نيمه خرداد از نگاه يار - نیمه خرداد از نگاه یار نسخه متنی

نيمه خرداد از نگاه يار

حسن پويـا

مقدمه

بي‏گمان انقلاب اسلامي ايران كه در سال 1357، به رهبري امام عارفان خميني كبير(ره)، به پيروزي رسيد، به علل و عوامل بسياري بستگي دارد كه كنكاش تمامي آن عوامل به شناخت بيشتر اين حركت بزرگ تاريخي ياري مي‏رساند، راههاي بررسي اين علل مي‏تواند دروني و بيروني باشد و گاه از بيان بانيان و گردانندگان آن و گاه از نگاه ديگران. لكن بي‏شك بررسي آنچه از زبان رهبري انقلاب بيان شده و تجزيه و تحليل آن بهترين راه شناخت آن است.

گرچه بررسي تمامي علل و عوامل اين نهضت پر آوازه و بزرگ كاري است بس دشوار و گاه پيچيده، كه شايد از عهدؤ يك يا چند نفر برنيايد و جمعي آشناي به تاريخ معاصر و پيچيدگي‏هاي ظاهر و پنهان آن، به ويژه آشنا به تمامي زواياي زندگي رهبر كبير انقلاب را مي‏طلبد، تا بتوانند همؤ ريشه‏هاي انقلاب را بررسي و به تحليل بنشينند. در اين راستا آنچه به ويژگيهاي فردي و شخصيتي حضرت امام و در واقع به ساخت و ساز دروني آن امام بزرگوار و شالوده‏هاي انديشه‏اي و فكري حضرتش برمي‏گردد بسيار با اهميت است، چراكه همه آنها در بنيان نهادن اين حركت عظيم سهيم مي‏باشند. زيرا ايماني كه يك انسان به حركت و راه خود دارد گاه در تنهاترين تنهايي‏ها و در سخت‏ترين شدائد او را ياري مي‏رساند كه اگر آن اعتقاد راسخ نباشد هرگز نمي‏تواند گامي بردارد، تا چه رسد كه به انتها برساند. آنجا كه در سخترين شرايط مي‏فرمايد: "از هيچ چيز نمي‏ترسم بحمداللّه تعالي. واللّه، تا حالا نترسيده‏ام، آن روز هم كه مي‏بردندم، آنها مي‏ترسيدند، من آنها را تسليت مي‏دادم كه نترسيد."1 اين جمله و امثال آن كه بارها از طرف امام بيان شده است، حكايت از دروني خود ساخته و باوري بي مانند دارد، كه برخي از آنها منحصر به فرد و بي‏بديل است و اگر مقدمات گذشتؤ زندگي حضرت امام و باورهاي دروني آن بزرگوار نبود، هرگز امامي با آن خصوصيات شكل نمي‏گرفت. استاد مطهري ـ رحمة اللّه عليه ـ دربارؤ تاريخ پيامبر اكرم(ص) نكته‏اي قابل تامل ـ در يكي از سخنرانيهاي خود مي‏فرمايد كه ما به وضوح آن را در زندگي حضرت امام درك مي كنيم. ايشان مي‏فرمايند: اگر كسي بخواهد به درستي تاريخ پيامبر و زندگي حضرتنش را بشناسد حتماً بايد چهل سال قبل از بعثت آن حضرت رانيز مورد مطالعه قرار دهد و به روشني بازشناسد، چراكه اگر نبود آن چهل سال، پيامبر، پيامبر نمي‏شد، زيرا در آن چهل سال پيامبر به خودسازي پرداخت و به كمال انساني رسيد و انسان كامل شد. چهل سالي كه عبادتها، رياضتها تنهايي‏هاي حضرت در بيابانهاي حجاز و انديشه‏ها و تفكرات تنهايي او در دل شبها و روزهاي آن ديار، و نيز مشاهده آنچه بر مردم آن سامان مي‏گذرد و تامل و درنگ در آنها، حضرت را براي حركتي بزرگ و تاريخ ساز و بي‏نظير ساخت، تا بتواند رسالت آسماني خود را به فرجام رساند.

بي‏گمان، در مقياسي بسيار كوچك و تشبيهي خُرد، مي‏توان گفت شناخت حضرت امام و زندگي آن بزرگوار و حركت بي بديل او نيز همچون زندگي و حركت پيامبر اكرم(ص) با مقدمات و خودسازي‏هاي ساليان غربت و تنهائي همراه بود، تا او را شايستؤ رهبري حركتي فرازمند قرار دهد و نشان معمار تجديد بناي حيات اسلام را بگيرد.

