غار حرا در بالاى كوه نور، در چند كيلومترى شمال مكه قرار دارد. آنجا دخمهاى كوچك و به اندازه قامت انسان است كه در انتهاى شكافى رو به مسجدالحرام است. پيامبر اسلام(ص) پس از بعثت براى عبادت به آنجا مىرفت. نخستين آيات قرآن در آغاز بعثت نيز در همين غار بر حضرت محمد(ص) نازل شد. امروزه حجّاج علاقهمند، با پيمودن راه دشوار كوه از اين غار ديدار مىكنند.
مسجدالنبى
مسجدالنبى، يكى از مقدسترين مساجد مسلمين در شهر مدينه است. حضرت محمد(ص) در آغاز هجرت به مدينه، با كمك مسلمانان مسجدى ساخت كه محل تجمّع روزانه مسلمانان براى عبادت و شنيدن خطبههاى نماز جمعه و سخنرانىهاى پيامبر بود. مرقد حضرت رسول نيز در اين مسجد قرار دارد و به لحاظ گنبد سبز حرم پيامبر، به مسجدالنبى، قبةالخضراء هم مىگويند.
مسجدالحرام
مسجدالحرام به دليل وجود بناى كعبه و قبله مسلمانان در آن، همواره در طول تاريخ از اهميت خاصى برخوردار بوده و در دورانهاى مختلف گسترش يافته است؛ به طورى كه اكنون بزرگترين مسجد جهان اسلام است و تنها مسجد در جهان اسلام است كه نمازگزاران به صورت دايرهوار در اطراف آن رو به سوى كعبه نماز مىگزارند. چاه زمزم در وسط مسجدالحرام، قسمت زيرين كعبه و قبر هاجر و اسماعيل و عده زيادى از پيامبران الهى و نيز كوه صفا و مروه در كنار مسجدالحرام قرار دارد.
حضرت فاطمه
بيتالاحزان به معناى خانه غمهاست. بيتالاحزان نام محلى است كه حضرت فاطمه(س) پس از رحلت رسول خدا دست حسن و حسين را مىگرفت، به آنجا مىرفت و در سوگ پدر گريه و زارى مىكرد.
حضرت فاطمه
پس از رحلت رسول اكرم(ص) مردم مدينه نسبت به اهلبيت پيامبر بىمهرى و بىوفايى زيادى نشان دادند و سفارشهاى پيامبر راجع به آنها را ناديده گرفتند به حدى كه به منظور بيعت گرفتن از على بن ابىطالب(ع) براى خليفه، به زور متوسل شدند و درِ خانه او تجمّع كردند و چون حضرت زهرا مانع ورود آنها به خانه شد، در خانه را آتش زدند و نسبت به دختر رسول خدا هتك حرمت كردند و قلب و جسم او را آزردند.
امام على(ع)
مسجد كوفه يكى از عظيم الشأنترين مساجد مسلمانان در سرتاسر عالم خاكى است و نماز و دعا در اين مسجد ثواب زيادى دارد. محراب اين مسجد محل شهادت امام على(ع) است و مزار مسلم بن عقيل و هانى بن عروه از اصحاب امام حسين(ع) نيز در اين مسجد واقع شده است.
امام على
نجف از شهرهاى مذهبى عراق است كه قبر مطهر اميرالمؤمنين على(ع) در آنجاست و با كربلا حدود 75 كيلومتر فاصله دارد. على(ع) كه در كوفه زندگى مىكرد، پس از شهادتش در محل فعلى در نجف به خاك سپرده شد. مدفن او كه از كوفه فاصله زيادى داشت، تا سالها مخفى بود، اما از زمان هارون الرشيد به بعد از خفا درآمد و سالها بعد بقعهاى روى قبر امام على(ع) ساخته شد و به تدريج شهر نجف پديد آمد كه اكنون زيارتگاه دوستداران اهلبيت است.
