امام حسين در آيينه مطبوعات - امام حسین (علیه السلام) در آیینه مطبوعات نسخه متنی

امام حسين در آيينه مطبوعات

تفاوت‏هاي عاشورا و فاطميه، سيد احمد دارستاني، هيأت، پيش‏شماره 6، ص 3.

پيشينه تاريخ نگاري عاشورا، هادي عالم‏زاده، تاريخ اسلام، ش 9، ص 83.

سماع عارفان در كربلا، مسعود رضا مدّرسي چهاردهي، تبيان، ش 39، ص 20.

نظريه دانشمندان و محقّقان جهان درباره امام حسين عليه‏السلام ، اهل البيت، ش 5، ص 7.

فلسفه عاشورا و تحليل ديدگاه‏هاي دانشمندان (1)، بخشعلي قنبري، رسالت، 24/1/81، ص 11.

فلسفه عاشورا و تحليل ديدگاه‏هاي دانشمندان (2)، بخشعلي قنبري، رسالت، 27/1/81، ص 11.

فلسفه عاشورا و تحليل ديدگاه‏هاي دانشمندان(3)، بخشعلي قنبري، رسالت، 28/1/81، ص 5.

فلسفه عاشورا و تحليل ديدگاه‏هاي دانشمندان (4)، بخشعلي قنبري، رسالت، 29/1/81، ص 5.

عاشورا در شعر وصال شيرازي(1)، يداللّه قائم پناه، رسالت، 28/1/81، ص 11.

از كعبه تا كربلا، ميرهاشم اميري، رسالت، 31/1/81، ص 11.

انقلاب عاشورا و قسط، محمد رضا حكيمي، ايران، 25/2/81، ص 1.

فلسفه شهادت امام حسين عليه‏السلام ، پرتو، ش 125، ص 8.

بررسي ريشه‏اي قيام عاشورا (1)، قاسم روان‏بخش، پرتو، ش 125، ص 5.

عاشورا مكتبي فرهنگ‏ساز، پيام حوزه، ش 32، ص 2.

رفتار علوي و رسالت خواص از منظر عاشورا، گفت‏وگو با محسن غرويان، جوان، 28/12/80، ص 5.

چرا بايد حادثه عاشورا را گرامي بداريم؟، پرتو، ش 122، ص 4.

از دريچه كربلا به جهان بنگريم، قاسم روان بخش، پرتو، ش 122، ص 5.

درسي كه بايد از سيدالشهداء آموخت، قاسم روان بخش، پرتو، 123، ص 5.

وفاق ملي در پرتو عزت و افتخار حسيني، پرتو، ش 126، ص 5.

تحليلي پيرامون نهضت حسيني (1)، سيدعلي فرحي، هنرديني، ش 7، ص 41.

تحليلي پيرامون نهضت حسيني (2)، سيد علي فرحي، هنرديني، ش 8، ص 73.

تحليلي پيرامون نهضت حسيني (4)، سيد علي فرحي، هنرديني، ش 10، ص 143.

عاشورا و انتظار (پيوندها، تحليل‏ها و رهيافت‏ها)، مسعود پور سيدآقايي، انتظار، ش 3، ص 42.

شيوه‏هاي تبليغ در فرهنگ عاشورا، عبدالكريم پاك‏نيا، مبلّغان، ش 27، ص 81.

عزّت حسيني، محمدحسين نبوي، مبلّغان، ش 28، ص 6.

سيدالشهداء اسوه عزّت، محمد حسين مهوري، رسالت، 14/1/81، ص 6.

عاشورا در شعر وصال شيرازي (2)، يداللّه قائم‏پناه، رسالت، 4/3/81، ص 11.

روح عاشورا در كالبد اربعين، حسين تركش دوز، ايران، 12/2/81، ص 1.

اربعين حسيني، عبداللّه جوادي آملي، ايران، 12/2/81، ص 6.

تأمّلي تاريخي، تحقيقي در نخستين اربعين امام حسين عليه‏السلام ، محمد جواد شمس، ايران، 12/2/81، ص 6.

تجلّي شور و شعور در ادبيات عاشورايي، اطلاعات، /12/2/81، ص 6.

امام اصلاح طلب، قدس، 12/2/ 81، ص 8.

اربعين؛ مدرسه عزت وپايداري، جواد شريعتي، قدس،12/2/81، ص 8.

ايرانيان و قيام عاشورا، سيد محمد ثقفي، حيات نو، 12/2/81، ص 6.

سياست امام حسين عليه‏السلام در واقعه عاشورا، فريبرز درجزي، جمهوري اسلامي، 29/2/81، ص 6.

امام حسين عليه‏السلام و عاشورا از ديدگاه برخي نويسندگان معاصر (1)، حسين رجبي، اسوه، ش 51، ص 31.

امام حسين عليه‏السلام و عاشورا از ديدگاه برخي نويسندگان معاصر (2)، حسين رجبي، اسوه، ش 52، ص 32.

عزاداري براي سيدالشهداء عليه‏السلام ، محمدكريم عبداللهي، اسوه، ش 52، ص 30.

اهداف نهضت حسيني، مهدي فرزين، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4، ص 3.

پشت صحنه سناريوي عاشورا، علي رجبي، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4، ص 15.

