تاريخ بناي شهر زنجان را با سلطنت اردشير بابكان دانسته اند و در آن زمان، آن را شهين، يعني منسوب به شاه مي ناميده اند. اين نام طي قرون و اعصار به زنگان و سپس به زنجان تبديل شده است. در قرون چهارم و پنجم هجري قمري، زنجان به علت داشتن چراگاههاي وسيع، مورد توجه قبيله هاي ترك نژاد قرار گرفت و قبيله هاي گوناگون ترك در زنجان و نواحي مختلف آن، به ويژه در چمن سلطانيه، مسكن گزيدند. در حمله مغول، شهر زنجان و آبادي هاي اطراف آن آسيب فراوان ديد. سپس ايلخانان مغول به اين شهر توجه فراوان نشان دادند، مخصوصاً سلطان محمد خدابنده در توسعه اين ناحيه كوشيد. اين شهر در سده هاي بعد نيز شاهد حوادث و رويدادهاي اجتماعي، سياسي و مذهبي نظير شورش علي محمد باب، مبارزات ملوك الطوايفي، نهضت مشروطيت، تاخت و تاز فئودالها، درگيري دموكرات هاي آذربايجان و .... بوده است.
مراکز تاريخي و باستاني
عمارت ذوالفقاري
مجموعه تاريخي عمارت ذوالفقاري، در مركز بافت قديمي شهر زنجان واقع شده است. اين مجموعه شامل ساختمان هاي اندروني و بيروني است و پيش از احداث خيابان ذوالفقاري از طريق شبكه ارتباطي, طبقه همكف و زيرزمين آن به همديگر راه داشت. اين عمارت كه از بناهاي تاريخي و با ارزش شهر زنجان است، به سبك بناهاي اواخر دوران قاجار ساخته شده است .
بناي تاريخي رختشوي خانه زنجان
اين بنا در مركز بافت تاريخي شهر و در محلي معروف به باباجامال چوقوري ( گودال باباجمال ) ساخته شده است و از طريق كوچه فرهنگ به خيابان سعدي زنجان كه به فاصله يكصدمتر، و از سمت غربي آن مي گذرد راه دارد درحال حاضر، اين اثر منحصر به فرد تاريخي به موزه باستان شناسي و مردم شناسي تبديل شده است و هر روز مورد بازديد مراجعه كنندگان قرار مي گيرد. دراين محل، لباس هاي محلي و سنتي مردم مناطق مختلف ايران، هنرهاي دستي و سنتي استان شامل چاروق، مليله دوزي، معرق، ساخته هاي چوبي، فرش گليم، چاقو، نمونه هايي از توليدات كارگاه هاي كاشي سنتي، آجر و سفال سلطانيه، اشياي تاريخي و يافته هاي باستاني و ميراث فرهنگي استان به معرض تماشاي عموم گذاشته شده است.
حصار شهر زنجان
قلعه زنجان از آثار دوران سلجوقي است كه در فتنه مغول قسمت اعظم آن تخريب شد. اين حصار در دوره صفوي مجدداً منطبق بر مسير ديوار قبلي بازسازي شده است. اندازه دور قلعه 4500 متر مي باشد. عرض حصار در پي آن، 250 سانتي متر و ارتفاع آن 8 متر بوده است. اين حصار با خشت هايي به ابعاد 10×50×50 سانتي متر و ماده گل ساخته شده است. قلعه زنجان از طريق 6 دروازه ورودي با روستاهاي حوزه نفوذ زنجان و شهرهاي هم جوار آن مرتبط بوده است.
قلعه شميران
در ناحيه طارم علياي زنجان واقع مي باشد و قدمت آن به دوره پيش از اسلام برمي گردد.
قلعه سانسير ( گور قلعه )
در قسمت طارم علياي زنجان واقع شده و به دوره ساساني و اسلامي تعلق دارد.
حمام قديمي قيصريه
اين حمام در بازار قيصريه زنجان قرار دارد و در دوره قاجاريه ساخته شده است.
حمام قديمي حاجي داداش
در شهر زنجان و در بازار ميوه فروشها قرار دارد و در دوره قاجاريه ساخته شده است.
پل مير بهاء الدين
اين پل بر روي رودخانه زنجان رود در دوره قاجاريه ساخته شده است. اين رود يكي از مهم ترين رودخانه هاي ايران و شهرستان زنجان است، از كوههاي استان كردستان سرچشمه مي گيرد و از راه قشلاقات افشار در حومه خدابنده , وارد محدوده استان زنجان مي شود. كناره هاي اين رودخانه يكي از تفرجگاه هاي مهم استان محسوب مي شود. هم جواري اين رودخانه با جاده اصلي تهران تبريز، زمينه استفاده تفرجگاهي آن را افزايش داده است. و كناره هاي آن، به طور پراكنده، مورد بهره برداري تفريحي قرار مي گيرند.
زنجان رود
اين رودخانه كه در زنجان به رود چاي نيز معروف است، از چمن سلطانيه و كوه هاي آق داغ سرچشمه مي گيرد و پس از گذشتن از بخش حومه زنجان و اراضي چايپاره، همراه رودخانه هاي محلي كوچك، در نزديكي رجين به قزل اوزن مي پيوندد.