ذوالفقار
در جنگ احد هنگامى كه در اثر غفلت، مسلمين غافلگير شدند و در محاصره قرار گرفتند، على بن ابىطالب(ع) جانانه از پيامبر(ص) محافظت مىكرد و ضربهها را به جان مىخريد تا آسيبى به پيامبر(ص) نرسد. در اين زمان ندايى از آسمان رسيد كه »لافتى الا على لا سيف الا ذوالفقار«؛ يعنى جوانمردى جز على و شمشيرى چون ذوالفقار نيست.
امام مجتبى
بقيع نام قبرستانى در مدينه منوره است كه تعدادى از اصحاب پيامبر و ائمه و همسران پيامبر در آنجا مدفونند. از مشهورترين قبور آن، مرقد چهار امام شيعه يعنى امام حسن مجتبى، امام زين العابدين، امام باقر و امام صادق عليهم السلام است. اين قبرستان مقدس كه به »بقيع غرقد« هم مشهور است، هيچ بقعهاى ندارد. بقعههايى كه در گذشته روى قبور امامان بوده، در دوران سلطه وهابيها خراب شده است و بقيع را به صورت مزارى غربت گرفته و مظلوم درآورده است.
ضريح امام حسين(ع)
قبر مطهر اباعبدالله الحسين(ع) به جهت آنكه على اكبر(ع) در قسمت پايين پاى آن حضرت دفن شده است شش گوشه دارد.
گنبد سيدالشهدا
امام حسين(ع) پس از مرگ معاويه، با يزيد بيعت نكرد و به عنوان اعتراض از مدينه به مكه و سپس به سوى كوفه حركت كرد، اما پيش از رسيدن به كوفه در سرزمين كربلا به محاصره لشكر يزيد درآمد و او را با وضع فجيعى به شهادت رساندند. امام حسين(ع) با آنكه مىدانست پايان اين سفر شهادت است، اما براى رسوا كردن امويان و ايجاد يك حركت ريشهدار و تعليم مردم براى مبارزه با ظلم و نجات اسلام از نابودى، شهادت را با جان و دل پذيرفت و نهال حق و آزادى را آبيارى كرد. پرچم سرخ بر فراز گنبد حرم حسينى نشانه فرهنگ جهاد و شهادت است.
عاشورا
هنگامى كه تمام ياران امام حسين(ع) به شهادت رسيدند، ايشان يكه و تنها به دفاع از حرم رسولالله پرداخت و پس از مدتى نبرد، دشمن به صورت دستهجمعى بر او حمله كرد و بعد از ظهر روز عاشورا امام به شهادت رسيد و اسب او به سوى خيمهها بازگشت و اهل حرم به گردش جمع شدند و گريه و زارى كردند.
خرابه
يزيد ملعون پس از آنكه اسراى اهلبيت را در شهر شام چرخاند، آنها را در ويرانهاى در نزديكى كاخ خود كه سقف و سرپناهى نداشت اسكان داد تا روزها آفتاب داغ و شبها سرماى هوا، تن رنجور آنان را آزرده سازد. در همين ويرانه بود كه دختر سه ساله امام حسين به نام رقيه به ديدار پدر شتافت.
امام سجاد
امام زين العابدين(ع) اخلاقى نيكو، رفتارى متواضعانه و حلم و بردبارى زيادى داشت. به راز و نياز با خداوند، علاقهمند بود و آنقدر عبادت و سجده مىكرد كه به زين العابدين و سجاد مشهور شد.
امام سجاد
بقيع نام قبرستانى در مدينه منوره است كه تعدادى از اصحاب پيامبر و ائمه و همسران پيامبر در آنجا مدفونند. از مشهورترين قبور آن، مرقد چهار امام شيعه يعنى امام حسن مجتبى، امام زين العابدين، امام باقر و امام صادق عليهم السلام است. اين قبرستان مقدس كه به »بقيع غرقد« هم مشهور است، هيچ بقعهاى ندارد. بقعههايى كه در گذشته روى قبور امامان بوده، در دوران سلطه وهابيها خراب شده است و بقيع را به صورت مزارى غربت گرفته و مظلوم درآورده است.