حسين عليه‏السلام نفس مطمئنّه قرآن، ولي اللّه نقي پورفر (1)، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4، ص 22.

نهضت حسيني مكتب مبارزه با پوچي‏ها (1)، اصغر طاهرزاده، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4.

سيماي حسين عليه‏السلام در قرآن (1)، اكبر دهقان، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4.

امام حسين عليه‏السلام از منظر انديشمندان و مستشرقين، صديقة‏السادات مجيدي، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4، ص 47.

قرآن از نگاه امام حسين عليه‏السلام ، سيد محمدرضا علاءالدين، فصلنامه قرآني كوثر، ش 4، ص 52.

امام حسين عليه‏السلام در تأليفات قرآن پژوهان، فصلنامه قرآني كوثر، ش 1، ص 80.

حماسه سيدالشهداء عليه‏السلام در منظر عرفان، گفت‏وگو با علي شيخ الاسلامي، شهود، ش 5، ص 63.

درنگي در واژه «تنقّبت» در زيارت عاشورا، سيد محمدجواد شبيري، علوم حديث، ش 21، ص 30.

دليل ترغيب ائمه به اقامه عزاداري حسيني، مرتضي مطهري، حرم، ش 80، ص 6.

تحليلي از حادثه عاشورا، حاجي آبادي، حرم، ش 80، ص 28.

عزاداري براي امام حسين عليه‏السلام ، اعلام وفاداري است، حرم، ش 80، ص 40.

حسين عليه‏السلام و مهدي(عجّ)، محمدرضا فؤاديان، انتظار، ش 2، ص 166.

شهادت امام حسين عليه‏السلام آگاهي بخش قرن‏ها، شما، ش 255، ص 6.

مباني تحليل نهضت عاشورا، محمدتقي جعفري، شما (ويژه نامه نوروز حسيني)، ش 255، ص 4.

سروده‏هاي عاشورايي، (شرح حال شاعران كُرد) اطلاعات، 23/12/80، ص 6.

ادبيات عاشورايي، شما، ش 255، ص 8.

فلسفه تكرار مراسم عزاداري امام حسين عليه‏السلام ، محمدابراهيم جنّاتي، رسالت، 25/12/80، ص 6.

تأثيرنهضت عاشورا برنهضت امام خميني قدس‏سره ، ابوالفضل حسن آبادي، جوان، 19/11/79، ص 8.

شهادت ضامن بقاي اسلام، سيد مهدي طباطبايي، كيهان، 5/7/79، ص 6.

پيروزي خون بر شمشير و بقاي دين، محمد باقر شريعتي سبزواري، معارف، ش 45، ص 3.

بررسي مراحل تاريخي نهضت امام حسين عليه‏السلام ، محمد سرور صادقي شهرستاني، اعتصام، 31/5/79، ص 6.

نگاهي به حماسه حسيني استاد مطهري، صالحي نجف آبادي، اطلاعات ضميمه، 19/6/79، ص 6.

كربلا و الگوي رفتاري، حجت اللّه بيات، مبلغان، ش 15، ص 32.

جايگاه عزاداري در جامعه اسلامي، محمد عابدي، مبلّغان، ش 15، ص 19.

نگرشي نقدگونه به تعزيه و تعزيه‏خواني، غلامرضاگلي‏زواره، مبلّغان، ش 15، ص 64.

همراهي عاطفي با حماسه عاشورا، غلامرضا گلي زواره، پاسدار اسلام، ش 219 و 220، ص 35.

رنگ‏هاي كربلا، محمود مقدسي، پاسدار اسلام، ش 219 و 220، ص 45.

زنان و تعزيه (1)، غلامرضاگلي زواره، پيام زن، ش 109، ص 36.

زنان و تعزيه (2)، غلامرضاگلي‏زواره، پيام زن، ش 110، ص 34.

منطق بزرگداشت نهضت عاشورا، رجحان، پيام صادق، ش 28، ص 10.

كربلا در زبان‏هاي شرقي باستاني، سيدسامي البدري، موعود، ش 25، ص 70.

مردم‏شناسي كوفه، نعمت اللّه صفري خروشاني، موعود، ش 25، ص 46.

اصلاحات به قرائت حسين عليه‏السلام ، تقي دژاكام، كيهان، 7/1/80، ص2.

نيم روز سوخته، بيژن كيامنش، ايران، 20/1/80، ص 5.

ياد حسين عليه‏السلام ، نام حسين عليه‏السلام ، حماسه حسين عليه‏السلام ، انتخاب، 18/1/80، ص 1.

اصلاح گرايي از منظر حسين بن علي عليه‏السلام (1)، محمدجواد درودگر، انتخاب، 23/1/80، ص 6.

اصلاح گرايي از منظر حسين بن علي عليهما‏السلام ، (2)، محمد جواد درودگر، انتخاب، 25/1/80، ص 6.

تحليل سياسي روز از قيام عاشورا، همبستگي، 18/1/80، ص 3.

تعزيه يا ادب نمايشي(1)، سيدحسن امين، همبستگي، 21/1/80، ص 5.

تعزيه يا ادب نمايشي (2)، سيدحسن امين، همبستگي، 26/1/80، ص 5.

