برخي جنبه‏هاي رهبري انقلابي امام خميني - برخی جنبه‏ های رهبری انقلابی امام خمینی (ره) نسخه متنی

برخي جنبه‏هاي رهبري انقلابي امام خميني

خليل عثمان

امير عظيمي دولت‏آبادي

هيچ انقلابي بدون رهبري انقلابي ممكن نيست. در هر موقعيت انقلابي، رهبران نقش قاطعي در الهام بخشيدن و هدايت كشمكش به سمت تحقق تغيير انقلابي باز مي‏كنند. حضور رهبر فرهمند، كسي كه آرزوهاي توده‏هاي ناراضي را به كار مي‏گيرد، در جلو كشمكش انقلابي محور اصلي ايجاد اشتياق و حمايت وفادارانه براي جنبش انقلابي است. كاريزما اغلب به اقتداري گفته مي‏شود كه توده‏ها رسالت تاريخي بي‏نظير رهبر انقلابي و سرنوشت ملي ( main fest destiny(را قبول مي‏كنند. خصوصيات خارق‏العاده رهبر انقلابي علاوه بر اينها اجزأ مهم اقتدارش را در دوره بعد از انقلاب كه معمولاً با كشمكش پرالتهاب براي مشروعيت‏بخشي، نهادمندي و تثبيت نظم سياسي انقلابي مشخص مي‏شوند تشكيل مي‏دهند.

پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، كه با اخراج شاه در فوريه 1979 و بدنبال آن استقرار پايه‏هاي جمهوري اسلامي به اوج خود رسيد به مقدار زيادي مرهون كيفيات رهبري امام خميني بود. امام همه خصوصيات و كمالاتي كه براي محبوب شدن ايشان در نزد توده‏هاي مسلمان ايران به عنوان قهرمان واقعي در سنت اسلامي نياز داشتند را دارا بودند. اين كيفيات و كمالات عبارتند از: صداقت شخصي استثنايي و تواضع در زندگي، اراده و توانايي مشكلات و فراز و نشيب‏هاي طاقت‏فرسا و ظرفيت بالاي بردباري و شكيبايي و توانايي در ايجاد همدلي و همدردي با ستمديدگان و رنج‏كشيدگان جامعه و ارتباط خارق‏العاده و جذاب و مهارت در سخنراني. ظهور امام خميني به عنوان رهبر بلامنازع جنبش انقلابي اسلامي در ايران، عمدتاً از كيفيات شخصيِ بي‏نظير ايشان ناشي مي‏شود. زندگي بي‏تجمل و زاهدانه ايشان كه از تجمل‏گرايي دنيوي به دور بود هميشه سرزنش در مقابل اسراف و تمايل به فساد، مطلق‏گرايي و زندگي پرتجمل پهلوي بود.

از جهت ساده‏زيستي امام خميني زندگي صرفه‏جويانه و مختصري هم قبل و هم بعد از انقلاب داشتند؛ خوردن غذاي ساده، پوشيدن لباس ساده، خوابيدن بر روي حصير و مواظبت در به جا آوردن نمازهاي شبانه (صلاة‏الليل) و خواندن قرآن در هر روز بدون ترك آن تا پايان زندگي. به خاطر فقدان چنين خلق و خويي، چه در ميان قدرتمندان جهان اسلام و چه در جاهاي ديگر، احترام گسترده ايشان به عنوان رهبري تمام‏عيار عجيب نيست. زندگي رياضت منشانه ايشان هم سمبل انكار دنياپرستي بود و هم سمبل تصديق عدالت اجتماعي و برابري‏طلبي.

جنبه ديگر رهبري انقلابي امام خميني اين بود كه توانست مخالفت‏هاي پراكنده با حكومت مستقر را پيرامون سلطنت ديكتاتورم‏آبانه و وابستگي به غرب متحد كند. بدين‏منظور ايشان انگشت خود را بر روي نبض مردم گذاشتند و به مهارت تمام به حالات روحي و خلقيات توده‏هاي ايراني، يعني كساني كه از حكومت پهلوي نفرت داشتند، پي بردند. از اين رو ايشان هرگز در افشاي رژيم به عنوان بناي استبداد و عروسك قدرتهاي خارجي به خود ترديد راه ندادند.

