك: خويى، /90-91، 03 بب. گفتنى‌است‌كه‌از عامه‌نيز احمد بن‌حماد
همدانى‌از وي‌روايت‌كرده‌است‌نك: دارقطنى، همانجا؛ خطيب، /09 - 10؛ نيز نك:
ابن‌ماكولا، /28. از فرزندان‌بريد، قاسم‌و موسى‌از راويان‌ومؤلفان‌اماميه‌بوده‌اند
نك: ابن‌بابويه، من‌لايحضر...، /16؛ نجاشى، 13-14، 08؛ شيخ‌طوسى، 42.
نجاشى‌يادآور شده‌است‌كه‌كتابى‌از بريد، به‌روايت‌على‌بن‌عقبة اسدي‌وجود
داشته‌كه‌ابن‌غضايري‌نسخه‌اي‌از آن‌را ديده‌بوده‌است‌ص12؛ اما به‌هر تقدير، در
غالب‌محافل‌اماميه‌اين‌كتاب‌شناخته‌نبوده‌است. دهها حديث‌به‌نقل‌از بريد در
منابع‌روايى‌اماميه، از جمله‌كتب‌اربعه‌مضبوط است.
بريد به‌روايت‌على‌بن‌فضال‌در 50ق‌وفات‌يافته، اما نجاشى‌درگذشت‌او در
حيات‌امام‌صادق‌ع‌را صحيح‌تر دانسته‌است‌همانجا. در تأييد ترجيح‌نجاشى، بايد
گفت‌كه‌در جريان‌اختلافاتى‌كه‌پس‌از وفات‌امام‌صادق‌ع‌رخ‌داد، نشانى‌از حضور او
به‌ثبت‌نرسيده‌است.
مآخذ: ابن‌بابويه، محمد، علل‌الشرائع، نجف، 385ق/966م؛ همو، كمال‌الدين‌و
تمام‌النعمة، به‌كوشش‌على‌اكبر غفاري، تهران، 390ق؛ همو، معانى‌الاخبار،
به‌كوشش‌على‌اكبر غفاري، قم، 361ش؛ همو، من‌لايحضره‌الفقيه، به‌كوشش‌على‌اكبر
غفاري، قم، 404ق؛ ابن‌حجر عسقلانى، احمد، لسان‌الميزان، حيدرآباد دكن،
329-331ق؛ ابن‌ماكولا، على، الاكمال، به‌كوشش‌عبدالرحمان‌معلمى، حيدرآباد دكن،
392ق/972م؛ الاختصاص، منسوب‌به‌شيخ‌مفيد، به‌كوشش‌على‌اكبر غفاري، قم، جماعة
المدرسين؛ خطيب‌بغدادي، احمد، تلخيص‌المتشابه، به‌كوشش‌سكينه‌شهابى، دمشق،
985م؛ خويى، ابوالقاسم، معجم‌رجال‌الحديث، قم، 410ق؛ دارقطنى،على،
المؤتلف‌و المختلف، به‌كوشش‌موفق‌عبدالله‌عبدالقادر،بيروت،406ق/ 986م؛
دلائل‌الامامة، منسوب‌به‌ابن‌رستم‌طبري، نجف، 383ق/ 962م؛ «الرجال»،
منسوب‌به‌احمد برقى، همراه‌الرجال‌ابن داوود حلى،
به‌كوشش‌جلال‌الدين‌محدث‌ارموي، تهران، 342ش؛ شيخ‌طوسى، محمد، رجال،
به‌كوشش‌محمدصادق‌آل‌بحرالعلوم، نجف، 381ق/961م؛ صفار، محمد، بصائر الدرجات،
تهران، منشورات‌اعلمى؛ علامة حلى، حسن، ايضاح‌الاشتباه، به‌كوشش‌محمد حسون،
قم، 411ق؛ عياشى، محمد، تفسير، به‌كوشش‌هاشم‌رسولى‌محلاتى، تهران، المكتبة
العلمية الاسلاميه؛ كشى، محمد، معرفة الرجال، اختيار شيخ‌طوسى،
به‌كوشش‌مهدي‌رجايى، قم، 404ق؛ كلينى، محمد، الكافى، به‌كوشش‌على‌اكبر غفاري،
تهران، 377ق؛ نجاشى، احمد، رجال، به‌كوشش‌موسى‌شبيري‌زنجانى، قم، 407ق.
احمد پاكتچى