محرّم، سيدالشهداء و برترين ياران عالم، حسينعلي راشد، همشهري، 18/1/80، ص 9.

امام حسين عليه‏السلام طرفدار حق و عدالت، حسينعلي راشد، همشهري، 20/1/80، ص 9.

تعزيه ؛ هنر ديني ـ ملي، ماري پرهيزگار، همشهري، 21/1/80، ص 5.

خداشناسي سيدالشهداء، حسينعلي راشد، همشهري، 21/1/80، ص 9.

فلسفه عزاداري براي حسين عليه‏السلام ، فهيمه مخبردزفولي، همشهري، 28/1/80، ص 9.

بلاجويان دشت كربلايي، محمدطاهر خسروشاهي، همشهري، 29/1/80، ص 9.

نهضت عاشورا و اهميّت امر به معروف و نهي از منكر، جمهوري اسلامي، 9/1/80، ص 7.

امام خميني، عاشورا و مشاركت(1)، محمود لطيفي، جمهوري‏اسلامي، 18/1/80، ص 9.

امام خميني، عاشورا و مشاركت(2)، محمود لطيفي، جمهوري‏اسلامي، 25/1/80، ص 12.

نقش فرهنگ عاشورا در تربيت مديران دلسوز و كار آمد، اسماعيل علوي، جمهوري‏اسلامي، 25/1/80، ص 8.

تعزيه و حديث غربت، ر. اميني، جمهوري‏اسلامي، 25/1/80، ص 11.

تعزيه؛ نمايش جنگ حق و باطل(1)، ع. بيهقي، جمهوري‏اسلامي، 20/1/80، ص 10.

تعزيه؛ نمايش جنگ حق و باطل (2)، ع. بيهقي، جمهوري‏اسلامي، 25/1/80، ص 10.

روشن‏گري‏هاي امام حسين عليه‏السلام در نهضت عاشورا، رضا ميرزا پور، جمهوري‏اسلامي، 20/1/80، ص 11.

با شاهدي از عاشورا، حسن ابراهيم زاده، ويژه نامه جمهوري‏اسلامي، 26/1/80، ص 7.

تعزيه؛ نمايش جنگ حق و باطل (3)، ع. بيهقي، ويژه نامه جمهوري‏اسلامي، 27/1/80، ص 10.

57 نكته درباره سالار شهيدان (27 شماره به طور مسلسل)، سيدرضا اكرمي، اطلاعات، از تاريخ 7/1/80 تا تاريخ 19/2/80، ص 6.

تعزيه، نمايش مذهبي ايران، عباسعلي عزّتي، اطلاعات، 9/1/80، ص 6.

كربلا وادي عشق، اطلاعات، 28/1/80، ص 6.

كارنامه مبارز پيروز، سيدرضا اكرمي، اطلاعات، 19/1/80، ص 6.

تعزيه؛ نمايشي از عشق و حماسه، عباس رثايي، قدس، 18/1/80، ص 7.

اصلاحات از منظر امام حسين عليه‏السلام ، محمدتقي مصباح يزدي، قدس، 23/2/80، ص 5.

اربعين عشق و راز ماندگاري قيام حسيني عليه‏السلام ، مصطفي محمدي عراقي، قدس، 23/2/80، ص 5.

عاشورا از نگاه سينماگران، مسعود بصيري، قدس، 23/2/80، ص 7.

اشك شيعه؛ ترجمان عشق، عباس ايزدپناه، رسالت، 7/1/80، ص 3.

از مدينه تا كربلا، از كربلا تا مدينه، رسالت، 9/1/80، ص 5.

آموزه عظيم عاشورا، سيد مسعود علوي، رسالت، 9/1/80، ص 16.

رهيافت‏هاي تحليل عاشورا، عباس ايزدپناه، رسالت، 19/1/80، ص 6.

فلسفه عزاداري براي اباعبداللّه الحسين عليه‏السلام چيست؟، رسالت، 19/1/80، ص 6.

خدا جويي و مردم دوستي؛ سيره سالار شهيدان، رسالت، 20/1/80، ص 6.

چرا ثاراللّه؟، محمد لاريجاني، اطلاعات، 23/2/80، ص 6.

سوگنامه‏هاي سروستان براي حسين عليه‏السلام ، ماري پرهيزگار، ايران، 23/2/80، ص 9.

حماسه جاودان عاشورا، مرتضي مطهري، جمهوري‏اسلامي، 23/2/80، ص 9.

چهل روز اشك و آه، مهر و سپهر، رسول جعفريان، رسالت، 23/2/80، ص 6.

ديدگاه‏هاي مختلف در باره اربعين، عباسعلي كامرانيان، كيهان، 23/2/80، ص 6.

شعرعاشورايي از ديروز تا امروز، محمد كاظم كاظمي، قدس، 2/3/80، ص 7.

تأمّلي در شبيه نامه‏هاي عاشورا، غلامرضا گلي زواره، آينه پژوهش، ش 64، ص 11.

فرهنگ عاشورايي، كيهان فرهنگي، ش 184، ص 42.

تأمّلي بر اهّم عوامل تحريف سازي در قيام عاشورا، گفت‏وگو با صحّتي سردرودي، رسالت، 25/12/80، ص 12.