چشمه معدني وننق زنجان
اين چشمه در حدود 21 كيلومتري جاده زنجان ـ ميانه و در دهكده وننق واقع شده است و راه آن از ميان كشتزارها و تپه هاي متعدد مي گذرد. چشمه بر بالاي تپه اي كه 200 متر ارتفاع دارد، قرار گرفته است. چشمه دو مظهر دارد: مظهر اول حوضچه اي كم عمق با طول دو متر و عرض يك متر و آبدهي 7 ليتر در دقيقه، مظهر دوم يك حوضچه مربع شكل درابعاد 5/2 × 5/2 متر است و عمق آن در حدود يك متر است. آبدهي مظهر دوم حدود 10 ليتر در دقيقه است. بررسي هاي به عمل آمده از آب دو چشمه نشان مي دهد كه آب اين چشمه، در رديف آب هاي معدني سولفاته كلسيك گرم است.
غار خرمنه سر
غار خرمنه سر، در روستاي شاه نشين و در بلنداي كوه خرمنه سر واقع شده است. در اين غار چاه هاي بسيار و دره هاي خطرناك و لغزنده اي وجود دارد، بنابراين براي بازديد از آن حتماً بايد از وسايل غارنوردي و كوه نوردي استفاده كرد. براي رسيدن به دهانه غار، ابتدا از بستر رودخانه اي كه از كوه هاي شمالي شاه نشين سرچشمه مي گيرد و از ميان درختان سرسبز زيتون و انجير بايد گذشت و به سوي ارتفاعات شمالي پيش رفت تا در نزديكي قله كوه خرمنه سر، دهانه مشبك و پنجره مانند وسيع غار را ديد.
غار گلجيك
اين غار در 35 كيلومتري جنوب غربي شهرستان زنجان، در ارتفاعات مشرف به روستاي حاج آرش، از توابع شهرستان زنجان واقع شده است. اين غار عظيم كه به طور طبيعي از فرسايش سنگ هاي آهكي موجود در آن به وجود آمده است، با داشتن آب و هواي مناسب، پناهگاه و مسكن انسان هاي دوران پيش از تاريخ بوده است.
منطقه حفاظت شده انگوران
منطقه انگوران كه مساحت آن نزديك به 111 هزار هكتار است، از سال 1350 منطقه حفاظت شده اعلام شده است مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سيد، در قلب بافت تاريخي و قديمي شهر قرار گرفته است. اين مسجد از ضلع غربي با بازار قيصريه, از ضلع شرقي از راه كوچه مسجد سيد و از سمت شمال با خيابان شاه و سبزه ميدان در ارتباط است. مجموعه مسجد و مدرسه سيد توسط عبدالله ميرزا دارا، پسر يازدهم فتحعلي شاه قاجار، در هنگام حكمراني در زنجان و به سال 1242 هجري قمري احداث گرديده است.
مسجد ميرزايي
مسجد ميرزايي در مجموعه بازار پايين قرار گرفته است و قديمي ترين بناي مذهبي پابرجاي شهر زنجان است. اين بنا، احتمالاً در حد فاصل اواخر دوره صفويه تا اوايل دوره قاجار ساخته شده است. مسجد ميرزايي از دو بخش تشكيل يافته است: بخش نخست معروف به شبستان قديم و بخش دوم مسجد جديدي است كه تقليد ناقصي از مسجد چهار ايواني را به نمايش مي گذارد و از عناصر مسجد چهار ايواني، فقط صحن مركزي، ايوان هاي چهارگانه، حجره هاي طلاب، وضوخانه، شبستان زنانه و مردانه آن قرار دارد.
مسجد قلاير
روستاي قلاير در 52 كيلومتري جنوب زنجان قرار گرفته است. دراين روستا، آثاري از قلعه زيبايي در بالاي كوه مشرف به روستا ديده مي شود. در دامنه غربي اين ارتفاعات، تل تاريخي مسجد جامع قلاير قرار گرفته است. با كاوش هاي باستان شناسي كه در اين تل تاريخي انجام گرفت، مجموعه بسيار ارزشمندي از دل خاك نمايان شد. اين مجموعه از يك مسجد و يك خانقاه كه احتمالاً بقعه نيز مي باشد، تشكيل شده است.
بقعه امامزاده سيد ابراهيم
بقعه امامزاده سيد ابراهيم يكي از بقعه هاي معتبر شهر زنجان است. علماي دين در شجره نامه آن اختلاف نظر دارند. جمعي ايشان را ” ابراهيم بن موسي بن جعفر (ع) “ دانسته اند و جمعي ديگر , ايشان را ” ابراهيم بن محمد بن عبدالله بن الحسن بن العباس بن علي (ع) “ دانسته اند. بناي امامزاده در سال 1340 شمسي، منطبق بر بناي قديمي نوسازي گرديد. گنبد آن كه از نوع تك پوششه است، با واسطه چهار گوشواره بر جرزها استوار شده است و در حد فاصل گوشواره ها و گنبد، هشت نورگير تعبيه شده است. از بناهاي ديگر اين مجموعه، مسجد اعظم در ضلع غربي آن است كه تجديد بناي آن، مرهون خدمات ارزنده روان شاد ” منصور محاوري “ است. منبع : سايت فرهنگسرا
لطفا منتظر باشید ...