امام سجاد
بعد از حادثه عاشورا، امام سجاد(ع) مدت 34 سال امامت كرد و با حاكمانى همچون يزيد، عبدالله زبير، مروان، عبدالملك مروان و وليد بن عبدالملك مواجه بود. چون حكومت اموى، امكان هرگونه تلاش فرهنگى و سياسى را از او گرفته بود، امام ناچار با استفاده از شيوه دعا به نشر حقايق دين پرداخت. كتاب صحيفه سجاديه مجموعهاى از دعاهاى آن حضرت است.
امام باقر
ابوجعفر محمد بن على ملقّب به باقرالعلوم داراى دانشى بىكران، اخلاقى پسنديده، چهرهاى جذّاب و بيانى رسا بود. در علم و زهد و عبادت و بخشندگى، سرآمد مردم عصر خويش بود و دانشمندان بسيارى در مكتب او علم آموختند. آن حضرت با استفاده از فرصتى كه پيش آمده بود، به نشر علوم و بيان احكام خداوند پرداخت و احاديث فراوانى به يادگار گذاشت. امام باقر در هفتم ذيحجه سال 114 ه.ق در 57 سالگى به دستور هشام بن عبدالملك مسموم و شهيد شد. قبر مطهرش در قبرستان بقيع است.
امام صادق
امام صادق با استفاده از موقعيت متزلزل حكومت اموى و عباسى، اقدام به نشر علوم و احاديث كرد، تا حدى كه به جهت گسترش مكتب شيعه در زمان آن حضرت، مذهب شيعه به نام »مذهب جعفرى« مشهور شد. خلفاى عباسى از موقعيت ممتاز امام پيوسته در هراس بودند و گاه و بيگاه مأموران خود را براى جاسوسى و دستگيرى امام مىفرستادند. سرانجام امام صادق(ع) در 25 شوال 148 ه.ق در شصت و پنج سالگى با توطئه منصور دوانيقى مسموم شد و به شهادت رسيد.
امام كاظم
امام كاظم در شرايط سخت و ناهنجارى زندگى مىكرد و عباسيان كه با شعار هوادارى اهلبيت پيامبر قيام كرده بودند، پس از قدرت يافتن، بناى سختگيرى با ائمه شيعه را گذاشتند. امام كاظم در دوران هارون الرشيد بارها به زندان افتاد. از فضايل او علم، حلم، عبادت، زهد، سخاوت و رسيدگى به بيچارگان بود و از خوف خدا بسيار گريه مىكرد و در زندان هم پيوسته به دعا و نماز مشغول بود تا آن كهدر بيست و پنجم رجب 183 هجرى در زندان سندى بن شاهك با دستور هارون و به وسيله زهر به شهادت رسيد و در غرب بغداد در مقابر قريش كه اكنون به كاظمين معروف است به خاك سپرده شد.
امام رضا
هشتمين پيشواى شيعيان ملقّب به رضا در سن 35 سالگى به امامت رسيد. در دوران امامت 20 ساله خود با هارون الرشيد، امين و مأمون عباسى همعصر بود. مأمون مركز خلافت را از بغداد به مرو منتقل كرد و براى فريب مردم و كنترل امام رضا، ايشان را از مدينه به مرو فرا خواند و با اصرار او را به ولىعهدى خود منصوب كرد. ولى باز هم از موقعيت اجتماعى امام بيمناك بود و سرانجام آن حضرت را در آخر صفر 203 هجرى مسموم و شهيد كرد. امروزه قبر مطهرش در طوس زيارتگاه شيعيان و محبان اهلبيت است.
امام رضا
هشتمين پيشواى شيعيان ملقّب به رضا در سن 35 سالگى به امامت رسيد. در دوران امامت 20 ساله خود با هارون الرشيد، امين و مأمون عباسى همعصر بود. مأمون مركز خلافت را از بغداد به مرو منتقل كرد و براى فريب مردم و كنترل امام رضا، ايشان را از مدينه به مرو فرا خواند و با اصرار او را به ولىعهدى خود منصوب كرد. ولى باز هم از موقعيت اجتماعى امام بيمناك بود و سرانجام آن حضرت را در آخر صفر 203 هجرى مسموم و شهيد كرد. امروزه قبر مطهرش در طوس زيارتگاه شيعيان و محبان اهلبيت است.
