گفته مي‌شود كه شهر قم پيش از دوره اسلامي نيز وجود داشته است ولي گروهي اعتقاد دارند كه‌شهر قم بعد از اسلام بنا گرديده است آ«كُم‌آ» نام حصار باستاني شهر قم بود و به همين لحاظ عرب‌ها اين شهر را قم‌ناميدند در زمان حمله عرب‌ها به ايران، قم از توابع اصفهان بود و همزمان با اصفهان فتح گرديد در سال & ; -& ; هجري قمري، ابوموسي اشعري بخشي از سپاه تحت فرماندهي خود را روانه فتح قم نمود و اين شهر در زمان‌عمر - خليفه دوّم - به دست مسلمين فتح شد با مهاجرت قبيله اشعري از كوفه به قم و اسكان آنها در اين‌ناحيه، قم به تدريج به شهر تبديل شد بين اعراب اشعري و ساكنان زرتشتي قم پيوسته نزاع و درگيري درمي‌گرفت كه به شكست قطعي زرتشتيان و تسلط اشعريان مسلمان بر قم منجر شد در قرون اوّليه اسلام، علويان با بي‌رحمانه‌ترين وضع، تحت آزار و تعقيب حكام عباسي و اموي بودند در ميان شهرهاي ايران، قم از مناطق‌مهمّي بود كه علويان پيوسته به سوي آن هجرت مي‌كردند با حضور علويان در قم، اين شهر به يك شهر علوي نشين تبديل شد مردم قم، مأمون را قاتل امام هشتم‌علي بن موسي الرضا ع مي‌دانستند و به خواهر آن حضرت كه در قم فوت و مدفون است عشق مي‌ورزيدند و لذابا حكومت آن ناسازگاري مي‌كردند و خراج نمي‌پرداختند مأمون، آ«علي بن هشام‌آ» را با لشكر نيرومند به سوي‌شهر قم روانه كرد كه به قتل عام مردم و تخريب شهر منجر شد مردم قم پس از شنيدن خبر فوت مأمون دست به شورش زدند و با هجوم به داراالحكومه در سال & ; هق‌عامل خليفه را از شهر بيرون كردند پس از مأمون، معتصم به خلافت رسيد و سپاهي را براي دفع شورش به قم‌روانه كرد اين سپاه نيز شهر را به آتش كشيد بعد از اين سركوبي، آ«محمدبن عيسي بادغيسي‌آ» به حكومت قم‌گماشته شد اين شخص سياست آرامش با مردم را در پيش گرفت با روي كار آمدن متوكل عباسي سياست ضدعلوي تشديد شد و مردم قم نيز به حمايت از آ«حسين كوكبي‌آ» شتافتند تا دولت علوي در محدوده طالقان، قزوين، زنجان و ابهر توسط وي تشكيل شود پس از متوكل، معتمد خليفه عباسي، آ«موسي بن بغاآ» را مأمور نمود تا هم حسين كوكبي را سركوب كند و هم‌طغيان قم را فرو نشاند و مردم از ظلم و ستم خلفا و عاملان آنها به امام يازدهم امام حسن عسكري ع توسل‌جستند به طور كلي شورش و سركوب مداوم مردم قم تا زمان به قدرت رسيدن آل بويه كه خود از علويان‌بودند، ادامه يافت در دوران اين سلسله، شهر قم در ابعاد مختلف رشد و توسعه يافت در دوره سلجوقيان تصدي امور مهّم سلجوقي توسط فرزانگان قمي، در عمران و ترقي شهر قم مؤثر شد در حمله مغول شهر قم به‌كلي منهدم شد ولي پس از گرايش بعضي از حكام به اسلام مانند &qut;سلطان محمد اولجايتو&qut;شهر قم مورد توجه قرار گرفت اين شهر در دهه‌هاي پاياني قرن هشتم هق مورد تهاجم تيمور گوركاني&qut; قرار گرفت و مردم شهر قتل‌عام شدند مقارن ظهور حكومت خاندان‌هاي &qut;قراقويونلو&qut; و &qut;آق قويونلو و به ويژه در دوره صفويان قم مورد توجه‌قرار گرفت و به تدريج رو به شكوفايي نهاد قم در سال & ; هق از مراكز مهّم فرهنگي و فقهي شيعه گرديد وعلماي بزرگي در اين شهر كرسي تدريس و تحقيق بنا نهادند و اهميّت زيارتي و مذهبي اين شهر فزوني يافت در حمله افغان‌ها، شهر قم خسارات سنگيني را متحمل شد و مردم قم نيز از نظر اقتصادي تحت فشار شديدي قرار گرفتند در دوره نادر شاه افشار نيز شهر قم متحمل خسارات فراوان شد و همچنين زماني كه‌خاندان‌هاي زند و قاجار براي تسلط بر ايران با يكديگر جدال مي‌كردند، شهر و مردم قم آسيب فراوان ديدند درسال & ; هجري قمري، قم تحت تسلط آغا محمّد خان قاجار در آمد فتحعلي شاه پس از پيروزي بر دشمنان،به مرمت حرم و بارگاه حضرت معصومه س پرداخت وي نذر كرده بود كه اگر بر دشمنان پيروز شود به عمران‌بارگاه آن حضرت بپردازد در سال & ; هجري شمسي، هنگامي كه قشون روس وارد كرج شد، بسياري از مردم تهران به قم مهاجرت‌كردند و موضوع انتقال پايتخت به قم نيز مطرح گرديد، ولي سفارت خانه‌هاي روسيه و انگليس با تحت فشارقرار دادن احمد شاه، طرح انتقال پايتخت را خنثي كردند در همين زمان، توسط مهاجرين قم، آ«كميته دفاع ملي‌آ»براي دفاع از ميهن تشكيل شد بدين ترتيب اين شهر به يك مركز سياسي و نظامي عليه روس و انگليس تبديل‌شد، ولي پس از درگيري‌هاي متعددي، در سال & ; هجري شمسي به اشغال نيروهاي روس درآمد در حال حاضر، قم يكي از مراكز مهّم تشيع ايران و جهان است وجود بارگاه با عظمت حضرت معصومه‌س و حوزه علميه قم اهميت مذهبي اين شهر را بيش از پيش فزوني بخشيده و حوزه‌هاي علمي و آموزشي آن‌نيز توسعه يافته است
نقشه قم نقشه استان قم نقشه ايران
سرو پانصد ساله آرامگاه علي بن بابويه قمي محله قديمي آستانه كاروانسراي اتابكي كاروانسراي آوه مقابر باغ گنبد سبز محله عشقعلي آرامگاه فتحعلي شاه مدرسه فيضيه خانه حاج قلي‌خان ساختمان هشتي خانه امام خميني ره مدرسه جهانگيرخان محله مسجد جامع قلعه جمكران آرامگاه مهدعليا خانه ملاصدرا كاروانسراي پاسنگان كاروانسراي قلعه سنگي قره تپه قمرود مدرسه غياثيه پامنار بازار قم مدرسه رضويه مدرسه سيته محله سيدان آرامگاه شاه عباس دوم ساير كاروانسراها, استان قم ساير خانه‌ها و محلات قديمي, استان قم ساير آرامگاه‌ها, استان قم مسجد فاطميه مسجد خانم آستانه مقدس حضرت معصومه س مسجد امام حسن عسگري ع امامزاده احمد بن اسحاق امامزاده علي بن جعفر دربهشت امامزاده اسماعيل شاهزاده اسماعيل امامزاده معصومه امامزاده موسي مُبرقع امامزاده شاه ابراهيم امامزاده شاه حمزه امامزاده شاهزاده ابواحمد امامزاده شاهزاده احمد قاسم امامزاده شاهزاده زكريا امامزاده سليمان امامزاده سلطان محمّد شريف مسجد اعظم قم مسجد جامع قم مسجد مقدس صاحب الزمان عج ، جمكران بقعه شيخ اباصلت ساير امامزاده ها, استان قم ساير مساجد قديمي, استان قم جاذبه‌هاي كويري درياچه حوض سلطان پارك ملي كوير و حيات‌وحش غار كهك كوه خسنك كوه لارها كوه پلنگابي پلنگ آبي رودخانه قمرود قره چاي درياچه نمك كوه سلطان سعدشاه غار وشنوه روستاي حمزقان صنايع دستي و سوغاتي‌ها موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه س روستاي كهك موسيقي و رقص بومي آب و هوا, استان قم امكانات توريستي, استان قم
موزه‌ها - قم
موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه س - قم موزه آستانه مقدسه حضرت معصومه س - قم اين موزه كه از موزه‌هاي قديم ايران به شمار مي‌رود، در آبان ماه‌سال & ; هش، افتتاح شد موزه قم شامل دو تالار بزرگ با ازاره‌هاي كاشيكاري شده زيبا و بديع است كه دركنار صحن حرم قرار دارد و مجموعه‌هاي بسيار نفيس و با ارزشي را در خود جاي داده است مجموعه‌هاي اين‌موزه شامل قرآن‌هاي نفيس خطي مربوط به سده سوم هجري قمري و زري‌هاي دوره صفويه است قالي وقاليچه‌هاي دوره صفوي كه در اين موزه به نمايش گذاشته شده، اثر استاد معروف آن عصر نعمت الله جوشقاني‌است كه توسط شاهان صفوي به آستانه مقدسه وقف شده است از ديگر اشياء نفيس اين موزه مي‌توان به‌مجموعه كاشي‌هاي گوناگون كه قدمت آنها به اوايل سده هفتم هجري قمري مي‌رسد و از صندوق خاتم كاري‌مقبره شيخ صفي، قنديل طلايي مرصع، عود سوز نقره و اشاره كرد بازديد از موزه براي عموم آزاد است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط آستانه مقدسه حضرت معصومه س قلعه جمكران - قم قلعه جمكران - قم قلعه جمكران در & ; كيلومتري شرق قم و در داخل روستاي جمكران واقع شده است اين قلعه‌كه به قلعه گبري نيز مشهور است و از بناهاي پيش از اسلام مي‌باشد، در دوران اسلامي نيز مورد استفاده قرارگرفته است اهالي محل، آن را به زمان جمشيدشاه از شاهان پيشدادي نسبت مي‌دهند اين بنا پلان مربع دارد ومصالح آن نيز از خشت و گل است در بعضي قسمت‌ها، ارتفاع كنوني آن تا & ; متر مي‌رسد در حال حاضر به‌دليل متروكه بودن به محل انباشت ضايعات و زباله‌ها تبديل گرديده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
