از جنايتهاى سپاه عمر سعد آتش زدن خيمههاى امام حسين(ع) و اهل بيت او در روز عاشورا بود. پس از آنكه امام به شهادت رسيد، كوفيان به غارت خيمهها پرداختند. زنها را از خيمهها بيرون آوردند و سپس خيمهها را به آتش كشيدند. اهل حرم گريان و پا برهنه در دشت پراكنده شدند.
2- تربت كربلا
خداوند به پاس فداكارى امام حسين(ع) احكام خاصى در خاك قبر او قرار داده است. سجده بر آن تربت مستحب است و ذكر گفتن با تسبيحِ تربت، فضيلت زياد دارد. هچنين شفا دهنده بيمارى است و شايسته است هنگام دفن ميت، اندكى تربت همراه او گذاشته شود.
3- آب و عطش
در حادثه كربلا آب و عطش لازم و ملزوم يكديگرند. كاروان اباعبدالله(ع) كنار فرات فرود آمد، ليكن سپاه ابن سعد فرات را به محاصره گرفت و آب را به روى امام حسين(ع) و اهل بيت و اصحابش بست.
4- عزادارى
عزادارى برپا داشتن مراسمى به ياد سيد الشهدا(ع) در ايام مختلف، بويژه دهه محرم و روز عاشوراست. اين عمل، كه زنده نگهداشتن هدف حسينى و فرهنگ عاشوراست، مورد تشويق بسيار اولياى دين است و خود معصومين، در راه اقامه عزاى حسينى مىكوشيدند. سنت عزادارى، تبديل به يك برنامه گسترده و مردمى و مقدّس شده است و هرگز سستى و خاموشى ندارد.
5- كشته اشك
يكى از القاب امام حسين(ع) «قتيل العبره» به معناى كشته اشك و آه است و در زيارات آمده است. شهيدى كه هم يادش گريه آور است و هم اشك ريختن در سوگ او ثواب دارد و موجب احياى عاشوراست.
6- مظلوم
مظلوم يعنى ستمديده، از لقبهاى سيد الشهداست كه اغلب با نام او همراه است: يا حسين مظلوم، در زيارتنامهها و احاديث، تكيه بر روى اين لقب براى بيان ظالم بودن حكومت اموى و سپاهى است كه در كربلا آن حضرت را به شهادت رساندند.
7- شهيد
«شهيد» يكى از القاب امام حسين(ع) است كه در بيشتر زيارتنامهها نيز آمده است.
8- اين الطالب
«اَيْنَ الطّالِبُ بِدَمِ الْمَقْتُولِ بِكَرْبَلا» يعنى «كجاست خونخواه كشته شده در كربلا». اين عبارت قسمتى از دعاى ندبه مىباشد كه شِكوه به خداوند متعال و درخواست ظهور خونخواه اباعبدالله الحسين است.
9- وداع آخر
سيد الشهدا(ع) در روز عاشورا چندين بار وداع كرد كه آخرين آنها با حضرت زينب(س) بود. او و همه زنها و بچهها را دعوت به صبر كرد و از خواهرش زينب پيراهنى كهنه طلب كرد تا زير لباس بپوشد. روضه وداع از سوزناكترين مرثيههاى حادثه عاشوراست.
10- وفادارى ذوالجناح
ذوالجناح نام اسب امام حسين(ع) است كه در روز عاشورا بر آن نشسته بود. پس از شهادت آن حضرت از پيكر وى دفاع مىكرد و به سواران دشمن حمله مىكرد و بدين وسيله تعدادى را كشت. از آن جهت كه اين اسب رهوار و تندرو بود، به آن ذوالجناح مىگفتهاند.
11- عَلَم
عَلَم به معناى پرچم است. پرچم لشكر در روز عاشورا به دست ابوالفضل(ع) بود و بدين جهت به او علمدار كربلا مىگويند. حركت دادن علم در جلو دستههاى عزادارى به ياد علمدارى آن حضرت در كربلا مىباشد.