امام جواد
حضرت جواد جوانترين امام شيعه بود. ايشان در سن هشت سالگى به امامت رسيد. علم و فضيلت جواد الائمه(ع) نيز همچون پدرش، فراوان بود. در مجالس بحثى كه خليفه ترتيب مىداد تا از موقعيت اجتماعى او بكاهد، حضرت جواد با آنكه كم سن و جوان بود همه را مغلوب مىكرد. پس از مأمون، معتصم خليفه شد و همسر امام را كه دختر مأمون بود تحريك كرد تا حضرت جواد را مسموم كند. امام جواد به هنگام شهادت 25 سال داشت. او در روز آخر ذيقعده 220 هجرى به شهادت رسيد و در كاظمين به خاك سپرده شد.
امام هادى
امام على النقى پيشواى دهم شيعيان در نيمه ذيحجه 212 به دنيا آمد. هشت ساله بود كه امام جواد به شهادت رسيد و امام هادى امامت شيعه را عهدهدار شد. وى مدتى در مدينه بود اما متوكل عباسى كه از محبوبيت امام در ميان مردم به وحشت افتاده بود، امام را به سامرا كه پايتخت حكومتش بود منتقل كرد. حضرت تا پايان عمر در سامرا تحت نظر بود. سرانجام معتمد عباسى در اثر سخنچينى و گزارشهاى دروغ بدخواهان، آن حضرت را به وسيله زهر مسموم و شهيد كرد. قبر آن حضرت در سامرا قرار دارد.
امام عسكرى
حضرت عسكرى امام يازدهم شيعيان است. امام عسكرى 13 سال اول عمر خود را در مدينه گذراند، ده سال هم در سامرا كنار پدر زيست و پنج سال نيز پس از شهادت پدر، امامت شيعه را عهدهدار بود. در دوران او، بنىعباس نسبت به دودمان پيامبر سختگيرى مىكردند. حضرت عسكرى مدتى در زندان و مدتى در سامرا در يك منطقه نظامى تحت نظر بود و به همين جهت به عسكرى مشهور شد. سرانجام معتمد عباسى آن حضرت را در سال 260 هجرى مسموم و شهيد كرد. پيكر پاك او را پس از شهادت در سامرا دفن كردند.
سرداب مقدّس
سرداب مقدس، قسمتى از خانه امام عسكرى در شهر سامرا بوده كه غيبت حضرت بقية الله(عج) از آن مكان آغاز شده است. امروزه اين محل كه در ضلع شرقى حرم سامرا واقع شده است، مورد احترام زائران است و به واسطه شرافت و تقدسش به آن تبرك مىجويند؛ زيرا آنجا مسكن سه امام بوده است.
جمكران
مسجد جمكران مسجدى است در حاشيه شهر قم كه به دستور حضرت حجت بن الحسن(عج) بنا شده و در طول تاريخ چندين مرتبه بناى آن تجديد شده و گسترش يافته است. امروزه عاشقان و مشتاقان حضرت مهدى(عج) از راههاى دور و نزديك براى زيارت و تبرك جستن به اين مسجد مىآيند.
حضرت معصومه
يكى از سرشناسترين چهرههايى كه پس از امام رضا(ع) وارد ايران شد، حضرت فاطمه معصومه(س) خواهر امام رضا(ع) بود. ايشان يك سال پس از حركت امام هشتم، جهت ديدار برادر از مدينه عازم ايران شد. اين بانوى بزرگوار، در شهر قم به دليل بيمارى در منزل »موسى بن خزرج اشعرى« به مدت 16 روز اقامت كرد، اما به دليل شدت بيمارى در حالى كه 18 سال بيشتر نداشت، به سال 201 هجرى به جوار رحمت حق شتافت.