كاروانسراها و قلعه‌هاي قديمي - قم
كاروانسراي اتابكي - قم كاروانسراي آوه - قم كاروانسراي پاسنگان - قم كاروانسراي قلعه سنگي - قم ساير كاروانسراها - قم كاروانسراي اتابكي - قم اين كاروانسرا در جاده قم - كاشان واقع شده و نوع پلان آن چهار ايواني است و به دوره‌قاجاريه تعلّق دارد، ولي تأثير معماري عهد صفوي در آن كاملاً مشهود است در قسمت جنوب آن دو بناي فرعي‌ساخته شده است مصالح اصلي بنا از سنگ، آجر و خشت است و تزئينات برج‌هاي آن جالب توجه مي‌باشد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط كاروانسراي آوه - قم اين كاروانسرا در جنوب جاده قم - ساوه واقع شده و نوع پلان آن چهار ايواني است‌ساختمان بناي كاروانسرا به دوره سلجوقي تعلّق دارد و مصالح بكار رفته در آن عمدتاً از آجر است چهار اطاق درچهار گوشه حياط كاروانسرا ساخته شده كه سقف همه آنها قوسي شكل است ولي اندازه‌ها و نوع ديوارهاي آن‌هامتفاوت است در ديوار اين اطاق‌ها فرورفتگي‌هايي وجود دارد كه جاي بخاري ديواري بوده است روي محورمياني بنا، پلكاني است كه به آب انبار زيرزميني كاروانسرا منتهي مي‌شود و دو هواكش در سطح زمين دارد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط كاروانسراي پاسنگان - قم اين كاروانسرا بين راه قم و كاشان واقع شده و از بناهاي ارزشمند و قديمي قرن سيزدهم هجري قمري است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط كاروانسراي قلعه سنگي - قم اين كاروانسرا در جاده قم - ري در & ; كيلومتري شمال غربي قم واقع شده و از نوع‌كاروانسراهاي چهار ايواني است قدمت بنا به دوره صفويه مي‌رسد و مصالح ساختماني آن عمدتاً از سنگ‌است بناي ويرانه كاروانسرا داراي چهار برج نيم دايره‌اي شكل در اضلاع غربي و شرقي است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
كاروانسراي قلعه سنگي
ساير كاروانسراها - قم كاروانسراي كنارگرد در جاده تهران - قم كه به دوره صفويه مربوط است، كاروانسراي دهكده‌اطب در جاده قم - اراك كه به دوره‌هاي سلجوقي و صفوي مربوط است، كاروانسراي سفيد آب در شرق درياچه‌نمك كه به دوره‌هاي صفويه و قاجاريه مربوط است، كاروانسراي باقرآباد در جاده قم - تهران كه به دوره قاجاريه‌مربوط است و كاروانسراي پل دلاك در جاده قم - تهران كه به دوره قاجاريه مربوط است فهرست صفحه كاروانسراي حسن‌آباد - قم
تپه‌هاي باستاني - قم
قره تپه قمرود - قم قره تپه قمرود - قم قره تپه قمرود در & ; كيلومتري شمال شرقي شهر قم و & ;/& ; كيلومتري جنوب غربي دهستان‌قمرود واقع شده است براساس شواهد موجود، نخستين استقرار در دشت قمرود به هزاره ششم پيش از ميلاد ياهشت هزار سال پيش مربوط است قره‌تپه قمرود طي سه مرحله مورد كاوش واقع شده و آثار به دست آمده از آن‌مشتمل بر بقاياي معماري ارزشمند و تعدادي ظروف سفالين است قدمت آثار بدست آمده به & ; سال پيش‌مي‌رسد قره تپه با فرمي مدور بر روي پشته‌اي طبيعي قرار گرفته و در ميان مزارع سبز و خرم محصور شده است‌مصالح بكار رفته در ساختمان مكشوفه آن خشت، گل، اندود كاهگل، گچ و آجر است كهن‌ترين آثار بدست آمده‌از اين تپه به دوره پارينه سنگي پاياني و جديدترين آنها به عصر ناصري مربوط است اين آثار عبارتند ازمحوطه تپه، قلعه، كاروانسرا، امامزاده، پل و ميل راهنما
فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
نتايج كاوش‌هاي چندين ساله نشان مي‌دهد كه مردمان منطقه از طريق كشاورزي و تربيت حيوانات به امرارمعيشت مي‌پرداختند و در ساخت خانه و معماري نيز پيشرفت كرده بودند از ديگر هنرهاي مردم منطقه سنگ‌تراشي بود كه نمونه هاي كمي از آنها به دست آمده است مردمان اين ناحيه طي تكامل فرهنگي و صنعتي‌بعضي اشياء ساده چون سنجاق و سوزن را از ذوب مس مي‌ساختند كه تمامي اين علايم، ديرنگي و چگونگي‌تمدن ايراني در اين ناحيه را نشان مي‌دهد
غارهاي طبيعي و باستاني - قم
غار كهك - قم غار وشنوه - قم غار كهك - قميكي از زيباترين غارهاي استان است كه در & ; كيلومتري جنوب قم واقع شده و از آثار طبيعي و باستاني استان محسوب مي‌شود اين غار شگفتي‌هاي خاصي از زيبايي‌هاي طبيعي و تاريخي منطقه را به‌نمايش گذاشته است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط غار وشنوه - قم اين در & ; كيلومتري قم و در كوهستان اردهان واقع شده است در اين كوهستان چهار غار يا چاله‌غار شناخته شده كه در داخل يكي از آنها منبع عظيمي از آب وجود دارد اين آب از شكاف‌هاي كوه سرازيرمي‌شود و جابه‌جا نيز به صورت چشمه فوران مي‌كند اين غار از جذابيت‌هاي جهانگردي جالب توجهي‌برخوردار استفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
بازارهاي قديمي - قم
بازار قم - قم بازار قم - قم بازار قديمي قم از دو بخش راسته بازار كهنه و راسته بازار نو تشكيل شده است راسته بازار كهنه به‌همراه بناهاي واجد ارزش پيرامون در شرق خيابان طالقاني از محدوده پامنار آغاز و به سمت شمال امتدادمي‌يابد راسته بازار نو نيز در ادامه اين مسير به سمت شمال تا سه راهي بازار ادامه دارد قدمت و استخوان بندي‌بازار كهنه و بناهاي همجوار راسته مذكور به پيش از عصر صفوي مربوط است، ليكن بافت معماري راسته بازارنو و تيمچه‌ها و سراهاي جانبي آن اغلب به عصر صفوي - قاجاري تعلّق دارد اهم بناهاي واجد ارزش درمحدوده حريم راسته بازارهاي كهنه و نو عبارتند ازراسته بازار كهنه كه مجموعه‌هاي سردر مدرسه رضويه، مسجد صابوني‌ها، مسجد چهلستون و ايوان و مناره‌هاي‌بازمانده مدرسه غياثيه را در بر ميگيردراسته بازار نو كه مجموعه‌هاي سراهاي پيرامون راسته بازار و حمام حاج عسكرخان را در بر مي‌گيرد راسته‌بازار كهنه، سراي درودگران و نجاران سنتي شهر قم محسوب مي‌شود و راسته بازار نو، محل كسب بازاريان ازصنوف گوناگون است بناهاي مذهبي پيراموني نيز غالب فعال‌اند و جهت انجام فرائض ديني مورد استفاده قرارمي‌گيرند برخي از بناهاي مجموعه بازار نيز قدمت سلجوقي - ايلخاني دارند و با استامپ‌هاي گچي اين عصرزينت يافته‌اند راسته بازار كهنه و نو در مالكيت اشخاص حقيقي و حقوقي است و بخش اعظم سراها و مدارس‌مجموعه بازار موقوفه است
مدارس و حوزه‌هاي علميه قديمي - قم