12- خون بر شمشير پيروز است
خون عزيزترين موجودى پيكر انسان است كه با نبود آن، جان هم نيست. با اين حساب كسى كه حاضر باشد از خون خويش در راه مكتب و عدالت وحق بگذرد، آماده جانبازى است و اين همان شهادت طلبى است كه از الفباى فرهنگ عاشوراست.
13- گهواره خونين
هنگامى كه امام حسين(ع) مىخواست براى خداحافظى، فرزند خود على اصغر را ببوسد، حرملة بن كاهل اسدى با تير گلوى على اصغر را نشانه رفت. تير به گلوى آن حضرت نشست و او را به شهادت رساند. گهواره خونين نمادى از شهادت اين طفل شش ماهه است.
14- السلام عليك يا اباعبدالله
سلام و درود فرستادن بر امام حسين(ع) مستحب مىباشد و داراى ثواب زيادى است. اباعبدالله، كنيه امام حسين(ع) بود كه رسول خدا(ص) از هنگام ولادت براى آن حضرت برگزيد.
15- شمشير و سپر
شمشير و سپر دو ابزار جنگى زمان قديم بوده است و در حادثه كربلا هم از اين دو وسيله براى جنگيدن استفاده شده است. شمشير و سپر فرد را به ياد واقعه جانگداز عاشورا مىاندازد.
16- ضريح امام حسين(ع)
مرقد مطهر اباعبدالله الحسين(ع) به لحاظ آنكه على اكبر(ع) پايين پاى آن حضرت دفن شده است، شش گوشه دارد.
17- حرم حضرت اباالفضل(ع)
حضرت عباس فرزند اميرالمؤمنين؛ برادر سيد الشهدا؛ فرمانده و پرچمدار سپاه امام حسين(ع) در روز عاشورا بود. آن حضرت قامتى رشيد، چهرهاى زيبا و شجاعتى كم نظير داشت و به خاطر سيماى جذّابش او را «قمر بنىهاشم» مىگفتند. ابوالفضل(ع) براى تهيه آب به فرات رفت و مشك را پر كرد و در بازگشت به خيمهها با سپاه دشمن كه فرات را در محاصره داشتند درگير شد و دستهايش قطع گرديد و به شهادت رسيد. قبر مطهرش در نزديكى بارگاه ملكوتى امام حسين مىباشد كه زيارتگاه عاشقان اهل بيت(ع) است.
18- حرم حضرت زينب(س)
مرقد زينب كبرى(س) كه به «زينبيه» شهرت دارد، در شام قرار گرفته و تا دمشق مقدارى فاصله دارد و زيارتگاه عاشقان عترت پيامبر(ص) است.
19- حرم رقيه(س)
رقيه دختر خردسال امام حسين(ع) بود كه در سفر كربلا همراه اسراى اهل بيت بود و در شام بسيار گريست و بىتابى كرد تا به شهادت رسيد. شيعيان به او علاقه خاصى دارند و حرمى بزرگ و باشكوه براى آن دختر خردسال و بزرگوار ساختهاند كه زيارتگاه دوستداران اهل بيت است.
20- خرابه شام
پس از خطبه حضرت زينب(س) در مجلس يزيد كه اوضاع را بر ضد او دگرگون ساخت، يزيد به ناچار اهل بيت را در خرابهاى بىسقف جاى داد. آنان سه روز در آن خرابه بودند و بر حسين(ع) عزادارى مىكردند. مشهور است كه مدفن رقيه، دختر خردسال امام حسين(ع) در آنجاست.
21- حضرت سيد الشهدا بر بالين على اكبر(ع)
على اكبر فرزند بزرگ سيد الشهداست كه روز عاشورا فداى دين شد. پس از شهادت ياران امام، اولين كسى بود كه اجازه ميدان طلبيد. او چندين بار به ميدان رفت و با تشنگى و جراحتهاى زيادى به شهادت رسيد. وقتى امام بر بالين او رسيد كه جان باخته بود.