امّت حسيني هرگز با تهديد و ارعاب تسليم زورگويان نمي‏شود، گفت‏وگو با علي شيرازي، رسالت، 25/12/80، ص 12.

از غدير تا عاشورا، ناهيد برومند، همشهري، 25/12/80، ص 15.

قلمروهاي نوين و جستارهاي عاشورا شناختي، عباس ايزدپناه، ويژه نامه رسالت، 28/12/80، ص 14.

بررسي تأثير قيام امام حسين عليه‏السلام در اصلاحات اجتماعي، علي ذوعلم، ويژه نامه قدس، 28/12/80، ص 4.

رفتار علوي و رسالت خواص از منظر عاشورا، محسن غرويان، جوان، 28/12/80، ص 5.

منبر حسيني مسلمان ساز است، جعفر سبحاني، ويژه نامه رسالت، 28/12/80، ص9.

نهضت حسيني بهترين ابزار نجات بشريت، كريم جهرمي، ويژه نامه رسالت، 28/12/80، ص 12.

تعزيه؛ تكنيك عبادي، مسعود حجازي مهر، ويژه نامه رسالت، 28/12/80، ص 12.

مخالفان امام حسين عليه‏السلام ، همشهري، 28/12/80، ص 18.

الفباي انديشه‏هاي متعالي امام حسين عليه‏السلام ، فريبرز درجزي، ويژه نامه مردم‏سالاري، 28/12/80، ص 2.

امر به معروف ونهي از منكر در نهضت حسيني، سيد رضا موسوي، ويژه نامه مردم‏سالاري، 28/12/80، ص 5.

اخلاق در مكتب حسين عليه‏السلام ، مهدي فاني، كيهان، 15/1/81، ص 6.

اهميت زيارت سيدالشهداء عليه‏السلام ، سيد مصطفي سيدين، كيهان، 15/1/81، ص 6.

جايگاه شعر در تبيين فرهنگ عاشورا، عباس ايزدپناه، رسالت، 18/1/81، ص 6.

مباحث عاشوراي حسيني(1)، سيدرضا اكرمي، اطلاعات، 28/12/80، ص 6.

مباحث عاشوراي حسيني (2)، سيدرضا اكرمي، اطلاعات، 17/1/81، ص 6.

مباحث عاشوراي حسيني (3)، سيدرضا اكرمي، اطلاعات، 19/1/81، ص 8.

اصلاح امت، هدف قيام حسيني، شاهين خلج، جام جم، 17/1/81، ص 8.

حسين واسطه رحمت الهي (1)، جام جم، 17/1/81، ص 8.

عاشورا، جان‏گدازترين تراژدي تاريخ، شاهين خلج، جام جم، 19/1/81، ص 8.

الزامات تاريخ نويسي در حماسه عاشورا، محمدتقي جعفري، همشهري، 19/1/81، ص 13.

حضرت زينب عليها‏السلام

الگوپذيري زنان ايراني از حضرت زينب، خديجه عالمي، ياس، پيش شماره 11، ص7.

فرازهايي از زندگي عقيله بني‏هاشم، عبدالكريم پاك نيا، مبلغان، ش 31، ص 12.

زن در آيينه كربلا، محمدعلي آبادي، ياس، ش 10، ص 3.

كليات الگوي زندگاني حضرت زينب، ثريا مكنون، ياس، ش 10، ص 5.

زينب قهرمان انقلاب كربلا (1)، علي دارابي، جام جم، 11/11/79، ص 6.

زينب قهرمان انقلاب كربلا (2)، علي دارابي، جام جم، 12/11/79، ص 6.

زينب كبري بزرگ‏ترين پرستار تاريخ، آزادگان، ش 25، ص 25.

زينب، كربلاي جاري، سيد محمدحسين فضل اللّه، پيام زن، ش 113، ص 32.

اين‏جا دل سرود شيفتگي سر مي‏دهد، ح. آقايي، كيهان، 19/1/80، ص 5.

اميره كربلا، اردشير منظمي، رسالت، 23/12/80، ص 6.

فضائل و مناقب حضرت زينب عليها‏السلام ، سيدجواد حسيني، مبلّغان، ش 33، ص 35.

علي اكبر و ديگر ياران

معرفي، نقد و بررسي نسخه‏هاي تعزيه حضرت علي‏اكبر، غلامرضا گلي‏زواره، دين، ش 55، ص 85.

حضرت علي‏اكبر، برترين الگو براي جوانان، غلامرضا گلي‏زواره، مبلّغان، ش 15، ص 45.

حضرت علي‏اكبر از مدينه تا كربلا، عبداللّه اصفهاني، مبلّغان، ش 15، ص 52.

عباس فدايي ولايت، محمد عابدي، مبلّغان، ش 10، ص 14.

شهربانو، مادر نيايش‏ها، ناهيد طيّبي ـ زهره اناري، پيام زن، ش 107، ص 14.

حماسه خاندان عقيل در قيام حسيني، محمدجواد طبسي، پاسدار اسلام، ش 233، ص 32.

آخرين شهيد (حرّبن يزيد رياحي)، مهديه جلال‏پور، قدس، 2/3/80، ص 7.