مدرسه فيضيه - قم مدرسه جهانگيرخان - قم مدرسه غياثيه پامنار - قم مدرسه رضويه - قم مدرسه سيته - قم مدرسه فيضيه - قم مدرسه فيضيه يكي از مشهورترين حوزه‌هاي علوم ديني در جهان است اين مدرسه از نيمه‌نخستين قرن سيزدهم هجري قمري جايگزين بناي &qut;مدرسه آستانه&qut; شد كه در عصر صفوي تجديد بنا شده بودبناي مدرسه چهار ايواني است و در دو طبقه با & ; حجره تحتاني در دوره قاجار و & ; حجره فوقاني در قرن‌چهاردهم هجري قمري ساخته شده‌اند قديمي‌ترين بخش مدرسه، ايوان جنوبي آن است كه با تاريخ & ; هق و با كاشي‌هاي زيباي معرق عصرصفوي مزين شده است و سر در صحن عتيق آستانه مقدسه حضرت فاطمه معصومه س محسوب ميشودمدرسه جهانگيرخان - قم مدرسه جهانگيرخان در جانب شرقي شهر قم قرار دارد و از مدارس دوره صفوي قم‌است كه در دوره ناصري تعمير گرديده و پس از آن به نام مدرسه ناصري معروف شده است اين مدرسه در عين‌كوچكي از مدارس معروف قديمي قم بود و اكثر فضلاي سابق قم از تربيت يافتگان اين مدرسه بودند اين‌مدرسه يكبار هم در دوره فتحعلي شاه تعمير گرديد و آخرين بار در سال & ; در زمان حضرت آيت اللهبروجردي تعمير گرديد گفته مي‌شود كه مدرسه جهانگيرخان از نظر معماري با نقشه چند ضلعي و سردري زيبااز مدارس منحصربفرد ايران بشمار ميآيدمدرسه غياثيه پامنار - قم اين مدرسه در نزديكي ميدان كهنه شهر واقع شده كه اينك بر اثر گسترش و نوسازي‌شهر در ناحيه خيابان آذر قرارگرفته است بناي مدرسه غياثيه به نيمه نخستين قرن نهم و سال & ; هق مربوط‌است اين مدرسه سردر بلندي با ارتفاع & ; متر دارد و در دو سوي آن برپايه‌هاي خارجي ايوان در طرفين آن دوطاق نما تعبيه شده است گچبري با كتيبه‌هايي از آيات و عبارات مقدس به خطوط بنايي بر سراسر بدنه و پايه‌هابا نقش نام &qut;محمد&qut; ص و &qut;علي&qut; ع ديده مي‌شود تزئينات روي مناره‌ها توسط كاشي اشكال لوزي يافته‌اند وهمچنين نقش و نگار بسيار ظريف گچبري بر روي بدنه ايوان و قوسي‌ها و پايه‌ها از ديگر تزئينات بكار رفته دراين بنا ميباشدمدرسه رضويه - قم بنا به روايت تاريخي بناي مدرسه رضويه محل سكونت امام هشتم شيعيان در زمان تشريف‌فرمايي ايشان به قم بود محل مجاور اين مدرسه ديني به محله شاه خراسان معروف است در محوطه مدرسه‌رضويه چاهي وجود دارد كه گفته مي‌شود امام هشتم ع با آب آن غسل نموده‌اند اين بنا ايواني رفيع، مسجد و& ; حجره داشت كه نيمي از آن بر اثر احداث خيابان از ميان رفته و در حال حاضر، نيم طاقي بنا باقي مانده استمدرسه سيته - قم بنا به روايت تاريخي، بناي مدرسه سيته جايگاه عبادت حضرت معصومه س در زمان‌سكونت ايشان در قم بوده است در اين مكان مقدس مسجد زيبا و باشكوهي احداث و حجراتي براي طلاب‌علوم ديني آن ايجاد شده است اين بنا در حال حاضر با طرزي جالب، از آينه كاري‌ها در وسط همراه با حجرات‌و مسجد، در محله ميدان مير شهر قم قرار دارد
خانه‌ها و محله‌هاي قديمي - قم
محله قديمي آستانه - قم محله عشقعلي - قم خانه حاج قلي‌خان - قم خانه امام خميني ره - قم محله مسجد جامع - قم خانه ملاصدرا - قم محله سيدان - قم ساير خانه‌ها و محلات قديمي محله قديمي آستانه - قم اين محله كه بارگاه حرم حضرت معصومه س در آن قرار دارد از محلات تاريخي شهر قم است در اين محله گورستان بزرگ، كوچه ارك، خانه‌هاي غرب گورستان، بازارچه سلامگاه، آب انبار سيد عرب، خانه‌هاي امين السلطاني و ديگر آثار جالب توجه بجاماندهاندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط بارگاه حرم حضرت معصومه س محله عشقعلي - قم ابتداي اين محله بخچال قاضي و انتهاي آن مدرسه لكهاست كوچه‌هاي باغ قاضي، سنگ‌تراش‌ها، درويش‌ها، لب چال، حمام گلشن، كاروانسراي بزازها و كوچه ترميني تا محله چاله عربستان در داخل‌اين محله واقع شده‌اند خانه حاج قلي‌خان - قم خانه حاج‌قلي خان در مركز بافت قديم شهر كه به محله چهار مردان معروف است، قراردارد با توجه به فرم ساختمان، مصالح به كار رفته و كسب اطلاعات از مالكين قبلي، بناي ساختمان به اواخردوره قاجار مربوط است ليكن اتاق‌ها و فضاهاي جبهه جنوبي كه قديمي‌ترين بخش بنا هستند قدمتي بيش از& ; سال دارندورودي بنا شامل سردري كوتاه با طاق قوسي رومي آجري است كه از طريق پاگرد شش ضلعي هشتي ودالان جبهه شمالي به حياط مركزي ارتباط مي‌يابد شاخص‌ترين بخش خانه پنج دري جبهه شرقي است كه ازطريق بادگيرهاي دوگانه با فضاهاي خارجي و زير زمين مرتبط مي‌باشد همچنين شش دري بخش شمالي باستون‌هاي سنگي ايوان، از قسمت‌هاي با اهميّت خانه است تزئين بنا به صورت جنبي شامل كارهاي هنري‌درب‌هاي چوبي و لبه‌چيني پشت بام و رخ‌بام، بادگيرهاي دوگانه و سر ستون‌ها و پايه ستون‌هاي حجاري شدهاستخانه امام خميني ره - قم خانه حضرت امام خميني ره در شهر قم، ساختماني دواشكوبه و بسيار ساده شامل‌زيرزمين و طبقه همكف است كه حياط ساختمان در قسمت جنوبي آن قرار دارد تالار سمت شرق ساختمان‌محل سخنراني حضرت امام ره در هنگام سكونت در آن خانه بوده است تاريخ ساخت اين ساختمان به اوايل‌قرن حاضر مربوط است هم اكنون از اين بنا به عنوان يادمان ارزشمندي نگهداري مي‌شود و بازديد كنندگان‌فراواني از سراسر كشور و جهان داردفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط خانه امام خميني ره محله مسجد جامع - قم ابتداي اين محله ميدان كهنه وسط شهر و انتهاي آن دروازه ري است بازار كهنه، گذر لاچين‌بيك، مسجد جامع و مدرسه ناصري در داخل اين محله قرار دارندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مسجد جامع قم خانه ملاصدرا - قم خانه ملاصدرا فيلسوف بزرگ قرن & ; كه فلسفه اشراق را به اوج خود رساند در كهك شهرستان قم واقع شده و به دوره صفويه مربوط است در سال & ; با توجه به شكل اوّليه آن خانه بازسازي واحيا شده است محوطه اصلي اين بنا سقف گنبدي شكل دارد و در رأس گنبد آن، شيشه‌هاي رنگي نور را به‌داخل بنا هدايت مي‌كند در چهار طرف اين محوطه، چهار دهليز قرار گرفته استفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط خانه ملاصدرا محله سيدان - قم ابتداي اين محله كوچه سلطان شريف و انتهاي آن آب انبار ميرزا ابوطالب است بقعه حمزه بن‌موسي، ميدان شاهزاده حمزه، ميدان كهنه، دو مناره واقع در درب مدرسه غياثيه و قسمت جنوبي ميدان كهنه درداخل اين محله قرار دارندساير خانه‌ها و محلات قديمي شهر قم خانه‌ها و محلات قديمي ديگر نيز دارد كه اهم آنها عبارتند از خانه زند حاج علي خان در مركز بافت قديمي شهر محله چهارمردان كه به اواخر دوره قاجار مربوط است‌محله قديمي لونديد كه ابتداي اين محله آب انبار حاج بلا مسجد و انتهاي آن كوچه لب چال مي‌باشد محله‌چهارمردان كه ابتداي اين محله باغچه كلاه مال و انتهاي آن بقعه امامزاده شاه حمزه است محله سنگ بند كه‌ابتداي آن بقعه شاه احمد قاسم و انتهاي آن آب انبار حاج حسن مي‌باشد محله موسيان كه ابتداي آن دوگذر سنگ‌سياه و انتهاي آن دروازه شهر است محله اسحاقيه كه ابتداي آن درب دروازه خاك فرج و انتهاي آن چاله خروس وباجك است و محله باغ سپند كه جملگي از محلات قديمي شهر قم مي‌باشند
ساير آثار باستاني و تاريخي - قم
سرو پانصد ساله - قم ساختمان هشتي - قم سرو پانصد ساله - قم در شش كيلومتري شرق قم و در جنب مزار هادي گرگابي جمكران، درخت سروي قرار دارد كه به سرو هادي مهدي معروف است درخت مزبور به ارتفاع & ; متر و قطر & ; متر، عمري در حدود & ; سال دارد و نزد عامه مردم مورد احترام و توجه خاص استفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط ساختمان هشتي - قم اين ساختمان در مجاورت بقعه خاك فرج واقع شده است در وسط اين ساختمان چاهي وبرفراز آن تپه اس وجود دارد در مورد اين هشتي دو نقل قول است ؛ يكي اينكه حجرالاسود را از اين مكان به‌محل فعلي آن برده‌اند و ديگري اينكه چاه را به منظور استخراج آب حفر كرده‌اند امّا در اثر زلزله اين چاه بدون‌نياز به مواد سوختني شعله‌ور گرديده و به همين دليل گويند يكي از سه آتشكده بزرگ زرتشتيان در اين محل قرارداشته استفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
درياچه‌ها - قم