آري شناخت مقاصد آيات قرآن كريم، راه انبيأ و ائمه(ع)، تسلط بر انديشه‏هاي علوي و زندگي در زيباترين شكل زاهدانه و علي‏وار، از وي انساني خود ساخته و فرهيخته ساخت، كه با گذشتن از همؤ هواها و هوسها كه گريبانگير بسياري از هم رديفان آن بزرگوار بود، و درپي رنجها و فريادهاي در دل ظلمت و تاريكي ستم بپاخيزد و خلقي را با ايثار و گذشت در پي خود آورد.

انساني كه با دردهاي تهيدستان و بيچارگان آشنا و خو گرفته بود ظلمها و بي‏عدالتي‏ها را باتمام وجود احساس كرده بود. كشتار خلق بي‏گناه و تنها را با چشم خود ديده بود. بي مسئوليتي برخي عالمان بي‏درد را مشاهده كرده بود. فرياد شكنجه ديدگان و حلبي نشينان را به گوش شنيده بود. اشكهاي بچه‏هاي يتيم را با دست خود زدوده بود. در دل تنهايي شبهاي سرد و زمستاني جاهليت ستم شاهي، با خداي خويش به راز و نياز برخاسته و خود را براي رسالتي بزرگ و فراگير و نيز بيداري مردم ستمديده مهيا كرده بود.

حضرت امام خميني، پس از رحلت فقيه بزرگوار حضرت آيت اللّه العظمي بروجردي و هتك حرمت حكومت شاه و نشان دادن درنده‏خويي‏هاي حكومت و جسارتهاي فراوان آنان و نيز تصويب قراردادهاي ننگين به پا خواست و مردم را به فرياد خواند. حركتهاي آن بزرگوار زمينه‏ساز قيامهاي مردمي را فراهم آورد كه بررسي تمامي آن رويدادها و حركتهاي حكومت جايگاه ديگري را مي‏طلبد. ما اينك تنها در پي نگاهي ديگر به رويداد بزرگ 15 خرداد سال 42 هستيم و آنهم تنها از زاويه ديد خود حضرت امام و در حدّي كه در اين مختصر مي‏گنجد.

قيام 15 خرداد 42

امام خميني در بيان و بنان خويش، در طول ساليان قبل و بعد از انقلاب ـ و به ويژه پس از انقلاب ـ به مناسبتهاي مختلف، به زوايا و نكات بسياري، درباره قيام 15 خرداد پرداخته‏اند. شايد بيشترين و مهمترين حادثه‏اي را كه امام در سخنان و پيامهاي خود بدان پرداخته‏اند، حادثؤ غم انگيز 15 خرداد 42 باشد. اين نشان از جايگاه ويژه‏اي است. كه نزد آن بزرگوار دارد. گاهي درسخنرانيهاي خود به تناسب زمان و يا افراد ديدار كننده و گاه در پيامهاي مستقل به مناسبت اين روز بزرگ، زواياي مختلف واقعؤ 15 خرداد را بازگشوده‏اند.

در اين نوشتار كوتاه و در حد يك مقاله و با كمك مجموعه‏اي كه به نام "صحيفه امام" گردآوري شده است به گوشه‏هايي از اين مهم مي‏پردازيم.

آنچه دربارؤ 15 خرداد در بيانات و پيامهاي حضرت امام برجستگي خاص و ويژه دارد عبارت است از:

15 خرداد، نقطؤ عطف

15 خرداد،مبدا جنبش و شروع انقلاب

5 1خرداد، مصيبت و لطمه به دين

15 خرداد، موهبت و باعث بيداري مردم

15خرداد،به تبع اسلام و براي اسلام

15 خرداد، با حضور و به دستور شاه

15 خرداد، الهام از عاشورا

15 خرداد، براي دفاع از دين

15 خرداد، ننگ ملت ايران

15 خرداد، خدمت به صاحبان قدرت

15 خرداد، سند ايستادگي مردم

19دي، 17 شهريور و 17خرداد تداوم و ادامؤ 15 خرداد

بيداري جوانان و 15 خرداد

ترس رژيم از بزرگداشت 15 خرداد

15 خرداد، نشانؤ شكست زور

نقش اوّل براي روحانيون در 15 خرداد

جاودانگي 15 خرداد

عزاي عمومي در 15 خرداد...

