951--زمان تشريع خمس-پيشينه خمس-خمس و صدر
اسلام-‏

سؤال

اگر خمس سود تجارت و كسب يك فريضه
است، چرا دير هنگام وضع شده و ائمه
معصومين‏عليهم السلام در زمان متأخر آن
را

واجب كرده‏اند؟

پاسخ

ترديدي نيست كه آيه
خمس در عصر رسالت نازل شده و پيامبر
اكرم‏صلي الله عليه وآله اين فريضه را به
اجرا

درآورده‏اند و آنچه مسلّم است اينكه حضرت
رسول‏صلي الله عليه وآله خمس غنايم جنگي
را اخذ مي‏كرد اما خمس

سود تجارت بنا به ضرورت و مصالحي تا عصر
امامان‏عليهم السلام به تأخير افتاد
شايد اين ضرورت را بتوان در چند

امر خلاصه كرد
.

1 خمس با زكات اين تفاوت را دارد كه منفعت
زكات به عموم مسلمانان بر مي‏گردد؛ ولي
موضوع خمس به

شخص پيامبر اكرم و خويشان او اختصاص دارد؛
لذا مصلحتي بر اجراي آن نمي‏ديدند }خويي،
سيدابوالقاسم، مستند

العروة الوثقي، كتاب الخمس، ص 196.

2 در عصر رسالت، فقر عمومي بر جامعه حاكم
بود و مسلمانان به جهت تنگدستي، قدرت
پرداخت خمس را

نداشتند از اين رو پيامبر گرامي‏صلي
الله عليه وآله از بيان و جمع‏آوري خمس
درآمد صرف نظر كردند
.

3 رويكرد سياسي مهم‏ترين عاملي بود كه
نگذاشت، ائمه معصومين تا زمان امام
باقرعليه السلام به بعد، اين

فريضه الهي را به اجرا درآورند، زيرا جلب
و جمع اموال، از وظايف سلطان بوده و هر كس
با آنان رقابت مي‏كرد، به

عنوان فرد متمرد از قانون و مخالف حاكميت
و به اتهام جمع‏آوري سلاح و توطئه عليه
رژيم، تحت تعقيب قرار

مي‏گرفت اما پس از برقراري آزادي نسبي در
عصر عباسيان و شرايط موجود بر ائمه‏عليهم
السلام، اين امكان را داد تا

به طور غيرعلني خمس را از مسلمانان دريافت
كنند }مدرسي، محمدتقي، احكام الخمس، ص 16.

4- پيامبر اسلام‏صلي الله عليه وآله از يك