فهرست صفحه درياچه حوض سلطان - قم درياچه نمك - قم استان قم رد زمينه جاذبه‌هاي طبيعي به نسبت ساير استان‌هاي كشور غناي چنداني ندارد منابع و تفرجگاه‌هاي‌آبي آن به دو درياچه و دو رودخانه محدود است هر چند حواشي و پيرامون اين منابع آبي فاقد امكانات‌مطلوب گذران اوقات فراغت و تفرج مي‌باشند، امّا در برخي نقاط از حواشي آنها، قابليت ديداري و تفرجگاهي‌جالب توجهي نيز وجود دارد درياچه‌ها و رودخانه‌هاي استان قم عبارتند ازدرياچه حوض سلطان - قم اين درياچه كه به درياچه ساوه، قم و درياچه شاهي هم معروف است با مساحت‌تقريبي & ; كيلومتر مربع در شرق شهرستان قم واقع شده است و رشته كوههاي البرز در شمال آن قرار داردطول درياچه حدود & ; و عرض آن & ; كيلومتر است در مواقع بارندگي و ذوب برف‌هاي ارتفاعات اطراف،چون بر ميزان ورود آب افزوده مي‌شود، وسعت آن زياد و در غير اينصورت وسعت آن كاهش مي‌يابد در موقع‌پرآبي سطح درياچه گسترش مي‌يابد و آب آن اراضي پست و شوره‌زار و باتلاقي پيرامون را مي‌پوشاند و درياچه‌بزرگي به طول & ; كيلومتر تشكيل مي‌دهد كه بنام درياچه حوض سلطان و يا درياچه نمك مشهور است‌رودهاي متعددي به اين درياچه وارد مي‌شوند كه عموماً از اراضي شوره‌زار و نمكي اطراف عبور ميكنندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط درياچه نمك - قم اين درياچه كه در واقع بخشي از كوير نمك ايران است در شرق قم واقع شده و بقاياي درياچه خشك شده قديمي است كه با تبخير تدريجي آب، املاح فراوان در آن رسوب نموده است اين كوير نمك ميان‌خراسان، سيستان، قم، كاشان و يزد واقع شده است در درياچه نمك فقط در فصل زمستان، آب يافت مي‌شود ودر فصل تابستان به جاي آب ورقه‌هاي نمك جلب نظر مي‌كند هوا در اين ناحيه خيلي خشك است و اختلاف‌درجه حرارت شب و روز آن به & ; درجه سانتيگراد مي‌رسد به همين علّت، سنگ كوههاي آن بر اثر اختلاف درجه هوا متلاشي شده و به صورت توده‌هاي عظيم شن توسط وزش باد به حركت در مي‌آيد و تپه ماهورهاي‌موقتي را تشكيل مي‌دهد
رودخانه‌ها - قم
فهرست صفحه رودخانه قمرود - قم قره چاي - قم رودخانه قمرود - قم رودخانه قمرود از زردكوه بختياري سرچشمه مي‌گيرد و پس از طي مسافتي طولاني به درياچه نمك مي‌ريزد اين رودخانه در ابتدا به نام &qut;دربند&qut; معروف بود و در محل &qut;اخته خون&qut; در جنوب غربي‌گلپايگان سدي بر روي آن احداث شده است قمرود در محدوده شهرستانهاي گلپايگان، خمين، محلات، دليجان و قم جاري است و اراضي اين نواحي را آبياري ميكندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط قره چاي - قم اين رودخانه از سراب‌هاي هفت عمارت، بلاغ جك، عباس آباد و پنجه علي در منطقه سربند اراك سرچشمه مي‌گيرد و سپس وارد شهرستان اراك مي‌شود قره‌چاي پس از آبياري نمودن اراضي كشاورزي‌شهرستان اراك، در مسير شرقي - غربي وارد شهرستان تفرش شده و سپس از دريافت آب رودخانه‌هاي گدار،هزلفان و با عبور از جنوب ساوه، در ناحيه‌اي به نام پل دلاك به قمرود پيوسته و به درياچه قم ميريزدفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
قلل و ارتفاعات - قم
فهرست صفحه خسنك - قم لارها - قم پلنگابي پلنگ آبي - قم سلطان سعدشاه - قم ارتفاعات قم دنباله رشته كوههاي مركزي ايران است كه قسمتي از آن از الوند شروع مي‌شود و امتداد آن تقريباًموازي كوههاي زاگرس است كه به بلوچستان ختم مي‌شود ارتفاعات محدوده استان قم بخشي از كوهستان‌اردهال را نيز در بر مي‌گيرد كوهستان اردهال در شهرستانهاي قم، كاشان و محلات واقع شده و قسمت جنوب استان قم را در برمي‌گيرد اهم ارتفاعات استان قم كه بيش از & ; متر ارتفاع دارند و جزو كوهستان اردهال محسوب مي‌شوند،عبارتند ازخسنك - قم كوه خسنك در & ; كيلومتري جنوب غربي قم و در جنوب روستاي سنجگان قرار گرفته و & ; مترارتفاع دارد اين كوه سرچشمه رودخانه‌هاي زواريان و سلمان است خط آهن قم - اراك از دامنه‌هاي شرقي وجنوبي اين كوه مي‌گذرد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط لارها - قم اين كوه در & ; كيلومتري جنوب قم با ارتفاع & ; متر واقع شده است رودخانه وشنوه قسمت‌عمده‌اي از آب خود را از اين كوه مي‌گيرد كوه لار از جنوب غربي به كوه گرگ متصل ميشودفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط پلنگابي پلنگ آبي - قم اين كوه در & ; كيلومتري جنوب غربي قم واقع شده است و & ; متر ارتفاع داردرودخانه‌هاي راونج، دره باغ و ازنا از اين كوه سرچشمه مي‌گيرند كوه پلنگان از شرق به ارتفاعات غليق متصلميشودفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط سلطان سعدشاه - قم اين كوه در & ; كيلومتري جنوب قم و در جنوب روستاي خاوه با & ; متر ارتفاع واقع‌شده است رودخانه‌هاي فردو و وشنوه از آن سرچشمه ميگيرندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
مناطق حفاظت شده - قم
فهرست صفحه جاذبه‌هاي كويري - قم پارك ملي كوير و حيات‌وحش- قم جاذبه‌هاي كويري - قم استان قم از جمله مناطق ايران است كه در كناره غربي كوير نمك قرار دارد و قسمتي از پارك ملي كوير درمحدوده اين استان واقع شده است اين موقعيت طبيعي و جغرافيايي زمينه‌هاي مساعدي را جهت بهره‌برداري‌جهانگردي از دشت كوير فراهم آورده است فهرست صفحه نماي كلي قم آب و هواي كوير در نيمي از سال دلپذير است آسمان در شب كوير به راستي براي شهرنشينان و طالبان‌چشم اندازهاي نو، شگفت و ديدني است سراب‌هاي اغوا كننده، خاك‌هاي برآمده، زمينهاي سفيد و سياه،چشم اندازهاي بديع، موزائيك‌هاي تشكيل شده از نمك، لايه‌هاي نمكي برخاسته از زمين و ساير مناظر طبيعي‌و زيبا را تنها در كويرها مي‌توان يافت علاوه بر اين زيبايي‌ها، آثار تاريخي و باستاني مشتمل بر كاروانسراها،كاخ‌ها، آب انبارها، قنات‌ها و مراكز زيارتي و مذهبي نيز در كوير وجود دارد كه نشانگر ديرينگي استقرار انسان دركناره‌هاي كوير استبخشي از محدوده شمال و شرق استان قم در حوزه كوير مسيله قرار گرفته است حوزه مسيله مانند يك چهارضلعي در جهت شمال غربي به جنوب شرقي قرار گرفته است كه گودترين آن در ناحيه جنوب شرقي، درياي‌نمك يا درياي مسيله نام دارد در شمال غربي حوزه، بلندي‌هاي آتشفشاني ساوه و زرند و در جنوب غربي آن‌بلندي‌هاي ساوه، قم و كاشان قرار دارند در شمال شرقي آن نيز بلندي‌هاي رودشور و دوازده امام و سياه كوه واقع‌شده و جنوب شرقي آن بريده‌تر است و شامل بلندي‌هاي مرنجاب و سفيد آب، طلحه و ملك آباد است وبلندي‌هاي پيرامون حوزه، بهم متصل نيستند و بين آنها، شكاف و دشت‌ها قرار دارد كه اين حوزه را به نواحي‌اطراف مربوط مي‌كند حوزه مسيله در سمت مغرب از طريق دره قره چاي به خارج راه دارددر اين قسمت ارتفاعاتي در جهت شمال غربي به جنوب شرقي به موازات هم كشيده شده كه مركز آنها ازتوده‌هاي آتشفشاني يا از تاقديس‌هاي دوران سوم زمين‌شناسي است در اين بخش از كوير ايران كه در محدوده استان قم و در نزديكي استان تهران قرار گرفته است، جاذبه‌هاي‌بالقوه فراواني براي برنامه ريزي تورهاي كويري فراهم آمده است مهّم‌ترين اين جاذبه‌ها كه در پيوند بازيبايي‌هاي طبيعي كوير، مي‌توانند در خدمت توسعه تورهاي كويري قرار گيرند، عبارتند از راه ارتباطي تهران به قم، راه‌هاي قديمي و تاريخي و پل دلاك- راه ارتباطي تهران - قم كه در سال & ;ميلادي توسط اتابك ساخته شد و انگيزه پي‌ريزي آن پيدايش درياچه‌حوض سلطان بود در مسير اين راه ارتباطي، پل‌هاي تاريخي و كاروانسراهايي قرار داشت كه به مرور زمان تخريب شدند كاروانسراي حوض و دير، قلعه اربابي حوض و پل دلاك از جمله آثار تاريخي اين محور مي‌باشند - راه‌هاي قديمي و تاريخي كه عموماً از سه دوره تاريخي بر جاي مانده‌اند قديمي‌ترين نشانه‌هاي برجاي مانده ازراه‌هاي گذشته، راه‌ها و پل‌هاي متعلّق به دوره ساساني است كه اصفهان را به ري وصل مي‌كردند بقاياي راه‌ساساني برجاي مانده