كوزه زهرآگين
امام مجتبى(ع) پس از آنكه به سبب سستى و خيانت سربازان و فرماندهانش مجبور به صلح با معاويه شد، به مدينه بازگشت و تا پايان عمر دوران سختى را با غربت و مظلوميت سپرى كرد تا آنكه در سال 50 هجرى با دسيسه معاويه، به دست همسرش جعده مسموم و شهيد شد. پس از آنكه عايشه از دفن امام در كنار مرقد رسول خدا ممانعت كرد، امام را در قبرستان بقيع به خاك سپردند.
عزادارى
عزادارى، برپا داشتن مراسمى به ياد اهلبيت(ع) به خصوص سيدالشهدا(ع) در ايام مختلف، بويژه دهه محرم و روز عاشوراست. اين عمل، كه زنده نگهداشتن هدف امام حسين(ع) و فرهنگ عاشوراست، مورد تأكيد اولياء دين بوده است و خود معصومين، در برپا داشتن عزاى امام حسين(ع) مىكوشيدند.
كشته اشك
يكى از القاب امام حسين(ع)، »قتيل العبرة« به معناى كشته اشك و آه است كه در زيارات آمده است. شهيدى كه هم يادش گريه آور است و هم اشك ريختن در سوگ او ثواب دارد و موجب احياى عاشورا است.
مظلوم
مظلوم يعنى ستمديده، از لقبهاى سيدالشهداست كه اغلب با نام او همراه است. تأكيد بر اين لقب در زيارتنامهها و احاديث، براى بيان ظالم بودن حكومت اموى و كسانى است كه در كربلا آن حضرت را به شهادت رساندند.
خونخواه
اَيْنَ الطَّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِكَرْبَلاَ يعنى: »كجاست خونخواه كشته شده در كربلا«. اين عبارت قسمتى از دعاى ندبه است كه شِكوه به درگاه خداوند متعال و درخواست ظهور خونخواه اباعبداللّه الحسين است.
وداع
سيدالشهدا(ع) در روز عاشورا چندين بار وداع كرد. در آخرين وداع ابتدا از خواهرش زينب(س) پيراهنى كهنه خواست تا زير لباس خود بپوشد، سپس او و همه زنها و بچهها را دعوت به صبر كرد. وداع سيدالشهدا از سوزناكترين مرثيههاى حادثه عاشوراست.
ذوالجناح
اسبى كه امام حسين(ع) بر آن سوار مىشد به دليل رهوار و تندرو بودن لقب ذوالجناح گرفته بود. ذوالجناح پس از شهادت حضرت از پيكر وى دفاع مىكرد و براى كمك گرفتن به سوى خيمهها آمد. زنان و كودكان و اهل حرم با ديدن يال خونين و زين واژگون شده، فهميدند كه امام حسين(ع) به شهادت رسيده است.
گهواره
هنگامى كه امام حسين(ع) مىخواست براى خداحافظى، فرزند خود على اصغر را ببوسد، حرمله با تير گلوى على اصغر را نشانه گرفت. تير بر گلوى آن طفل نشست و او را به شهادت رساند. گهواره خونين، نمادى از شهادت اين طفل شش ماهه است.
حضرت ابوالفضل(ع)
عباس بن على بن ابىطالب(ع) برادر سيدالشهدا و پرچمدار سپاه امام حسين(ع) در روز عاشورا بود. آن حضرت قامتى رشيد، چهرهاى زيبا و شجاعتى كمنظير داشت و به خاطر سيماى جذابش او را قمر بنىهاشم مىگفتند. ابوالفضل(ع) براى تهيه آب به فرات رفت و مشك را پر كرد و در راه بازگشت با سپاه دشمن درگير شد و در اين درگيرى دستهاى مباركش از پيكر جدا شد و به شهادت رسيد. قبر مطهرش در نزديكى بارگاه ملكوتى امام حسين مىباشد كه زيارتگاه عاشقان اهلبيت(ع) است.