عناوين ياد شده، عيناً برگرفته از سخنان حضرت امام است، كه مي‏توان آنها را به چند بخش كلي تقسيم كرد. برخي از آنها به خاستگاه ديني و اعتقادي واقعؤ 15 خرداد اشاره دارد مانند: "دفاع از دين"، "براي اسلام"، "الهام از عاشورا" و ... و در برخي به جنبه‏هاي ملّي و علايق ايراني پرداخته است مثل: "ننگ ملت ايران"، "سند ايستادكي مردم" و ... برخي به زمينه‏ها و عللي كه باعث شد حكومت شاه 15 خرداد را بوجود آورد،اشاره دارد مثل: "خدمت به صاحبان قدرت"، "نشانؤ شكست زور"، "با حضور و به دستور شاه" و .... در برخي موارد به تاثيرات شگرف و تاريخ ساز اين قيام اشاره دارد كه شايد مهمترين جنبؤ قيام 15 خرداد باشد مثل: "نقطؤ عطف"، "مبدا جنبش و انقلاب"، "موهبت و باعث بيداري مردم"، "باعث ساير حركتها و قيامها"، "بيداري جوانان"، "جاودانگي 15 خرداد" و ...

يكي از نكات مهمي كه حضرت امام بر آن اصرار دارند و ديگران را به آن تنبّه مي بخشند، توجه به اصل مسئله 15 خرداد و شناخت زواياي آن و روشن كردن مردم در اين باره است. لذا در سال 1358، در روز 15 خرداد و در جمع مردم قم، سخنان خود را اين گونه آغاز مي‏كنند:

بسم اللّه الرحمن الرحيم پانزده خرداد چرا به وجود آمد؟ و مبدا وجود آن چه بود؟ و دنبالؤ آن در سابق چه بود؟ و الاَّن چيست؟ و بعدها چه خواهد بود؟ 15 خرداد را كي به وجود آورد؟ و دنبالؤ آن را كي تعقيب كرد؟ و الاَّن كي همان دنباله را تعقيب مي‏كند؟ و پس از اين اميد به كيست؟ 15 خرداد براي چه مقصدي بود؟ و تاكنون براي چه مقصدي است؟ و بعدها براي چه مقصدي خواهد بود؟

15 خرداد را بشناسيد؛ و مقصد 15 خرداد را بشناسيد؛ و كساني كه 15 خرداد را به وجود آوردند بشناسيد، و كساني كه 15 خرداد را دنبال كردند بشناسيد.2

خاستگاه قيام 15 خرداد

حضرت امام، در موارد بسياري به جنبه‏هاي اعتقادي و جايگاه ديني اين قيام بزرگ اشاره دارند، و تاكيداتي كه در اين زمينه مي‏نمايند قابل توجه است و از آن جهت كه حكومت پهلوي در صدد اين بود كه قيام 15 خرداد به فراموشي سپرده شود، و نيز رنگ و روي مذهبي نداشته باشد لذا حضرت امام به اين جنبؤ قيام 15 خرداد اشاره مي‏فرمايند كه برخي از سخنان آن حضرت را مرور مي‏كنيم:

15 خرداد براي اسلام بود و به اسم اسلام بود و به مبدايت اسلام و راهنمايي روحانيت و همين جمعيتها كه الان اينجا هستند.... همين طبقه از افراد اسلامي بودند كه براي اسلام قيام كردند و هيچ نظري جز اسلام نداشتند 15 خرداد را به وجود آوردند.3

آنهايي كه به اسلام عقيده دارند، آنهايي كه دلشان براي قرآن مي‏تپد، امروز بايد فعاليت كنند. 15 خرداد براي همين بود.4

پس 15 خرداد را به تبع اسلام اينها بوجود آوردند و به تبع اسلام اينها حفظ كردند و به تبع اسلام اينها نگهداري مي‏كنند. كساني كه گمان مي‏كنند غير قدرت اسلام مي‏توانست يك همچو سدّي را بشكند در خطا هستند.5

حضرت امام در پيام ديگري كه در سال 61 به مناسبت سالروز قيام 15 خرداد صادر كردند، در بخشي از آن خطاب به ملّت ايران فرمودند:

ملّت عظيم الشان در سالروز شوم اين فاجعؤ انفجارآميزي كه مصادف با 15 خرداد 42 بود با الهام از عاشورا آن قيام كوبنده را به بار آورد. اگر عاشورا و گرمي و شور انفجاري آن نبود، معلوم نبود چنين قيامي بدون سابقه و سازماندهي واقع مي‏شد. واقعؤ عظيم عاشورا از 61 هجري تا خرداد 61 و از آن تا قيام عالمي بقية اللّه ـ ارواحنا لمقدمه الفدأ ـ در هر مقطع انقلاب ساز است.6

در بخش آخر اين پيام مي‏فرمايند:

خداوند تعالي اين ملت را كه از 15 خرداد 42 تا 22 بهمن 57 و از آن وقت تاكنون براي اقامؤ عدل الهي از هرچه داشته است گذشته است، و عزيزان برومند خود را كه قامت رشيد و بلند آن چون ابديت استوار و گرمي خونشان چون عشق به جمال جميل حق روح افزا بود، به پاي دوست به قربانگاه فرستادند، با نور هدايت خود ارشاد، و با جلوؤ قدرت ازلي خود برومند و با بارقؤ روانبخش خود در احقاق حق و ابطال باطل استوار و پايدار فرمايد.7

حضرت امام در همين زمينه از زاويؤ ديگري به 15 خرداد نگاه مي‏كنند و مي‏فرمايند:

روز 15 خرداد در عين حال كه چون عاشورا روز عزاي عمومي ملّت مظلوم است، روز حماسه و تولد جديد اسلام و مسلمانان است. بزرگداشت روز حماسه آفرين 15 خرداد، بزرگداشت ارزشهاي انساني در طول تاريخ است، همان سان كه بزرگداشت روز سرنوشت ساز عاشورا، بزرگداشت اسلام و قرآن كريم است.8

در اين جملاتي كه از امام نقل شد، دو نكتؤ بسيار مهم، بازگو شده است اوّل آنكه امام، 15 خرداد را در سال 42 و در زمان حاكميت ظلمت و حكومت طاغوتي كه مردم را به سوي جدائي از دين سوق مي‏داد، روز تولد جديد اسلام و مسلمانان مي‏نامند. در واقع مسلمانان خفته و بي‏تفاوت را مسلمانان مرده و حركت آنان را تولد يافتن دوباره مي‏دانند، زيرا مسلماني كه تحرّك ندارد وبه اسلام فردي و نماز و روزه اكتفا كرده، به بخشي از اسلام توجه كرده و از بخشهاي ديگر غفلت ورزيده، بخشهايي كه حيات اسلام و جاودانگي آن به آنها بستگي دارد. نكتؤ دوم آنكه بزرگداشت اين روز را نيز بزرگذاشت ارزشهاي انساني مي‏دانند و آن را به طول تاريخ سرايت مي‏دهند كه در طول تاريخ بشريّت، بزرگداشت و يادمان انسانهايي كه به خاطر نجات خويش از چنگال ظلم و ستم و بيداد پاخواسته و در اين راه به شهادت رسيده‏اند و در واقع ارزشهاي انساني را زنده مي‏كنند و خود همچون شمع براي زندگي و حيات انسانيت مي‏سوزند، بزرگداشت ارزشهاي انساني خطاب مي‏كنند. و نمونؤ روشن آن را بزرگداشت تاريخ سازان عاشورا مي‏دانند كه بر پيشاني تاريخ مي‏درخشند.

15 خرداد و علايق ملي

نكته‏اي كه در سخنان و پيامهاي حضرت امام دربارؤ 15 خرداد مشاهده مي‏شود، توجه به تمام ابعاد اين فاجعؤ بزرگ سال 42 است، از اين رو گرچه به مسائل مذهبي و ديني توجه مي‏نمايند به نكاتي كه تنها به مليّت مردم و علايق وطن دوستي آنان نيز برمي‏گردد، توجه دارند لذا در سخني پس از بازگشت در سال 43، كه دانشجويان دانشگاه تهران، طلاب و جمعي از اهالي قم حضور داشتند، فرصت را مغتنم شمرد و ضمن بيان سخناني درباره اسلام ، دانشگاه ها، استقلال كشور، انقلاب سفيد و ... به مساله 15 خرداد مي‏پردازند و در اين‏باره مي‏فرمايند:

كشتار پانزده خرداد از اعمال يك قشون با ملّت بيگانه بدتر بود. آنها بچه‏ها را نمي كشتند، زنها را نمي‏كشتند.امروز جشن معني ندارد. تا ملّت عمر دارد، غمگين در مصيبت پانزده خرداد است... پانزد خرداد ننگ ملت بود، زيرا از پول همين ملّت، اسلحه تهيّه شده و با اين اسلحه مردم را كشتند! 9