چاووش كربلا

مأمور دستي به چشمان مرطوبش مي‏كشد و خطاب به «زيد» مي‏گويد:

ـ دوست خوبم! راستي كه مرا از خواب غفلت بيداركردي و به راه راست هدايتم نمودي. اينك خودم را به دربار خليفه مي‏رسانم و حقايقي را كه دريافته‏ام به او مي‏گويم؛ هرچند به قيمت جانم تمام شود.

سخنش كه تمام مي‏شود، اسباب كار و كشاورزي‏اش را به كناري مي‏گذارد و راه مي‏افتد. زيد نيز كه نگران جان او است، به دنبالش مي‏رود و او را در اين سفر مخاطره‏آميز همراهي مي‏كند.

خورشيد فضاي شهر بغداد را فرا گرفته، اشعه سوزانش را به تن و جان رهگذران مي‏تاباند. مسافران تازه از راه رسيده كربلا را گرما بي‏تاب كرده است. عرق، از سرو صورتشان مي‏بارد. از رهگذران سطح شهر كاسته شده است. بيشتر مردم در خانه‏ها و دكّان‏هايشان پنهان شده‏اند تا از تابش آتشين آفتاب در امان باشند.

مأمور همچنان به پيش مي‏رود. زيد نيز كمي‏عقب‏تر، او را همراهي مي‏كند. چند كوچه و خيابان را طي مي‏كنند. بعد از ساعتي راه پيمودن، نماي بيروني قصر خليفه، توجه‏شان را جلب مي‏كند. قصر بزرگ و مجلّلي است. كنگره‏هاي مرتفع آن، سر به سينه آسمان مي‏سايند. نور خورشيد كه به كنگره‏هاي برّاق مي‏تابد، شعاع‏هايش به اطراف پراكنده مي‏شوند. چنين به نظر مي‏رسد كه ستون‏هايي از نور، سر به زمين فرود آورده‏اند. پاسبانان نيزه به دست، در جاهاي مخصوص ايستاده‏اند. تعداد كمي از آنها، با شمشيرهاي حمايل، در حال گشت‏زني هستند. مسافران تازه وارد، به آستانه در ورودي قصر مي‏رسند. مأمور، دستي به جيبش مي‏برد و كاغذي را بيرون آورده، به پاسبانان نشان مي‏دهد و مي‏گويد:

ـ از كربلا مي‏آيم، از سوي خليفه مأموريت داشتم تا قبر حسين را ويران كرده، زمينش را شخم بزنم.

درها يكي بعد از ديگري گشوده مي‏شوند. مسافران قدم به داخل مي‏گذارند. محلّ ملاقات با خليفه، سالن بزرگ و زيبايي است. كاشي‏هاي جذّاب و رنگارنگ، در و ديوار آن را زينت داده‏اند. همين طور فرش‏هاي زيبا و قيمتي كه بر زيبايي قصر افزوده است. شعله‏هاي روشنايي، در جاهاي معيّن و با فاصله‏هاي مناسب، به هر سو نور مي‏پراكنند. كرسي خليفه در انتهاي سالن قرار دارد. او با لباس‏هاي مخصوص بر فراز كرسي‏اش نشسته است و با محاسن بلند و پرپشتش بازي مي‏كند. چندين صندلي نقش و نگاردار ديگر، در دو سوي كرسي او جاخوش كرده‏اند. خليفه كه چشمش به مسافران تازه وارد مي‏افتد؛ دست از محاسنش مي‏كشد و با تكان دادن سر، آن دو را به جلو فرا مي‏خواند. مأمور از جلو و زيد از عقبش به پيش مي‏روند. در چند قدمي خليفه مي‏ايستند. مأمور چشمانش را به خليفه مي‏دوزد. در نگاهش نوعي خشم و اضطراب نهفته است. قصر را لحظه‏اي سكوت مبهم فرا مي‏گيرد. قبل از آن كه خليفه به سخن آيد؛ مأمور سكوت سنگين قصر را مي‏شكند و با صداي بلند و محزون مي‏گويد:

ـ سال‏ها به دستور تو تلاش كردم تا آثار حسين عليه‏السلام را محو كنم و قبر او را به مزرعه و تفريح‏گاه سرسبز تبديل نمايم. در اين مدت، چيزهاي عجيبي ديدم. هرگاه بر قبر او آب بستم، يا به زمين فرو رفت و يا راهش را كج كرده به سوي ديگر، روان شد؛ هر قدر به مقدار آن افزودم، محدوده قبر به اراده خداوند از سطح زمين بلند شد و هرگز آب به آن مكان مقدّس نرسيد. آن وقت كه مأموريت تو را پذيرفتم، در عالم مستي و ناداني بودم؛ اينك به بركت امام حسين عليه‏السلام ، نور ايمان در دلم تابيده است و از گذشته خويش پشيمانم!

قيافه خليفه دگرگون مي‏شود. در آن حال، چشمانش را به هر سو مي‏گرداند. مي‏خواهد چيزي بگويد، اما طوفاني از خشم مانعش مي‏شود. مثل اين‏كه كينه‏هايش نسبت به حسين عليه‏السلام و نياكانش تازه شده است. چهره درهم كشيده و گونه‏هاي سرخ رنگش گوياي همين هجوم دوباره كينه‏هاست. بيش از آن، حوصله تماشاكردن مأمور را ندارد. فريادش كه با نوعي لرزش همراه است، در سالن مي‏پيچد:

ـ ببريدش، بكشيد، جنازه‏اش را به دروازه شهر آويزان كنيد... ريسمان به پاهايش ببنديد و در كوچه‏ها و خيابان‏ها بكشيد... تا كسي اين‏گونه جرأت گستاخي در حضور خليفه را نداشته باشد.