زينبيه
حضرت زينب دختر بزرگ حضرت على و فاطمه زهرا عليهم السلام است؛ براى همين به زينب كبرى معروف شدهاند. مسئوليت خطير و بزرگ روشنگرى مردم و پيام رسانى واقعه عاشورا بر عهده حضرت زينب بود. مرقد زينب كبرى(س) در شام و نزديكى دمشق قرار دارد و زيارتگاه عاشقان اهلبيت است.
حرم حضرت رقيه(س)
رقيه(س) دختر خردسال امام حسين(ع) است كه در سفر كربلا همراه اسراى اهلبيت بود و رنجهاى فراوان كشيد. قبر مطهرش در دمشق قرار دارد. شيعيان به وى علاقه خاصى دارند و حرمى باشكوه براى آن دختر خردسال برپا كردهاند كه زيارتگاه عاشقان اهلبيت(ع) است.
على اكبر(ع)
على اكبر فرزند بزرگ سيدالشهداست كه در كربلا حضور داشت. او اولين نفر از بنىهاشم بود كه اجازه ميدان گرفت و پس از نبردى سخت در حالى كه بسيار تشنه بود و جراحتهاى زيادى بر تن داشت به شهادت رسيد.
طفلان مسلم
محمد و ابراهيم فرزندان حضرت مسلم بن عقيل بودند كه همراه پدر به كوفه رفتند. آنها پس از شهادت پدرشان، به دستور ابن زياد زندانى شدند و پس از يك سال كه در زندان بودند، با كمك زندانبان از آنجا گريختند ولى بعد از مدتى در كنار فرات، بىرحمانه به دست حارث به شهادت رسيدند. قبر مطهرشان در چهار فرسخى كربلا در شهرى به نام مسيّب قرار دارد.
غدير
هنگامى كه پيامبر خدا از آخرين سفر حج به سوى مدينه باز مىگشت، به فرمان خداوند در محلى به نام غدير خم، همه كاروانهايى را كه همراه وى بودند جمع كرد و على بن ابىطالب را به عنوان وصى و جانشين خود معرفى كرد و از همه افراد حاضر براى حضرت على(ع) بيعت گرفت، اما پس از رحلت رسول خدا(ص) فقط عده اندكى بر بيعت خود ماندند.
منزل على(ع)
هنگامى كه حضرت على(ع) مقر حكومت خود را از مدينه به كوفه منتقل كرد، از رفتن به دارالاماره خوددارى كرد و مسجد را مقر حكومت خود قرار داد و منزلى ساده در نزديكى مسجد برگزيد. اين منزل هم اكنون محل زيارت زائران مىباشد.
خيمهگاه
خيمهگاه محلى است كه امام حسين(ع) پس از رسيدن به سرزمين كربلا در آن سرزمين فرود آمد و خيمه زد. خيمهگاه از ميدان درگيرى و نيروهاى دشمن فاصله داشت و از تيررس دشمن دور بود. خيمه حضرت زينب پشت خيمه امام حسين، و خيام جوانان بنىهاشم اطراف خيام زنان و اطفال بود. اكنون در كربلا، در جنوب غربى حرم حسينى در محل خيمهگاه امام حسين(ع)، بنايى ساخته شده كه زائران آنجا را زيارت كرده و به آن تبرك مىجويند.
محراب پيامبر(ص)
مسجد نبوى در مدينه منوره چندين مرتبه تجديد بنا شده و گسترش يافته است و مسجد قديم در داخل مسجد فعلى قرار گرفته است؛ به همين جهت محراب پيامبر و روضه نبوى در وسط مسجد النبى واقع شده است و مورد زيارت زائران قرار مىگيرد و به آن تبرك مىجويند.
محراب مسجد كوفه
محراب مسجد كوفه محلى است كه شاهد نمازهاى بزرگترين مرد تاريخ و راز و نياز او با خداست. مكانى است كه در آن فرق اميرالمؤمنين(ع) شكافت. امروزه در اين مكان مقدس ضريحى است كه محل زيارت و تبرك زائران مىباشد.
لطفا منتظر باشید ...