امام در سخنان ديگري با ديدي فراتر به مساله نگريسته و از نظر جهاني، با اطلاعاتي كه دارند مي‏فرمايند:

دنيا اعتراض كرد. 15 خرداد روي دولتها را سياه كرد. ما نمي‏خواستيم اينقدر رو سياهي بار بيايد. 15 خرداد ننگي بر دامن اين مملكت گذاشت كه تا آخر محو نخواهد شد. تاريخ ضبط مي‏كند اين را. خودشان هم گفتند كه 15 خرداد ننگ بود، من هم مي‏گويم ننگ بود، لكن نكته را نگفتند، من نكته را مي‏گويم: ننگ بود كه مسلسلها را، تانكها را، توپها را، تفنگها را از مال اين ملّت فقير به دست آوردند و به روي اين ملت فقير بستند، پايمال كردند اين بيچاره‏ها را. از اين ننگ بالاتر آيا مي‏شود كه انسان، يك ملتي را اينطور پايمال كند؟10

در سخني ديگر كه به صورت اعلاميؤ مشترك از طرف حضرت امام و آيات عظام ميلاني، مرعشي و قمي منتشر مي‏شود. در سالگرد اين فاجعؤ عظيم در سال 43، خطاب به ملّت ايران سخنان بسيار پراحساس و مهمي بيان مي‏دارند:

واقعؤ 15 خرداد ننگ بزرگي براي هيات حاكمه به بار آورد... علماي اسلام وظيفه دارند از احكام مسلمؤ اسلام دفاع كنند، از استقلال ممالك اسلامي پشتيباني نمايند...

ما از واقعؤ 12 محرم(15 خرداد) خجالت مي‏كشيم. واقعؤ شوم 15 خرداد و مدارس علمي، فيضيه و غير آن، پشت ما و هر مسلم غيرتمند را مي‏شكند.11

حضرت امام در نامؤ ديگري كه در سال 49، به مناسبت 15 خرداد صادر مي‏كنند، در بخشي از آن، خطاب به دانشجويان فارسي زبان در آمريكا و كانادا مي‏گويند:

15 خرداد كه مصادف با دوازدهم محرم بود، سند زندؤ مخالفت شجاعانؤ ملت ايران در مقابل استبداد عمال اجانب و در قبال استعمار چپ و راست بود.12

زمينه‏هاي بروز 15 خرداد

با درنگي در سخنان حضرت امام، دربارؤ واقعؤ 15 خرداد 42 به بيان برخي از علل و زمينه هاي آن فاجعه برمي خوريم. با شناختي كه آن حضرت از دستگاه حاكمؤ وقت دارند و نيز ديد سياسي عميق از وقايع روز، به بيان جزئيات و برخي دخالتهاي خودي ها و بيگانگان اشاره مي كنند.

در سال 46، حضرت امام طي نامؤ سرگشاده اي به هويدا، نخست وزير وقت، به نصايح مي پردازند وبه عقب ماندگي ها و فقر و بيچارگي‏هاي ملت ايران، جشنهاي غير ملي، ولخرجي ها، هتك نواميس، غارتگري ها، زورگويي ها و ... اشاره مي‏كنند و در بخشي از آن مي فرمايند:

كوبيدن حوزه هاي علميه و حملؤ مسلحانه به مدرسؤ فيضيه و صحن مطهر قم، كشتار دسته جمعي 15 خرداد جز خدمت كوركورانه به صاحبان دلار چه اسمي دارد؟ فشار به مراجع اسلام و علماي اعلام و محصلين حوزه هاي علميه و تاخت و تاز به دانشگاه جز خدمت به اجانب چه نتيجه داشت؟13

در 20 شهريور سال 51، به مناسبت اعزام روحانيون به سربازي، امام از نجف اشرف پيامي خطاب به علما و بزرگان مي‏فرستند و ضمن برشمردن فجايع دستگاه حاكمه، دربخشي از آن مي فرمايند:

به اسم پرهياهو و جارو جنجال "انقلاب سفيد"، كه در طليعؤ آن قتل عام 15 خرداد واقع شد، بايد ملت ايران عقب مانده، و فرهنگ قرآن و اسلام مهجور، و قوانين نقض شود و فساد و فحشا تا اعماق اين ماتمسرا كه اسمش ايران است كشيده شود و تا استعمار نو با خيال راحت به چپاولگري خود ادامه دهد، و عمال بي حيثيت آن بر سر اين گورستان به عيش و عشرت و جمع ثروت پايكوبي كنند.14

حضرت امام در روز چهارم آبان سال 1357 در جمع دانشجويان و ايرانيان مقيم خارج از كشور سخنان بسيار مهمي ايراد مي فرمايند و در آن به علت العلل وقايع ايران و خيانتهاي شاه و دخالتهاي مستقيم او در ظلم و تعدي ها در سراسر كشور اشاره مي كنند و دربارؤ 15 خرداد مي فرمايند:

در پانزده خرداد خود ايشان فرمانده بود، فرمادؤ قوا، از قراري كه نقل مي كنند، بود. همؤ اين جاها فرمانده اش خود اين آقاست. اين مبدا ولادتي است كه مردم ايران گرفتارش هستند و ان شأ اللّه خداوند رفع كند اين اساس ظلم را.15

در روز 11 آبان همان سال نيز در جمع دانشجويان مقيم خارج مي فرمايند:

تمام اين جنايتهايي كه واقع شده و واقع مي‏شود با امر مستقيم شاه است كه بايد بزنيد. در 15 خرداد ـ از قراري كه معروف شدـ فرمانده خودِ او بوده است و با هليكوپترش بالاي شهر [پرواز] مي كرده است و امر مي‏كرده.16

پس از پيروزي انقلاب نيز امام در سال 58 پيامي به مناسبت روز 15 خرداد صادر مي فرمايند و در آن به ريشه قتل عام 15خرداد اينگونه اشاره مي نمايند:

نهضت عظيمي كه بيش از شانزده سال پيش به دنبال قيام روحانيت مسئول و متعهد در مقابل محمدرضا پهلوي كه مخالفتش با اسلام عزيز آشكار و آشكارتر شد، شكل گرفت. روحانيت به اعتراض برخاست و عصر عاشورا، پس از حادثه‏اي ناگوار، اعتراض با موج عظيم انساني ـ اسلامي بالا گرفت و به اوج رسيد و پس از آن، دست ناپاك استعمار از آستين شاه مخلوع درآمد و غائلؤ 15 خرداد ـ 12 محرم ـ را هرچه دردناكتر به وجود آورد.17

ثمرات قيام 15 خرداد

پايان بخش اين نوشتار و شايد مهم‏ترين بخش آن، تاثيرات عميق و ثمرات بزرگي است كه از قيام 15 خرداد به بار نشست. و از اين جويبار خونين، دريايي خروشان سربرافراشت و موجب شد مردمي آزاده و سرافراز بعد از 15 سال بر قلؤ رفيع پيروزي بنشينند و سرمشق مظلومان و ستمديدگان عالم گردند و با الهام از قيام عاشوراييان، به نداي امام مستضعفان پاسخ دهند و برگي زرين بر تاريخ بشريت بيفزايد كه هرگز از خاطره ها محو و فراموش نگردد.

اين بخش از بررسي قيام 15 خرداد در سخنان و پيامهاي حضرت امام جلوه اي ويژه دارد و با تعابير مختلف از آن ياد كرده اند كه ما به ناچار به بخشي از آنها اشاره مي كنيم.

حضرت امام، تمامي حركتهايي را كه به گونؤ قيام همگاني صورت گرفته است به نحوي به 15 خرداد اتصال مي دادند مانند: قيام 19 دي قم، 17 شهريور تهران و ...

الف: 15 خرداد نقطؤ عطف

امام به مناسبت قيام 19 دي در پيامي كه از نجف صادر شده است مي فرمايند: نهضت اخير كه پرتوي از نهضت 15 خرداد است و شعاعش در سراسر كشور نور افكنده، خودكوبندگي خاصي دارد كه شاه را از خود بيخود كرده و او و دار و دستؤ چاقوكشش را به تلاش مذبوحانه واداشته. جنايات 29 محرم امسال نقطؤ عطفي است به جنايات شاهانؤ 12 محرم آن سال.18

امام در سخنان خود 17 شهريور 57 را با 15 خرداد 42 جمع مي كنند و چنين مي فرمايند:

ما بحمداللّه و توفيق الهي از 15 خرداد تا 17 شهريور و تا امروز كه سالروز آن است، با رسيدن به هدفهاي عالي اسلامي به راه خود ادامه مي دهيم.19