اين ناحيه، راهي است كه از جنوب حوض سلطان - بين پل دلاك و محمدآباد كاج‌مي‌گذاشته است اين راه با پلي كه بر روي رودخانه مسيله در دوره ساساني ساخته شده بود، از راه‌هاي مهم ارتباطي بين ري و اصفهان محسوب مي‌شود- پل دلاك نيز كه بر روي رودخانه قره‌چاي بنا شده، & ; دهانه دارد و بقاياي آن هنوز پابرجاست بناي اين پل رابه دوره صفوي نسبت مي‌دهند كه گويا عمدتاً براي برقراري ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شده بود و اهميّت‌استراتژيك داشتاز يك راه قديمي ديگر نيز در شمال سياه كوه نشانه‌هايي پابرجاست؛ سنگ فرشي گسترده است به عرض & ;تا & ; متر كه در زمان خود، از خطوط ارتباطي مهّم ميان اصفهان ساحل درياي مازندران بوده است كه ساخت آن‌را به دوره صفوي يا اوايل قاجار نسبت ميدهندپارك ملي كوير و حيات‌وحش- قم بخشي از محدوده استان قم به ويژه دهستان قم رود در محدوده پارك ملي كوير قرار دارد اين پارك نشان دهنده‌نمونه‌هاي تقريباً بكر طبيعت است كه به دليل ذخاير با ارزش گياهي، جانوري و ساير ويژگي‌هاي استثنايي ومتنوع، از مجموعه‌هاي ميراث طبيعي و ملي كشور محسوب مي‌شود پارك ملي كوير نمونه‌اي از اكوسيستم‌هاي‌خشك و بياباني است كه مقدار باران ناچيز آن، امكان رشد پاره‌اي از گياهان را فراهم آورده است اين پارك‌مجموعه گياهي و جانوري ويژه‌اي دارد كه به طور شگفت انگيزي با منابع ناچيز و محدوديت‌هاي زيستي محيط‌خود سازگار شده و بر اثر حفاظت، پربارتر شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط پارك ملي كوير از نظر مطالعه اكوسيستم‌هاي كويري و شناخت مكانيسم‌هاي سازگاري گونه‌هاي گياهي وجانوري حائز اهميّت است پوشش گياهي اين پارك در دشت‌ها و كوهستان‌ها، زيست‌گاههايي بسيار مناسب‌براي زيست وحوش مختلف فراهم آورده است گونه‌هاي جانوري پارك ملي كوير و استان قم عبارتند از جبير،آهو، يوزپلنگ، گورخر، كبك، تيهو، فلامينگو و آنقوت -------------------- Spc Vs, Q --------------------
روستاهاي شگفت - قم
فهرست صفحه حمزقان - قم كهك - قم حمزقان - قمحمزقان از روستاهاي بخش خلجستان در & ; كيلومتري شمال غرب قم است رودخانه فصلي&qut;وزوا&qut; از جنوب آن مي‌گذرد و كوه &qut;گر&qut; در & ; كيلومتري شرقي، كوه &qut;شيروارو&qut; در جنوب غربي و كوه&qut;قزلاربيگي&qut; در & ; كيلومتري جنوب شرقي روستا قرار دارد گردنه قاهان نيز در يك كيلومتري شمال روستا واقع‌شده است وجود رودخانه‌ها، كوهها، چشمه و پوشش گياهي مناسب از جذابيت‌هاي روستا بشمار مي‌روند فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط كهك - قم روستاي كهك در & ; كيلومتري جنوب قم و در يك منطقه كوهپايه‌اي واقع شده است اين روستا آب و هواي معتدل و خشك دارد آنچه اهميّت تاريخي اين روستا را دوچندان كرده، وجود خانه قديمي ملاصدرافيلسوف مشهور اسلامي و غار معروف كهك است كه از آثار باستاني و طبيعي استان بشمار مي‌روند اين‌روستا همچنين يك امامزاده به نام محّمد نيز دارد كه مورد احترام اهالي و روستاهاي اطراف مي‌باشد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط
جغرافيا و تاريخ - قم
فهرست صفحه موقعيت جغرافيايي آب و هوا تاريخ و فرهنگ شهرستانهاي استان قم
موقعيت جغرافيايي قم
استان قم با وسعتي معادل & ;,& ; كيلومتر مربع در جنوب پايتخت واقع شده است براساس آخرين‌تقسيمات سياسي و اداري در سال & ;، شهرستان قم تنها شهرستان استان و شهر قم مركز شهرستان و استان‌قم مي‌باشد اين استان از شمال به جلگه ورامين و شهرري از استان تهران و ساوه از استان مركزي، از جنوب به‌شهرستان‌هاي محلات و دليجان از استان مركزي و كاشان از استان اصفهان و كويرنمك، از غرب به شهرستانهاي آشتيان و تفرش از استان مركزي محدود است اين استان در سال & ;، حدود & ;،& ; نفر جمعّيت داشته‌است كه از اين تعداد & ;/& ; درصد در نقاط شهري و & ;/& ; درصد در نقاط روستايي سكونت داشته‌اند فهرست صفحه نماي كلي قم موقعيت جغرافيايي قم استان قم در قلمرو كوير مركزي ايران واقع شده است ناهمواري‌هاي استان قم مشتمل بر نواحي كوهستاني،پايكوهي و دشتي است شهر قم به علّت مجاورت با بيابان و دوري از دريا، اقليمي خشك و كم رطوبت وبارشي اندك و نامناسب دارد بيشتر زمينهاي اين استان قابليت كشاورزي ندارند و به حاشيه درياچه نمك يامسيله معروف‌اند
آب و هوا
استان قم از نظر آب و هوا، اقليم نيمه بياباني دارد و ميزان بارش سالانه آن در اطراف حوض سلطان‌كمتر از & ; ميلي متر است كه عمدتاً در فصول سرد سال پاييز و زمستان صورت مي‌گيرد در حالي كه درفصول گرم به ويژه تابستان، نزولات جوي آن بسيار نادر است طبق گزارش ايستگاه‌هاي سينوپتيك استان درسال & ;، بيشترين درجه حرارت ثبت شده با & ;/& ; درجه به مرداد ماه و كمترين آن با & ;/& ; درجه سانتيگراد به‌دي ماه مربوط است همچنين ماه‌هاي ارديبهشت، خرداد، شهريور و مهر مناسب‌ترين زمان براي مسافرت به‌استان است فهرست صفحه نماي كلي قم
تاريخ و فرهنگ قم
گفته مي‌شود كه شهر قم پيش از دوره اسلامي نيز وجود داشته است ولي گروهي اعتقاد دارند كه‌شهر قم بعد از اسلام بنا گرديده است آ«كُم‌آ» نام حصار باستاني شهر قم بود و به همين لحاظ عرب‌ها اين شهر را قم‌ناميدند در زمان حمله عرب‌ها به ايران، قم از توابع اصفهان بود و همزمان با اصفهان فتح گرديد در سال & ; -& ; هجري قمري، ابوموسي اشعري بخشي از سپاه تحت فرماندهي خود را روانه فتح قم نمود و اين شهر در زمان‌عمر - خليفه دوّم - به دست مسلمين فتح شد با مهاجرت قبيله اشعري از كوفه به قم و اسكان آنها در اين‌ناحيه، قم به تدريج به شهر تبديل شد بين اعراب اشعري و ساكنان زرتشتي قم پيوسته نزاع و درگيري درمي‌گرفت كه به شكست قطعي زرتشتيان و تسلط اشعريان مسلمان بر قم منجر شد در قرون اوّليه اسلام، علويان‌با بي‌رحمانه‌ترين وضع، تحت آزار و تعقيب حكام عباسي و اموي بودند در ميان شهرهاي ايران، قم از مناطق‌مهمّي بود كه علويان پيوسته به سوي آن هجرت ميكردندفهرست صفحه نماي كلي قم آستانه مقدس حضرت معصومه س با حضور علويان در قم، اين شهر به يك شهر علوي نشين تبديل شد مردم قم، مأموران را قاتل امام هشتم‌علي بن موسي الرضا ع مي‌دانستند و به خواهر آن حضرت در قم فوت و مدفون است عشق مي‌ورزيدند و لذابا حكومت آن ناسازگاري مي‌كردند و خراج نمي‌پرداختند مأمون، آ«علي بن هشام‌آ» را با لشكر نيرومند به سوي‌شهر قم روانه كرد كه به قتل عام مردم و تخريب شهر منجر شد
مقابر باغ گنبد سبز