پاسبانان مسلّح چون باد مي‏رسند و همكار سابقشان را كشان كشان از قصر خارج مي‏كنند

زيد در آن گيرودار، خودش را به بيرون قصر مي‏رساند. مدتي تنها و غريبانه در شهر ناآشناي بغداد سرگردان مي‏ماند. مدام چشمان هجران كشيده‏اش باراني مي‏شود. انبوهي از غم، روي دل محزونش سايه مي‏افكند. با اين حال، تلاش مي‏كند تا از سرنوشت دوستش آگاه شود.

روزي كه در حال پيمودن خياباني بود؛ چشمانش به پاسبانان خليفه مي‏افتد. آنها چيزي را در سطح خيابان مي‏كشند و با ايجاد رعب و وحشت به پيش مي‏آيند. به سرعتِ قدم‏هايش مي‏افزايد. سؤالي در ذهنش خلق مي‏شود. لحظه‏اي به فكر فرو مي‏رود. جمله خليفه از ذهنش عبور مي‏كند:

ـ ببريدش، بكشيد، جنازه‏اش را به دروازه شهر آويزان كنيد... ريسمان به پاهايش ببنديد و در كوچه‏ها و خيابان‏ها بكشيد... تا كسي اين‏گونه جرأت گستاخي در حضور خليفه را نداشته باشد.

پاسبانان به او نزديك مي‏شوند. چشمش به چيزي مي‏افتد كه روي زمين كشيده مي‏شود. يك جنازه است؛ جنازه‏اي بدون سر. طنابي به پاهايش بسته‏اند و خيابان به خيابان حركتش مي‏دهند. يك لحظه همه جا تاريك مي‏شود. چشم‏هايش تار مي‏بيند. مثل اين‏كه تمام غم‏هاي عالم به سراغش آمده‏اند. به اطرافش چشم مي‏دوزد. مردم در دو سوي خيابان به تماشا ايستاده‏اند. لحظه به لحظه بر تعداد آنها افزوده مي‏شوند. آنها متحيّر و وحشت‏زده به نظر مي‏رسند. نفس در سينه‏هايشان حبس شده است. گاهي به يكديگر نگاه مي‏كنند و با تكان دادن سر، از همديگر مي‏پرسند:

ـ چه جرمي مرتكب شده است؟!

پيكر بي‏جان، همچنان به روي زمين كشيده مي‏شود از دست زيد كاري ساخته نيست. چند قدم ديگر جنازه دوستش را بدرقه مي‏كند. ديگر توان راه رفتن ندارد. به گوشه‏اي مي‏نشيند، حركت شتابان جنازه دوستش را نظاره مي‏كند. آنگاه باراني از اشك گونه‏هاي استخواني‏اش را شستشو مي‏دهند. گريه‏هايش آرام و خاموش است. لحظاتي را با اشك و انديشه مي‏گذراند. از خودش مي‏پرسد:

ـ چگونه جنازه دوستم را به دست آورم؟!

پاسخي نمي‏يابد. روزها را در پي جنازه مي‏گذراند. سرانجام مي‏شنود كه جنازه را به چاه متروكه‏اي انداخته‏اند. چاه در بيرون شهر است. خودش را به آنجا مي‏رساند. چشمش به پيكر متلاشي شده دوستش مي‏افتد كه روي آب‏هاي گنديده و تلنبار شده چاه، شناور است. تنها و غريبانه، بيرون آورده تا ساحل دجله حملش مي‏كند. به رسم رفاقت، غسلش داده و بعد از اداي نماز، به خاكش مي‏سپارد. از آن روز به بعد، بيشتر اوقاتش را سرِ خاك او مي‏گذراند. وقتي خودش را به كنار قبر دوستش مي‏رساند؛ اوّل، آياتي از قرآن را مي‏خواند و بعد در امتداد تلاوت‏هايش به فكر فرو مي‏رود. در عالم انديشه با دوستش، هم صحبت مي‏شود.

آن روز نيز در كنار قبر دوستش نشسته بود؛ ناگهان ضجّه‏هاي دلخراشي تنش را مي‏لرزاند. از جايش برمي‏خيزد. به اطرافش چشم مي‏دوزد. پرچم‏هاي سياهي را مي‏بيند كه موج‏زنان، پيش مي‏آيند و مردان و زنان سياه پوشي كه با آه و ناله، راه گورستان را در پيش گرفته‏اند. ترس و حيرت، وجودش را فرامي‏گيرد. ناخودآگاه به سوي آنها راه مي‏افتد. خودش را به جمعيت مي‏رساند. تابوتي آراسته با پارچه‏هاي قيمتي، در فراز دست‏هاي مردم جاي دارد. بزرگان مذهبي، دولتي و قبيله‏اي با لباس‏هاي مخصوص، پيشاپيش تشييع كنندگان در حال حركت هستند. با خودش مي‏گويد:

ـ خليفه مرده است كه مردم اين گونه عزادارند؟

در دلش جشني برپا مي‏شود. خيلي زود مي‏فهمد كه خوشحالي‏اش بي‏فايده است. جنازه كنيزكي به نام «ريحانه» است. او مورد علاقه خليفه است. شايد تنها كسي است كه سال‏ها، لحظات زندگي او را با رقص و آوازش، شاد و شيرين مي‏كرد. ناگهان كنيزك از نفس مي‏افتد. تن زيبا و شادابش مثل برگ‏هاي پلاسيده درخت‏ها پژمرده مي‏شود. خليفه براي گرامي‏داشت ياد و خاطره‏اش، دستور مي‏دهد تا جنازه‏اش را با احترام زياد تشييع كنند. جنازه در بين آه و ناله مردم و حضور شخصيت‏هاي درباري دفن مي‏شود. هماندم قبر كنيزك را گل‏باران مي‏كنند. بوي عطر و عنبر، فضاي خاك‏آلود گورستان را فرا مي‏گيرد. تصميم مي‏گيرند كه بارگاه عظيمي بر فراز خاكش بنا كنند.

زيد كه ناخواسته به خيل تشييع كنندگان پيوسته است؛ براندوهش افزوده مي‏شود. شراره‏هاي جانسوز غم در دلش زبانه مي‏كشد. ناراحتي او با ديگران فرق دارد. ديگران به كنيزك اشك مي‏ريزند ولي او به ياد مظلوميت فرزند زهرا و زائران جان باخته‏اش گريه مي‏كند.

هنوز جمعيت از فرا سوي قبر كنيزك پراكنده نشده‏اند كه او تحملش را از كف مي‏دهد و در درياي افكارش غرق مي‏شود. در دل آتش گرفته‏اش اين گونه واگويه مي‏كند:

«حسين جان! در مرگ كنيزكي آوازه خوان، اين همه جمعيت و امكانات حكومت و مردم همراه مي‏شوند تا هرچه با شكوه‏تر او را تشييع كنند؛ اما تو در دشت كربلا، تنها و تشنه، به جرم دفاع از دين و قرآن به خاك و خون كشيده مي‏شوي، بدون غسل و كفن دفنت مي‏كنند. بعد هم براي خاموش كردن راه و رسم و آثارت، قبرت را ويران كرده، بر آن آب مي‏بندند. بدين‏سان تلاش مي‏كنند تا محلّ شهادت تو را مزرعه و تفريح‏گاه بسازند. زائرانت را به كام مرگ مي‏كشانند، به كسي اجازه سوگواري نمي‏دهند. ريختن اشك و سوز دل هم برايت ممنوع و غير قانوني اعلام مي‏شود!»

و هم‏زمان با اين درد دل‏ها تلوتلوخوران، نقش زمين مي‏شود. عده‏اي به اطرافش جمع مي‏شوند. وقتي به هوش مي‏آيد؛ هنوز تعداد كمي از آنها را به دور خود مي‏بيند. زبان خشكيده‏اش را بر روي لب‏هاي پژمرده‏اش مي‏كشد. نگاه‏هاي دردآلودش را به جانب كربلا مي‏گرداند و هماندم اشعار زير را زمزمه مي‏كند:

ه‏يناّزلاي‏نب ربق رمعي و ن‏يسحلا ربقفّ‏ّطلاب ث‏رحيا

ه‏يناث م‏هتلودب ي‏تأي و دوعي دق م‏هب ن‏امّزلا ّل‏عل

ه‏ينافلا ة‏ينّدلا ن‏مأي ن‏م و داسفلا ل‏هاهّ‏ّللا ن‏عل لاا

آيا به اميد آن كه چرخ روزگار به سودشان به گردش در آيد و حق به آنان بازگردد؛ قبر حسين را در كربلا ويران و به مزرعه تبديل مي‏كنند و قبر فرزندان تباهي و خيانت را آباد مي‏سازند؟ لعنت خدا بر تبهكاران و كساني باد كه بدين دنياي پست و زودگذر، اعتماد مي‏نمايند.

آنگاه سرودش را به دربار «متوكّل» مي‏فرستد؛ خليفه كه شعرش را مي‏خواند، سرتاپايش را خشم مي‏گيرد. بي‏درنگ دستور بازداشتش را صادر مي‏كند. مأموران، شهر را خانه به خانه مي‏گردند. بعد از جستجوهاي زياد، زيد را با دست‏هاي بسته نزد خليفه مي‏آورند. خليفه با ديدنش مي‏پرسد:

ـ چه نام داري؟

آرام و خون‏سرد مي‏گويد:

ـ زيد.

ـ اهل كدام شهري؟

ـ مصر.

ـ مصر! براي چه كاري به عراق آمده‏اي؟

ـ زيارت قبر حسين عليه‏السلام

ـ از مرگ نهراسيدي؟

ـ جسارت تو به قبر حسين عليه‏السلام مرا به اينجا كشانده است. وقتي شنيدم به قبر او آب بسته‏اي و مي‏خواهي محلّ شهادت او را به مزرعه تبديل كني، دنيايي از غم بر سرم فرو ريخت و مرگ را در نظرم حقير نماياند.