امام خميني بدنبال رهايي از زندان در آگوست 1963 در پي يك سخنراني فتواي ممنوعيت هرگونه مصالحه با حكومت را به همگان اعلام كردند و اظهار داشتند كه سكوت در اين زمان به معناي تاييد حكومت استبدادي و مساعدت دشمن اسلام است. او همچنين بر علما لازم دانستند كه تلاش‏هاي خود را براي زنده نگه داشتن شريعت ادامه دهند و تنفرشان را از حكومت خائن، عليرغم سركوب شديد و ظالمانه آن اعلام نمايند. ايشان در طرد كامل رژيم پادشاهي و هرگونه بازگرداني رژيم از طريق اصلاح قانون اساسي اصرار مي‏ورزيدند و در اينكه شاه نه سلطنت كند و نه حكومت پافشاري مي‏كردند.

اما رهبريِ موثر چيزي بيش از قاطعيت، پشتكار و صداقت شخص است. در حقيقت مهمترين خصوصيت امام خميني در توانايي ايشان در بسيج منابع و مهارت‏هاي توده‏هاي ايران به سمت دست‏يابي به تغيير انقلابي مطلوب مي‏باشد. بدين‏منظور، ايشان مهارت‏هاي سازماني و توانايي قابل‏توجهي در بهره‏گيري از شيوه‏هاي بديل ارتباط با توده‏ها در رويارويي با انحصار كامل قدرت سياسي و تسلط رسانه‏ها بوسيله رژيم پهلوي، از خود بروز دادند.

امام خميني به منظور حفظ تماس با منبع طبيعي قدرت جنبش انقلابي يعني مردم از مجموعه شبكه نهادهاي مذهبي موجود به مركزيت مساجد و مدارس مذهبي استفاده كردند اين نهادها نقش يك رسانه موثر را در ارتباطات عمومي براي تاثيرگذاري بر شكل‏گيري افكار عمومي ايفا نمودند. تحت هدايت امام خميني تكنيكهاي ماهرانه سازماني به وسيله شبكه علماي انقلابي به منظور به كارگيري اين نهادها در بسيج براي برگزاري تظاهراتها و ميتينگهاي توده‏اي به كار گرفته شد. از اين رو اين نهادها اساس جنبش مردمي گسترده در سراسر كشور شدند.

در غياب هر نوع آزادي بيان يا دسترسي به رسانه‏هاي همگاني، امام خميني از رسانه‏هاي كوچك به منظور رساندن پيامهايشان و اجتناب از محدوديت‏هايي كه توسط رژيم تحميل مي‏شد استفاده مي‏كردند. از زمان تبعيد ايشان به شهر نجف در عراق و بعدها به پاريس، امام پيامهايشان را از طريق ضبط صوت و تلفن به ايران مي‏فرستادند. اين پيامها مدتي بعد هزاران مرتبه كپي شده و در سراسر كشور توزيع مي‏شدند. در بسياري از موارد سخنان ايشان به منظور توزيع گسترده كپي و رونويسي شدند.

سخنان امام خميني به زباني بيان مي‏شدند كه به طور ويژه براي ارتباط ساده و پرمعنا با بخش‏هاي بزرگ جامعه طراحي شده بودند. ايشان پيامهايشان را ساده، مستقيم و آزاد از مفاهيم غيراسلامي انتخاب مي‏كردند و دائماً به پيروانشان بيان مي‏كردند كه دودمان پهلوي بايد برود و اينكه آنها بايد خود را براي اخراج شاه آماده كنند. به شيوه‏هاي گوناگوني موفقيت‏هاي امام خميني در هدايت انقلاب به نتايج پيروزمندانه‏اش، به توانايي ابتكاري ايشان در تركيب رسانه‏هاي كوچك ـ عمدتاً تلفن، فتوكپي و ضبط صوت ـ با سيستم ارتباطات بومي بستگي داشت.

اين توانايي همچنين به مقدار زيادي با اين حقيقت همراه بود كه پيام استقلال، آزادي و جمهوري اسلاميِ ايشان عنصر متحدكننده در انقلاب گشت. خصوصيات رهبري امام خميني يك مدل تاريخي براي عمل انقلابي فراهم مي‏آورد كه الهام‏بخش و هدايت‏گر جنبش اسلامي در آينده خواهد شد. تنها از طريق يك فرايند مداوم كاوش و تدبّر در رهبري ايشان مي‏توان درسهاي گرانبهايي از ميراث ايشان كشف كرد، فهميد و بهره گرفت.

اين مقاله مختصر با عنوان " some aspects of Imam Hhomeini''s revolationary leadership"از خليل عثمان، از اينترنت برگرفته شده است.

http: //www.muslimediu. com/archives/features 98/Khomeini Z