مردم قم پس از شنيدن خبر فوت مأمون دست به شورش زدند و با هجوم به داراالحكومه در سال & ; هق‌عامل خليفه را از شهر بيرون كردند پس از مأمون، معتصم به خلافت رسيد و سپاهي را براي دفع شورش به قم‌روانه كرد اين سپاه نيز شهر را به آتش كشيد بعد از اين سركوبي، آ«محمدبن عيسي بادغيسي‌آ» به حكومت قم‌گماشته شد اين شخص سياست آرامش با مردم را در پيش گرفت با روي كار آمدن متوكل عباسي سياست ضدعلوي تشديد شد و مردم قم نيز به حمايت از آ«حسين كوكبي‌آ» شتافتند تا دولت علوي در محدوده طالقان،قزوين، زنجان و ابهر توسط وي تشكيل شودپس از متوكل، معتمد خليفه عباسي، آ«موسي بن بغاآ» را مأمور نمود تا هم حسين كوكبي را سركوب كند و هم‌طغيان قم را فرو نشاند و مردم از ظلم و ستم خلفا و عاملان آنها به امام يازدهم امام حسن عسكري ع توسل‌جستند به طور كلي شورش و سركوب مداوم مردم قم تا زمان به قدرت رسيدن آل بويه كه خود از علويان‌بودند، ادامه يافت در دوران اين سلسله، شهر قم در ابعاد مختلف رشد و توسعه يافت در دوره سلجوقيان‌تصدي امور مهّم سلجوقي توسط فرزانگان قمي، در عمران و ترقي شهر قم مؤثر شد در حمله مغول شهر قم به‌كلي منهدم شد ولي پس از گرايش بعضي از حكام به اسلام مانند &qut;سلطان محمد اولجايتو&qut;شهر قم مورد توجه‌قرار گرفت اين شهر در دهه‌هاي پاياني قرن هشتم هق مورد تهاجم &qut;تيمور گوركاني&qut; قرار گرفت و مردم شهر قتل‌عام شدندمقارن ظهور حكومت خاندان‌هاي &qut;قراقويونلو&qut; و &qut;آق قويونلو&qut; و به ويژه در دوره صفويان قم مورد توجه‌قرار گرفت و به تدريج رو به شكوفايي نهاد قم در سال & ; هق از مراكز مهّم فرهنگي و فقهي شيعه گرديد وعلماي بزرگي در اين شهر كرسي تدريس و تحقيق بنا نهادند و اهميّت زيارتي و مذهبي اين شهر فزوني يافتدر حمله افغان‌ها، شهر قم خسارات سنگيني را متحمل شد و مردم قم نيز از نظر اقتصادي تحت فشارشديدي قرار گرفتند در دوره نادر شاه افشار نيز شهر قم متحمل خسارات فراوان شد و همچنين زماني كه‌خاندان‌هاي زند و قاجار براي تسلط بر ايران با يكديگر جدال مي‌كردند، شهر و مردم قم آسيب فراوان ديدند درسال & ; هجري قمري، قم تحت تسلط آغا محمّد خان قاجار در آمد فتحعلي شاه پس از پيروزي بر دشمنان،به مرمت حرم و بارگاه حضرت معصومه س پرداخت وي نذر كرده بود كه اگر بر دشمنان پيروز شود به عمران‌بارگاه آن حضرت بپردازد
كاروانسراي قلعه سنگي
در سال & ; هجري شمسي، هنگامي كه قشون روس وارد كرج شد، بسياري از مردم تهران به قم مهاجرت كردند و موضوع انتقال پايتخت به قم نيز مطرح گرديد، ولي سفارت خانه‌هاي روسيه و انگليس با تحت فشارقرار دادن احمد شاه، طرح انتقال پايتخت را خنثي كردند در همين زمان،توسط مهاجرين قم، آ«كميته دفاع ملي‌آ»براي دفاع از ميهن تشكيل شد بدين ترتيب اين شهر به يك مركز سياسي و نظامي عليه روس و انگليس تبديل‌شد، ولي پس از درگيري‌هاي متعددي، در سال & ; هجري شمسي به اشغال نيروهاي روس درآمددر حال حاضر، قم يكي از مراكز مهّم تشيع ايران و جهان است وجود بارگاه باعظمت حضرت معصومه‌س و حوزه علميه قم اهميت مذهبي اين شهر را بيش از پيش فزوني بخشيده و حوزه‌هاي علمي و آموزشي آن‌نيز توسعه يافته است
نقشه سياسي قم
فهرست صفحه نماي كلي قم شهرستانهاي استان قم قم
مساجد قديمي - قم
فهرست صفحه مسجد فاطميه مسجد خانم - قم مسجد امام حسن عسگري ع - قم مسجد اعظم - قم مسجد جامع - قم مسجد مقدس صاحب الزمان عج - جمكران ساير مساجد قديمي - قم مسجد فاطميه مسجد خانم - قم اين مسجد نيز از مساجد معروف قم است كه در نزديكي گذرخان به همّت يك‌خانم خيرخواه با آب انبار بزرگ و فرش‌هاي زيبا و تشكيلاتي منظم بنياد گرديده است از مزاياي اين مسجدكتابخانه‌اي است كه مورد استفاده شاگردان مكتب حضرت جعفر بن محمّد ع قرار مي‌گيرد مقبره آن خانم‌محترمه، در اتاق مخصوصي در كنار مسجد قرار دارد در حال حاضر در اين مسجد علاوه بر اقامه نماز، تدريس‌علوم ديني نيز صورت مي‌گيرد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مسجد امام حسن عسگري ع - قم مسجد امام حسن عسگري ع در خيابان آستانه واقع شده و اصل بناي آن به‌قرن سوم هجري قمري مربوط است ولي اكنون از اصل بنا اثري نيست و بناي حاضر تجديد بناي آن مسجدقديمي است مسجد امام حسن عسگري ع قديمي‌ترين مسجد استان قم است و از اهميّت روحاني و ويژگي‌هاي معماري خاص برخوردار است اين مسجد به مسجد جامع عتيق نيز معروف است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مسجد اعظم - قم مسجد اعظم در جبهه غربي آستانه مقدسه حضرت معصومه س به سعي و اهتمام آيت الله بروجردي در سال & ; هجري قمري بنا گرديده است اين مسجد كه به جهت عظمت و بزرگي، مسجد اعظم‌نام گرفته در زمره مساجد سه ايواني است و شبستان گنبددار آن كه سراسر به كاشي‌هاي معرق مزين است، درضلع جنوبي صحن واقع شده است مجموعه مسجد اعظم از سمت شرق با مسجد بالاسر و صحن عتيق حرم‌مطهر و از جنوب غرب و جنوب به خيابان ساحلي رودخانه و گنجينه حرم مطهر مرتبط است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مسجد اعظم - قم مسجد جامع - قم مسجد جامع قم در زمره مساجد ايواني باپلان مربع مستطيل است اسكلت اصلي گنبد خانه به‌نيمه نخستين قرن ششم هجري قمري مربوط مي‌شود اين مسجد پس از مسجد جامع عتيق قم، قديمي‌ترين‌مسجد استان قم است به استناد متون معتبر تاريخي، تاريخ احداث بناي كنوني گنبد خانه سال & ; هق است‌ايوان رفيع جبهه جنوبي و اندودهاي گچي رنگي گنبد خانه، به عصر صفوي و بناي ايوان شمالي و شبستان‌هاي‌جهات شرقي‌غربي آن به عصرقاجار تعلّقدارندفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مسجد جامع - قم مسجد مقدس صاحب الزمان عج - جمكران مسجد صاحب الزمان عج در & ; كيلومتري شهر قم - جاده قم -كاشان واقع شده و همواره پذيراي زائريني از نقاط مختلف ايران و ساير كشورهاست در رابطه با تاريخ مسجدجمكران روايتي است به اين مضمون كه شب سه‌شنبه & ; ماه مبارك رمضان سال & ; جمعي از مردم به درخانه شخصي به نام آ«شيخ حسن بن مثله جمكراني‌آ» آمدند و گفتند يا شيخ برخيز و طلب مهدي صلوات الله عليه‌را اجابت كن كه تو را مي‌خواند و آنها شيخ را به محل مسجد جمكران كنوني آوردند و شيخ نيك نگريست وتختي را ديد كه فرش نيكو بر آن گسترده شده و جواني & ; ساله بر آن تخت تكيه بر بالش زده و پيري هم پيش اونشسته است كه آن پير، حضرت خضر ع بود حضرت مهدي شيخ را به نام خود خواند و فرمود برو به زميني‌كه حسن مسلم در آن كشاورزي مي‌كند و بگو اين زمين شريفي است و ديگر در آن كشاورزي نكند و شيخ گفت‌مرا نشانه‌اي بده تا مردم حرفم را باور كنند و آن حضرت فرمود تو برو و رسالت را انجام بده و ما نشانه هايي برآن قرار مي‌دهيم و به مردم بگو در اين مكان چهار ركعت نماز بگذارند دو ركعت به نيت نماز تحيت مسجد و دوركعت به نيت امام زمان عج و بدنبال آن تسبيحات حضرت زهرا س خوانده شود هر كس اين دو ركعت نمازنماز امام زمان عج را بخواند مانند آن است كه دو ركعت نماز در كعبه خوانده است بدين ترتيب بنيان مسجدجمكران گذاشته شد اين مسجد در حال حاضر يكي از جاذب‌ترين نقاط استان قم است و هرساله بويژه در نيمه‌شعبان هزاران تن براي زيارت و بازديد به اين مسجد روي ميآورندفهرست صفحه ساير مساجد قديمي - قم مسجد امام حسن مجتبي ع در مسير تهران - قم، تكيه آقاسيد حسن در خيابان آيت الله طالقاني، تكيه يزدي‌ها در بازار، مسجد ميدان كهنه در ميدان كهنه قم، حسينيه شهدا درخيابان شهدا، حسينيه نجفي‌ها در خيابان انقلاب، حسينيه آيت الله نجفي در خيابان شهيد منتظري و تكيه سيدان‌در خيابان انقلاب فهرست صفحه -------------------- usus d zdhs, Q --------------------بقعه‌ها و امامزاده‌ها - قم فهرست صفحه آستانه مقدس حضرت معصومه س - قم امامزاده احمد بن اسحاق - قم امامزاده علي بن جعفر دربهشت - قم امامزاده اسماعيل شاهزاده اسماعيل - قم امامزاده معصومه - قم امامزاده موسي مُبرقع - قم امامزاده شاه ابراهيم - قم امامزاده شاه حمزه - قم امامزاده شاهزاده ابواحمد - قم امامزاده شاهزاده احمد قاسم - قم امامزاده شاهزاده زكريا - قم امامزاده سليمان - قم امامزاده سلطان محمّد شريف - قم بقعه شيخ اباصلت - قم ساير بقعه‌ها و امامزاده‌ها - قم آستانه مقدس حضرت معصومه س - قم مجموعه حرم حضرت معصومه س در مركز شهر قم يكي از بزرگترين‌و ارزشمندترين آثار معماري اسلامي ايران و جهان است كه يادگارهاي گرانبهايي از قرون مختلف را در بر دارداين مجموعه بر مزار حضرت فاطمه - دخت امام موسي كاظم ع و خواهر امام رضا ع - ملقب به