22- طفلان مسلم
محمد و ابراهيم، دو فرزند مسلم بن عقيل بودند كه در حادثه كربلا اسير شدند و به دستور ابن زياد آنها را زندانى كردند. پس از يك سال، از زندان گريختند و سرانجام دستگير شده، در كنار رود فرات به دست «حارث» بىرحمانه به شهادت رسيدند. در كنار فرات، در چهار فرسنگى كربلا شهرى است به نام مسيّب كه نزديك آن آرامگاهِ آبادى است و قبر محمد و ابراهيم داخل آن است.
23- تلّ زينبيه
تل به معناى تپه است. سرزمين كربلا ناهموار و داراى تلهايى بود. در حادثه كربلا تلّى مُشرِف بر شهادتگاه شهداى كربلا بود كه زينب(س) بالاى آن مىآمد تا وضع برادرش امام حسين(ع) را در ميدان نبرد، بررسى كند و جوياى حال او شود. در حال حاضر، در سمت غرب صحن سيد الشهدا بنايى به همين نام و نيز درب زينبيه قرار دارد.
24- اربعين حسينى
در فرهنگ عاشورا اربعين به چهلمين روز شهادت حسين بن على(ع) گفته مىشود كه مصادف با روز بيستم ماه صفر است.
25- كتيبه باز اين چه شورش است
كتيبه پارچههايى مشكى مزيّن به اشعار محتشم كاشانى است و با خط نستعليق نوشته شده در ايام محرم و ساير روزهاى سوگوارى، مساجد، تكايا و مجالسى را كه در آنها اقامه عزا مىشود، با آن سياهپوش مىكنند.
26- اين كشته فتاده به هامون حسين توست
كتيبه، پارچه مشكى مزين به اشعار محتشم كاشانى است كه با خط نستعليق نوشته شده در ايام محرم و عزادارى آنها را به در و ديوارهاى مساجد و تكيهها نصب مىكنند.
27- شهادت اشك بر صداقت عشق
گريستن در سوگ شهداى كربلا، تجديد بيعت با عاشورا و فرهنگ شهادت است و اشك ريختن نوعى امضا كردن پيمان مودّت با سيد الشهداست. ائمه شيعه، گريستن بر مظلوميت اهل بيت و عزاى حسينى را مورد تأكيد قرار داده و شهادت اشك را بر صداقت عشق، پذيرفتهاند.
28- اشك مشك
در فرهنگ عاطفى عاشورا «مشك» مظهر سقايى ابوالفضل(ع) است؛ چون او آبرسان خيمهها و سقّاى اطفال امام حسين(ع) بود. روز عاشورا هنگام بازگشت از فرات دستان او را قطع و مشك آبش را سوراخ كردند و سرانجام او را به شهادت رساندند.
29- قافله اسرا
پس از عاشورا سپاه يزيد اهل بيت امام حسين(ع) را به اسارت گرفت و شهر به شهر گرداند و در كوفه و شام به نمايش گذاشت. اين فاجعه نقض آشكار قوانين اسلام بود؛ چرا كه اسير گرفتن مسلمان صحيح نيست.
30- مشهد رأس الحسين
مسجد جامع اموى در دمشق يكى از شاهكارهاى درخشان تمدن و فرهنگ اسلامى است كه ريشه و بنيانى ديرينه، به بلنداى چهار هزار سال در تاريخ بشريت داشته و در حقيقت بيانگر سير تحول اديان و مذاهب است. خوارزمى نقل كرده است سر مبارك امام حسين(ع) را در گوشه شمال شرقى مسجد در اطاقكى قرار دادند و چند روز در آن مكان قرار داشت. بعدها در آنجا بقعهاى به يادبود اين حادثه غمانگيز ساختند كه به «رأس الحسين» مشهور شد.
31- حديث ان الحسين مصباح الهدى
از القاب امام حسين(ع)، «مصباح الهدى» است كه به معناى چراغ هدايت مىباشد. در كتاب سفينة البحار، ج1 ص257 از رسول خدا نقل شده كه در سمت راست عرش الهى نوشته است: «ان الحسين مصباح الهدى و سفينة النجاة».