ـ اكنون نيز از مرگ نمي‏ترسي؟

ـ مرگ با عزّت، برايم لذّت‏بخش و افتخارآفرين است.

ـ حسين و پدرش چه فضيلتي دارند كه جانت را فداي آنها مي‏كني؟

ـ به خدا سوگند! تو به كرامت و شرافت و عظمت علي عليه‏السلام و فرزندانش خوب آگاهي؛ جز كافران ترديد كننده، كسي ارزش‏هاي الهي آنان را انكار نمي‏كند. و جز منافقان دروغ‏پيشه، كسي با آنها به عداوت نمي‏پردازد.

زيد بعد از بيان فضايل اميرمؤمنان عليه‏السلام ، خليفه را به خاطر جناياتش سرزنش مي‏كند. متوكّل كه طاقت شنيدن حرف‏هاي او را ندارد، حكم اعدامش را صادر مي‏كند:

ـ ببريدش به زندان، تا لحظه مرگش فرا رسد.

در سياه چال تنگ و تاريكي حبسش مي‏كنند. اوّلين شبش در زندان، توأم با افكار پراكنده و سؤال‏هاي بي‏جواب است. مدام در انتظار فرداست. فرداي وحشتناكي كه در انتظارش لحظه شماري مي‏كند؛ و چوبه داري كه تن نحيفش را مي‏آويزند و جنازه‏اش كه چون پيكر متلاشي‏شده دوستش، جاروكش هر كوي و برزن مي‏شود. لحظه‏اي، اين افكار پريشان، رهايش نمي‏كنند. چه شب تاريك و اضطراب‏آميزي است؟!

از خودش مي‏پرسد:

ـ فردا با من چگونه عمل خواهند كرد؟

و سرانجام در پايان آن شب سياه، روي دل به سوي كربلا مي‏گرداند و با سيّدمظلومان عالم، ارتباطي صميمانه برقرار مي‏سازد. نورعشق و دلدادگي به او، كران تا كران قلبش را نورافشاني مي‏كند. لحظه‏اي از حسين عليه‏السلام و سرگذشت غم‏انگيزش جدا نمي‏شود.

خليفه نيز با فرارسيدن شب، درهاي قصرش را مي‏بندد تا كسي خواب نازش را پريشان نكند. روي بسترش مي‏آسايد. ساعتي را با خواب و خيال مي‏گذراند. آنگاه كه خواب، گوش و چشمش را مي‏بندد، ناگهان ندا كننده خشمگيني به سويش مي‏شتابد و با لگد، ضربه‏اي بر اندامش مي‏كوبد و مي‏گويد:

ـ برخيز و آن زنداني بزرگوار را آزاد كن؛ در غير اين صورت، خدا نابودت مي‏كند.

خليفه، هراسان برمي‏خيزد. آشفته و وحشت‏زده است. تنش مي‏لرزد. با تن لرزان به سوي درهاي قصر مي‏شتابد. درها را بسته و نگهبانان را بيدار مي‏يابد. خودش را دوباره به روي بسترش مي‏اندازد و در ذهنيات خود غوطه‏ور مي‏شود. بعد از ساعتي انديشيدن، دستور مي‏دهد تا زيد را به نزدش بياورند. زيد را با دست‏هاي بسته مي‏آورند. تا چشمش به مرد از قفس رهيده مي‏افتد؛ از جايش برمي‏خيزد. بعد از گشودن دست‏هايش، او را در آغوش مي‏گيرد. زيد در هاله‏اي از ابهام فرو مي‏رود. شگفت‏زده است؛ باورش نمي‏شود. ولي وقتي بخشش‏هاي متوكّل را مي‏بيند كه در مقابلش نهاده‏اند، درمي‏يابد كه آن ارتباط صميمانه با امام، خواب خليفه را آشفته كرده است.

خليفه از زيد تقاضا مي‏كند تا هر خواسته‏اي دارد، از او بخواهد. زيد كه هنوز غم ويران ساختن و به آب بستن قبر امامش را از ياد نبرده است، مي‏گويد:

ـ آرزوي من اين است كه بارگاهي براي امام حسين عليه‏السلام بسازم، مردم را براي زيارتش فراخوانم و كسي مزاحم آنان نشود.

متوكّل كه تا هنوز پس‏لرزه‏هاي تنش فرو ننشسته است؛ خواسته‏هاي او را مي‏پذيرد. و هماندم بر انجام آن فرمان مي‏دهد.

زيد با شادماني، قصر خليفه را ترك مي‏كند. از آن پس، شهر به شهر سفر مي‏كند و به تجليل حسين عليه‏السلام مي‏پردازد و اين چنين، مردم را به زيارت حرمش فرامي‏خواند:

ـ هركس مي‏خواهد به زيارت حسين عليه‏السلام برود، آزاد است و در امنيت كامل مي‏باشد.

و بدين‏سان، زيارت كربلاي حسيني فراگير مي‏شود و نام «زيد» در دفتر عاشقان دلداده و پاكباخته حضرتش به عنوان «چاووش كربلا» به ثبت مي‏رسد.*

* ويژگي‏هاي امام حسين عليه‏السلام ، (ترجمه الخصائص الحسينيه)، عليرضا كرمي، ص 543، به نقل از بحارالانوار، ج 45، ص 407 ـ403.