معصومه‌بنا گرديده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط آستانه مقدس حضرت معصومه س آستانه مقدس حضرت معصومه س پس از آنكه آن حضرت به خاك سپرده شد، موسي بن خزرج بر مزار مطهر وي سايباني از بوريا بر پاداشت‌ولي به مرور زمان، مردم قبه‌اي با آجر و گچ به صورت برج بر تربت وي بنا كردند اين امر باعث شد كه هرگاه‌يكي از زنان خاندان موسي بن مبرقع وفات مي‌يافت در جوار مرقد و تربت منور ستي فاطمه س دفن‌مي‌گرديد و لذا قبه‌اي كه چهار نفر در زير آن مدفون بودند ايجاد شد، به مرور دو قبه ديگر در كنار قبه اوليه‌برپاشد، در سال & ; هق وزير طغرل به نام ميرابوالفضل كه مردي ديندار بود، قبه‌اي بر فراز سه قبه مذكور بنانهاد كه ارتفاع آن & ; متر بود در عصر صفوي حرم حضرت معصومه داراي چهار صحن بود كه پشت سرهم قرارگرفته بود و زائرين از يكي از صحن‌ها وارد و از ديگري خارج مي‌شدند در عصر قاجار، فتحعلي شاه به قم وآستانه مقدسه توجهي خاص مبذول داشت چنان كه تزئينات، رواق‌ها و بيوتات فعلي حرم اغلب به آن دوره‌تعلق دارند در حال حاضر ابنيه آستانه مباركه عبارتند از حرم بناي فعلي حرم توسط شاه بيگم در سال & ; هق ساخته شده است قاعده حرم به صورت هشت ضلعي‌غير متساوي و داراي هشت صفه است پس از اين بخش، قاعده گنبد و سقف با مقرنس‌هاي تزئيني قرار داردكتيبه‌اي سراسري از كاشي معرق به خط ثلث طلايي و سفيد ميان دو حاشيه كاشي فيروزه‌اي تعبيه شده است‌متن اين كتيبه چند حديث نبوي در ستايش از پيروان خاندان پيامبر است همچنين كتيبه ديگري به خط ثلث‌برجسته، گچبري شده كه متن آن، مدح حضرت علي ع و آيات قرآني به تاريخ & ; هق است برفراز بنا، گنبدي با ارتفاع & ; متر برپاست كه در سال‌هاي & ; - & ; هق به دستور فتحعلي شاه به‌جاي گنبد پيشين ساخته شده است مرقد مطهر امروزه در ميان دو ضريح از ديد پنهان است اين مرقد باكاشي‌هاي بسيار نفيس و زيبايي در اواسط قرن هفتم هجري پوشيده شده كه تنوع و استادي قابل ستايشي درانجام آنها بكار رفته‌است در جنوب روضه منور، پس از عبور از رواق جنوبي، گنبد بزرگي است كه پيشتر آ«صحن‌زنانه‌آ» خوانده مي‌شد و اكنون آ«مسجد موزه‌آ» نام دارد پوشش سقف و قاعده گنبد و محراب با كاشيكاري زيبا،بديع و كتيبه‌هاي متعددي تزئين گرديده است در جهت شمالي روضه منوره ايوان طلا از ساخته‌هاي شاه بيگم - دختر شاه اسماعيل در سال & ; هق‌قرار دارد، اين ايوان ازاره كاشيكاري عصر صفوي دارد و برفراز آن دو مأذنه استوانه‌اي استوار شده است در مدخل‌حرم، از جانب شرقي نيز ايواني به بلندي ايوان طلا قرار دارد كه به &qut;ايوان آيينه&qut; معروف است و اثري هنري ونفيس از معماري دوره قاجار بشمار مي‌آيد در جلوي ايوان، فضاهاي سرپوشيده شكوهمند و بديعي قرار دارد صحن جديد اين صحن در شرق حرم واقع شده و توسط ميرزاعلي اصغرخان امين السلطان بنا گرديده است‌گرداگرد اين صحن بيش از & ; بقعه كوچك و بزرگ بنا شده كه مهمّترين آنها، مدفن خود ميرزاعلي اصغرخان‌است كه به ايوان آن چسبيده است صحن نو دو قسمت پيوسته دارد قسمت بزرگتر، هشت گوشه نامنظم وقسمت كوچكتر به صورت زايده‌اي در ميان ضلع شرقي به شكل پنج گوشه است گرداگرد صحن، بالاي ايوان‌ها،كتيبه‌اي از كاشي خشتي با زمينه لاجوردي قرار دارد كه بر آن دو قصيده از فتح الله شيباني كاشاني نوشته شده‌است اين صحن گذشته از ايوان آيينه، سه ايوان ديگر در اضلاع شرقي، شمالي و جنوبي دارد ايوان شرقي ازعناصر بسيار نفيس اين صحن است پوشش سقف ايوان، مقرنس زيباست كه با كاشي طلايي رنگ آراسته شده‌است بر فراز اين ايوان، & ; گلدسته زيبا و يك برج ساعت احداث شده است در طرفين اين ايوان، دو راهرو وجودداشت كه اكنون به مقبره تبديل شده است صحن نو در سه جانب شرق، شمال و جنوب، سه درگاه ورودي داردكه در هر سه سو با كاشيكاري آراسته شده است صحن عتيق اين صحن توسط فتحعلي شاه قاجار، جايگزين دو صحن كوچك دوره صفوي شده است در ضلع‌جنوبي اين صحن، ايوان طلا و ايوان‌هاي دو سوي آن و در سه جانب ديگر، & ; بقعه از جمله مقابر دو پادشاه‌قاجار قرار دارد آستانه مقدس حضرت معصومه س گرداگرد صحن عتيق و بر فراز پيشاني ايوان‌ها، كتيبه جديدي از قصيده معجزيه ناطق اصفهاني تعبيه شده‌است كه به مناسبت تذهيب گنبد در سال & ; هق سروده شده بود مدخل اين صحن از شمال، سردرباشكوهي از دوره شاه طهماسب صفوي در جانب مدرسه فيضيه و ايواني از دوره قاجار در داخل صحن داردايوان شمالي صحن عتيق با سقف مقرنس و بدنه گچي ساده، روبروي ايوان طلا قرار دارد ايوان جنوبي با دوتختگاه، از آثار نفيس دوره صفوي است در اين قسمت، كتيبه‌اي به شعر نوشته شده است مقابر پادشاهان، در مجموعه حرم حضرت معصومه س، تعدادي از شاهان و شاهزادگان صفوي و قاجاري مدفون هستند كه بناي مزار آنها از جمله آثار تاريخي و هنري اين مجموعه محسوب مي‌گردد كه در مبحث آرامگاه‌ها مورد اشاره قرار گرفتند امامزاده احمد بن اسحاق - قم اين بنا در ميدان كهنه قم قرار دارد و مدفون آن، احمد بن اسحاق عسگري از نوادگان‌امام هفتم ع است اين امامزاده در سال & ; هق هنگام سلطنت مظفر الدين شاه بازسازي و گسترش يافته‌است حرم اصلي امامزاده از بناهاي تاريخي قبل از صفويه است ساختمان از خارج و داخل، چهار تركي‌متساوي با پوشش عرقچيني است در اين بقعه، آثار تزئيناتي كمربندي دندانه‌دار ديده مي‌شود كه از خصايص‌بناهاي الحاقي شاه طهماسب صفوي است در وسط بنا، مرقد و سنگ قبر قرار دارد كه ضريحي از چوب مشبك‌بر روي آن نهاده شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده علي بن جعفر دربهشت - قم امامزاده علي بن جعفر مشهور به آ«دربهشت‌آ» بناي هشت وجهي با گنبد دوپوشه هرمي شكل، از آثار اوايل قرن هشتم هق است كه در دوران قاجار ايوان و بيوتاتي به آن اضافه شده است‌بقعه مزبور پس از آستانه مقدسه بر بقيه اماكن و مقابر استان قم از حيث تزئينات برتري دارد مهمّترين عناصرتزئيني آن عبارتند از هنر گچبري كه در زمره برجسته‌ترين آثار هنري قرن هشتم هق مي‌باشد كاشي‌هاي كوكبي‌زرين فام ازاره بنا كه بالغ بر & ; پارچه با موتيف‌هاي گياهي، حيواني و انساني همراه با كتيبه‌هايي به خط نسخ‌شامل آيات قرآن و روايات مذهبي است محراب زرين فام بنا در طاقنماي جنوبي بقعه كه در سال & ; هق‌ساخته شده و امروزه زينت بخش گنجينه ملي ايران مي‌باشد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده اسماعيل شاهزاده اسماعيل - قم اين امامزاده از زيارتگاه‌هاي قديمي استان قم است كه در دامنه بيدقان‌در & ; كيلومتري قم واقع شده است در اين بقعه، سه تن به اسامي شاهزاده اسماعيل و فرزندش حمزه و شاهزاده‌محمد از احفاد امام كاظم ع مدفون اند اين امامزاده از بناهاي تاريخي درهاي نفيس و كاشي‌هاي عالي وصندوقي منبت بر روي مرقد است اين بنا مشتمل بر بقعه گنبد، رواق، صحن و مسجد است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط بناي بقعه از ابنيه قرن هفتم هجري است كه با مصالح سنگ و گچ بنيان گرديده است نقشه بنا از خارج برجي‌و از داخل به صورت چهار ضلعي متساوي است ازاره بقعه به كاشي‌هاي خشتي هشت ضلعي كوكبي عصرمغول آراسته است در حاشيه آنها، كتيبه‌اي متضمن سوره مباركه اخلاص و تاريخ & ; هق ديده مي‌شودبرفراز بقعه، گنبدي است كه در عصر شاه اسماعيل صفوي به هنگام تعمير به هرمي شانزده تركي تبديل گرديده‌است بناي امامزاده منبري به تاريخ & ; هق با تزئيناتي زيبا داردامامزاده معصومه - قم اين آرامگاه در روستاي كهك قهستان و در & ; كيلومتري قم واقع شده است بناي