سلام و درود بر شهيدان و آسيب ديدگان هفدهم شهريور و نظاير آن. سلام و درود بربازماندگان شهدا از پانزدهم خرداد تا هفدهم شهريور 57 و تا پانزدهم و هفدهم شهريور 61.20

ب: سرلوحؤ پيروزي و مبدا جنبش

در 15 خرداد 42 كه مصادف بود با 12 محرم، سوم شعادت بزرگ شهيد فداكار تاريخ ... سرلوحؤ پيروزي اسلام و ملّت بود. ... در حقيقت دستاورد نهضت 15 خرداد 42، پيروزي 22 بهمن 57 بود.21

البته مبدا از 15 خرداد بود لكن در اين دو سال اخير كه نهضت شكوفا شد، خداي تبارك و تعالي به شما كمك كرد.22

اين قيامي كه از 15 خرداد شروع شد. تاكنون باقي است... همه مي دانيم كه 15 خرداد مبدا عطفي بود در تاريخ.23

15 خرداد يك نقطؤ عطفي است در تاريخ كشور ما كه از همان وقت شروع به فعاليت سياسي شد و روحانيون از همان وقت خودشان را مجهز كردند... لكن در عين حالي كه 15خرداد يك مصيبتي بود برا ي ملت ما، لكن مبدا جنبش بود... در همؤ مملكت اين نهضت شروع كرد و مبداش از همان 15 خرداد بود و بعد كم كم تدريجاً ريشه گرفت.24

ج: روز رستاخيز و شكوفايي ملت

رشد دانشجويان قديم و جديد است كه در بزرگداشت 15 خرداد، روز رستاخير ملت، در سراسر كشور به تظاهراتي دست زدند كه شاه را دچار سرگيجه نمود.25

نهضت ملت بزرگ ايران، كه در دوازدهم محرّم، 15 خرداد به شكوفايي گراييد، پرده‏هاي تزوير و عوامفريبي شاه را پاره كرد، وقتل عام شاهانه و فداكاري ملت، مبدا عظيمي در تاريخ ايران گرديد، و مفتاح نجات اسلام و عدالت به دست آمد.26

د: 15 خرداد مصيبت و موهبت

درعين حالي كه 15 خرداد مصيبت براي ما بود لكن اين موهبت هم خداي تبارك و تعالي به ما عطا كرد كه مردم بيدار شدند و لبيك گفتند به صداي روحانيون ... بنابراين 15 خرداد در عين حالي كه مصيبت بود، لكن مبارك بود براي ملّت كه منتهي شد به يك امر بزرگي و آن استقلال كشور و آزادي براي همؤ مملكت.27

هـ: 15 خرداد روز بذر انقلاب

امروز به روز 15 خرداد 61 رسيديم. سالروز خرداد 42 خميرمايؤ نهضت مبارك ملت بزرگ ايران و روز بذر انقلاب بزرگ اسلامي ماست. ملّت عزيز بايد اين خميرمايه و بذر پر بركت را در عصر عاشوراي 83، جستجو كند.28

و: 15 خرداد روز هلاكت جنايتكاران

در 15 خرداد 42 پهلويان و هواداران و سردمداران جايتكارشان با دست ستمشاهي خود گور خود را كندند و سقوط و ننگ ابدي را براي خويش به جا گذاشتند، كه ملّت عظيم الشان ايران بحمداللّه تعالي با قدرت و پيروزي برگور آتشبار آنان لعنت مي فرستد.29

ز: 15 خرداد مبدا تحولات بعدي

پانزد خرداد به همت جوانهاي كشور و جان نثاران اسلام مبدا شد از براي تحولات بعدي، و من شهداي پانزده خرداد را از خداي تبارك و تعالي مي‏خواهم كه غريق رحمت كند كه به ما حق دارند.30

در پايان اين مقاله لازم مي دانم، حُسن ختام را به بخشهايي از پيام روح انگيز امام بزرگوار كه به مناسبت سالگرد 15 خرداد،

در 15 خرداد سال 62 خطاب به ملّت ايران صادر شده است، اختصاص دهم، گرچه اين پيام بدان مناسبت صادر شده. لكن بازگوكنندؤ بسياري از حقايق و رادمردي ها و گوياي شور و هيجان منحصر به فـرد آن

امام محرومان نيز مي بـاشد. اينك

بنگريـد:

امروز كه 15 خرداد 62 را مشاهده مي كنيم، استحكام پايه هاي حكومت اسلامي و قدرت نظام جمهوري و قواي نظامي و انتظامي از ارتش و سپاه سلحشور پاسداران و كميته ها و ژاندارمري و شهرباني و بسيج و ديگر قواي عظيم مردمي روزافزون است...