32- يا اباالفضل العباس
ابوالفضل كنيه عباس بن على است. مقام والاى او بسيار است و تعابير بلندى كه در زيارتنامه اوست گوياى آن است. شيعيان در ايام سوگوارى امام حسين(ع) به خاطر علاقهاى كه به او دارند، پرچمهايى كه بر روى آن يا اباالفضل نوشته شده، در دست مىگيرند.
33- پرچم علمدار كربلا
در واقعه كربلا پرچمدار لشكر ابوالفضل بود. به قدرى تير به اين علم و پرچم خورده بود كه تمام قسمتهاى آن بجز دستگيره آن، سوراخ سوراخ شده بود.
34- حُسَيْنٌ مِنّى وَ اَنَا مِنْ حُسَيْنٍ
پيامبر(ص) فرمود: «حسين از من است و من از حسين ... خداوند خشم كند بر كسى كه حسين بر او خشم كند. حسين نوه من است خدا لعنت كند قاتل او را». رسول خدا(ص) نيم قرن پيش از حادثه كربلا خواسته است كه قيام حسينى را تداوم راه خويش بداند و دشمنان او را دشمن خود به حساب آورده است.
35- زيارت كربلا
از مقدّسترين و بافضيلتترين زيارتها، زيارت قبر سيد الشهداست؛ حتى از زيارت كعبه بالاتر به حساب آمده است و براى زيارت آن حضرت پاداشى برابر دهها و صدها حج و عمره بيان شده است.
36- سفره اباالفضل
اطعام و احسانى است كه در خانهها و تكيهها به ياد شهداى كربلا يا خانواده امام حسين(ع) به افراد مىدهند و اغلب در پى نذر و نياز سفره مىگسترند و مردم از آن غذاها به عنوان تبرّك مىخورند. اين سفرهها به تناسبِ كسى كه به نام او سفره پهن مىكنند، نام خاصى به خود مىگيرد، مثل سفره اباالفضل، سفره زين العابدين، سفره رقيّه و امثال آن.
37- شام غريبان
تعدادى از عزاداران حسينى در شب يازدهم محرم، به ياد اسراى كربلا و واقعه جانگداز عاشورا، در دستههاى عزادارى با پوشيدن لباس مشكى و به دست گرفتن شمع، در دستههاى منظم در خيابانها حركت مىكنند. آنان با خواندن نوحه و گريه كردن، به ياد شام غريبانِ بچههاى امام حسين(ع) عزادارى و نوحهسرايى مىكنند.
38- شش ماهه
يكى از فرزندان امام حسين(ع) كه شيرخوار بود، در روز عاشورا از تشنگى بىتاب شده بود. امام خطاب به دشمن فرمود: «از ياران و فرزندانم، كسى جز اين كودك نمانده است، نمىبينيد كه چگونه از تشنگى بىتاب است؟» در همين حال تيرى از كمان حرمله آمد و گوش تا گوش حلقوم على اصغر را دريد. امام حسين(ع) خون گلوى او را گرفت و به آسمان پاشيد.
39- يالثارات الحسين
نداى خونخواهى حسين(ع) است كه شعار نهضت توّابين به رهبرى سليمان بن صرد در سال65 هجرى در كوفه بود. در قيام مختار نيز همين شعار مطرح بود و بنا بر روايات، شعار حضرت مهدى(عج) هنگام قيام براى انتقام خون شهداى كربلا نيز چنين مىباشد.
40- تابلوى هيهات مِنّا الذّلّه
«هيهات مِنّا الذّلّه»، شعار عاشورايى حسين بن على(ع) و شعار همه آزادگانى است كه زير بار ظلم نمىروند و به معناى ذلت از ما دور است و جملهاى است كه امام حسين(ع) در يكى از خطبههايش در روز عاشورا بيان فرمود.
41- غارت خيمهها
پس از شهادت امام حسين(ع)، سپاه عمر سعد به خيمههاى اهل بيت حمله كردند و به غارت پرداختند. زنان و كودكان در صحرا پراكنده شدند، سپس خيمهها را آتش زدند.
لطفا منتظر باشید ...