گويي جهان مهيا مي شود براي طلوع آفتاب ولايت از افق مكؤ معظمه و كعبؤ آمال محرومان و حكومت مستضعفان، از 15 خرداد 42 كه حكومت مستكبران جبار در اين سرزمين به اوج خود رسيده بود، و مي رفت تا عربده شوم انا رَبّكُمُ الاعلي31 از حلقوم فرعون زمان طنين افكند، تا 22 بهمن 57 كه پايؤ حكمراني جباران عصر در اين مرز و بوم فرو ريخت و ... و از 22 بهمن 57 تا امروز كه 15 خرداد 62 را درآغوش مي گيريم ساعاتي محدود بيش نيست، ولي تحولي كه كمتر از صدها سال بعيد به نظر مي رسيد با تقدير خداي بزرگ در اين ايّام معدوده و ساعات محدوده تحقق يافت و جلوه اي از وعدؤ قرآن كريم نورافشاني كرد...

و ملت عظيم ايران لازم است شكر نعمتهاي غير متناهي الهي را در سالروز 15 خرداد به جان و دل به جا آورد و تمام آنچه گذشته و مي گذرد را از عنايات خاصؤ خداوند متعال بداند كه هرچه هست از اوست و به سوي اوست. و رمز پيروزي اسلام بركف جهاني را در اين قرن كه پانزدهم خرداد 42 سرآغاز آن بود، در دوازدهم محرم حسيني جستجو كند، كه انقلاب اسلامي ايران، پرتوي از عاشورا و انقلاب عظيم الهي آن است...

ملت و دولت ايران امروز كه سالروز پانزدهم خرداد 42 و روز پانزدهم خرداد 62 مي باشد از هر زمان پيوسته تر و مصمم تر و قوي تر در مقابلِ تجاوزگران و كمك كاران به آنان ايستاده....

در پايان اين پيام تاريخي، حضرت امام دست به نيايش برمي دارند و در بخشي از دعاها مي فرمايند:

ما عاجزانه از مقام مقدس تو مي خواهيم كه عنايات خاصؤ خود را بر اين ملّت كه براي رضاي تو قيام كرده و از 15 خرداد خونين تاكنون از پاي ننشسته و جان و جوان و مال خود را فداي اسلام عزيز و ميهن خود نموده، مستدام بداري...32

ان شأ اللّه كه چنين باشد و اميد كه چنان خواهد بود و با درود بي پايان بر شهداي راه آزادمردي و آزادگي در طول تاريخ بشريت.

والسلام ـ 29/11/80

1. صحيفه امام، مجموعه آثار امام خميني(س)، ج1، ص293.

2. صحيفؤ امام، ج8، ص53.

3. صحيفؤ امام، ج8، ص53 ـ 54.

4. همان ؛ ص57.

5. همان ؛ ص55.

6. صحيفؤ امام ، ج16، ص290.

7. همان ؛ ص294.

8. همان ؛ ج14، ص404.

9. همان ؛ ج1، ص272.

10. همان ؛ ج1، ص289.

11. همان ؛ ج1، صص335 ـ 337.

12. همان ؛ ج2، ص287.

13. همان ؛ ج2، ص126.

14. همان ؛ ج2، ص450.

15. همان ؛ ج4، ص168.

16. همان ؛ ج4، ص268 و در ج7، ص307 و ج8، ص246 نيز نزديك به همين مضمون را فرموده‏اند.

17. همان ؛ ج8، ص50.

18. همان ؛ ج3،ص315.

19. همان ؛ ج15، ص195.

20. همان ؛ ج16، ص487.

21. همان ؛ ج14، ص403.

22. همان ؛ ج6، ص357.

23. همان ؛ ج6، ص360.

24. همان ؛ ج2، ص396 ـ 397.

25. همان ؛ ج3، ص114.

26. همان ؛ ج5، ص283

27.همان ؛ ج12، ص397.

28و29. همان ؛ ج16، ص290.

30. همان ؛ ج17، ص468.

31. سورؤ نازعات، آيؤ 24.

32. همان ؛ ج17، ص480 تا 484.