فعلي‌امامزاده كه مدفن يكي از احفاد امام كاظم ع است، ابتدا توسط شاه بيگم - دختر شاه اسماعيل احداث شده‌است قاعده بقعه از خارج به صورت هشت ضلعي مختلف الاضلاع با مصالح سنگ و گچ است بنا از داخل به‌شكل مربع متساوي است كه در هر ضلعي از آن، شاه‌نشيني تعبيه شده و از هر كدام دري به خارج گشوده و جلوي‌هر دري، تالاري ساخته شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط گنبد بيروني بنا از نوع هرمي شانزده تركي كوتاه است كه به كاشي‌هاي فيروزه فام آراسته شده است در سه‌جانب بقعه، تالارهايي قرار دارد كه به وسيله غلام گردشي به يكديگر مرتبط شده‌اند در دو جانب تالار شمالي،در هر طرف، دو غرفه مصفا با چشم‌اندازهاي زيبايي ساخته شده كه در عصر صفويه بر بناي بقعه افزوده شده‌اندبرجسته‌ترين اثر هنري بازمانده از امامزاده معصومه درِ منبت گره‌كاري و گل ميخ كوبي شده‌اي است كه تاريخ& ; هق دارد و امروزه زينت‌بخش گنجينه باغ فين كاشان مي‌باشد امامزاده موسي مُبرقع - قم امامزاده موسي مُبرقع فرزند حضرت امام محّمد تقي ع جد سادات رضوي است‌موسي مُبرقع اوّلين شخصي از سادات رضوي است كه در سال & ; هق در قم اقامت گزيده است خواهران‌مُبرقع به نام‌هاي زينب، ام محمد و ميمونه دختران حضرت جواد ع و بعدها دختر امام موسي‌ع به قم آمدندو در قم وفات نموده و جنب مزار حضرت معصومه آ«س‌آ» دفن شده‌اند موسي مُبرقع در سال & ; هق از دنيارفت و در مكاني كه اكنون مزار اوست دفن شد دهليز و راهرو بقعه مشحون از آثار هنري است كه از قرن نهم‌هجري قمري باقي مانده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده شاه ابراهيم - قم اين بنا در مزرعه شاه ابراهيم در & ; كيلومتري قم واقع شده كه بناي كنوني آن اثري ازدوره صفوي است گنبد آن با ارتفاع & ; متر، هرمي برجي و آراسته به كاشي فيروزه‌اي است درگاه ورودي بقعه ازسوي غرب به ايواني باز مي‌شود كه رواقي در رو به رو دارد نماي داخلي بنا چهار ضلعي متساوي است كه باافزودن چهار نيم طاقي در گوشه‌هاي چهارگانه، شكل آن را به فلكه‌اي تبديل كرده و پاطاق پوشش عرقچيني آن رابالا آورده‌اند آثار قديم اين امامزاده عبارتند از در منبت به تاريخ & ; هق، قطعه چوبي منبت به تاريخ & ; در بدنه‌جنوبي ايوان كه كنار درگاه ورودي بقعه نصب شده است و چهار سنگ نبشته كه بر بدنه جنوبي رواق غربي نصب‌شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده شاه حمزه - قم شاهزاده حمزه از فرزندان موسي بن جعفر و برادر امام رضا است اين امامزاده كه در ميدان كهنه قم واقع شده، مورد احترام ويژه مردم است بقعه شاهزاده حمزه پلان بسيار جالبي دارد درهاي ورودي‌حياط آن به طور قرينه از ضلع شرقي و غربي تعبيه شده است حياط بقعه مستطيل شكل است و دور آن طاق‌نماهايي تعبيه شده كه كلاً با طاق رومي زينت يافته‌اند فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط يكي از تزئينات بسيار جالب بقعه، ايوان ورودي به حرم است در بدنه ايوان و در زير پايه قوس يك رديف‌كتيبه بر روي زمينه لاجوردي وجود دارد كه تاريخ & ; هق را، سال احداث بنا را، نشان مي‌دهد كاشي‌هاي‌شطرنجي سفيد روي ديوارهاي ايوان از نوع كاشي‌هاي قاجاري است سقف حرم به صورت حلزوني يا تركيبي ازمخروطي و گنبدي است كه در رأس، حالت مدور پيدا كرده است در قسمت زير گنبد از داخل مقرنس سازي‌بسيار جالبي با گچ صورت گرفته است در جنب اين امامزاده، بناي امامزاده ديگري بنام شاهزاده احمد وجود دارد كه گويا برادر شاهزاده حمزه است امامزاده شاهزاده ابواحمد - قم اين بنا در بيرون دروازه ري در شمال شرقي قم واقع شده و مدفن ابواحمد محمدبن حنيفه از احفاد حضرت علي ع است اين بنا از آثار بسيار قديمي شهر قم است كه در سال & ; هق تجديدبنا و تزئين شده و داراي بقعه‌اي متضمن آثار هنري از گچبري و مرقدي كاشيكاري شده است در قسمت‌هاي‌بدنه و سطح مرقد، كتيبه‌اي به خط ثلث سفيد از كاشي خشتي است كه روي آن آيات و عباراتي به تاريخ فوق‌خوانده مي‌شود در چهار جانب حاشيه لوح مزار در روي مرقد، & ; ترنج در زمينه لاجوردي طراحي شده است‌كه در داخل آنها به خط ثلث، صلوات بر معصومين خوانده مي‌شود گنبد بقعه، هرمي و & ; تركي است كه‌جرزهاي ساده آجري دارد و اسپر هرنمايي، به كاشي‌هاي معقلي متضمن كتيبه‌اي به خط بنايي از كاشي‌هاي الوان‌مزين است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده شاهزاده احمد قاسم - قم بناي مزار احمد بن قاسم بن علي بن جعفر الصادق ع در نزديك دروازه قلعه قم- جنوب شرقي شهر - از آثار خاندان علي صفي است بنا در مجموع از بهترين و زيباترين نمونه‌هاي اوج تجلي‌هنر گچبري در دوره قديم قم است و در سال & ; هق ساخته شده است نماي خارجي بنا، نخست هشت‌ضلعي و در بالا، شانزده ضلعي با گنبد قوسي از مصالح آجري است كه در دوره‌هاي اخير قبه‌اي كوچك نيز بر فرازآن بنا كرده‌اند بر روي لوح مرقد كه اكنون به عنوان آ«محراب مسجد قم‌آ» در موزه برلين نگهداري مي‌شود، تاريخ‌صفر & ; هق حك شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده شاهزاده زكريا - قم بين روستاي عيسي آباد و ميدانك خلجستان، رود كوچكي جاري است كه در كنارآن، سدي آجري به صورت برجي از سنگ و گچ چيده شده كه بناي مورد نظر بر روي همين سد بنيان گرديده‌است اين بنا در خارج به شكل هشت ضلعي و از داخل به شكل چهار ضلعي مساوي است كه در هر ضلع آن‌شاه‌نشيني ساخته شده است جدار داخلي بقعه، سفيد كاري شده و به نقاشي‌هاي رنگ‌آميزي مزين شده است كه‌در مواضع مختلف آن، كاشي‌هاي خشتي منقش و هفت رنگ قديمي به كار برده‌اند در زواياي داخلي بقعه، هم‌سطح پوشش غرفه‌هاي خارجي، نيم طاقي‌هايي تعبيه شده كه بناي چهار ضلعي را در نهايت به شكل فلكه‌اي‌تبديل كرده است در جلوي بقعه زير ايوان، دري دو لنگه با كتيبه‌هاي منبت، تنكه‌هاي قابسازي و گره كشي‌قديمي نصب گرديده كه از آثار عصر صفوي است در ميانه اكثر قاب‌ها، نام &qut;علي ع&qut; با خط ثلث خوانده‌مي‌شود بر فراز بقعه، گنبد شلجمي شكل و زيبايي از آثار عهد صفوي باقي مانده كه با كاشي‌هاي الوان كلوكي ودوالي زينت داده شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده سليمان - قم اين آرامگاه در & ; كيلومتري شمال روستاي صرم و در & ; كيلومتري جنوب شرقي قم واقع‌شده است نقشه بناي آن از خارج، برجي با مصالح سنگ و گچ است كه بعداً رواقي بدان افزوده‌اند بنا از داخل به‌صورت مربع مختلف الاضلاع است و دو در ورودي دارد كف بنا به كاشي هاي جديد مفروش است شكل پوشش بنا امروزي و گنبد خارجي آن عرقچيني كاهگلي‌دارد كه بر رأس آن، ميل مانندي با پوشش كاشي ساخته شده است در ضلع شرقي بقعه، دو لوح قبر باستاني و كوچك از سنگ سياه نصب شده كه به خط نستعليق، اسامي متوفيان و تاريخ & ; و & ; هق حجاري شده‌است به نظر مي‌رسد بناي اوليه امامزاده به دوره ايلخاني مربوط باشد امامزاده مدفون از سادات حسيني سجاداست فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط امامزاده سلطان محمّد شريف - قم بناي اين مزار منسوب به سلطان محمد شريف از نوادگان امام چهارم درمحله‌اي به همين نام، نزديك دروازه قلعه شهر واقع شده است اين بنا از نمونه‌هاي خوب سبك معماري و تزئين‌قرون نهم و دهم هق بود كه چند دهه پيش ويران شده و به جاي آن گنبد مرتفعي بنياد نهاد شده است اكنون تنهااثر قديم اين مزار، لوح كاشي فيروزه‌اي رنگ روي مرقد است كه از قرن & ; و & ; به يادگار مانده و يك اثر تاريخياستفهرست صفحه ساير مطالب مرتبط بقعه شيخ اباصلت - قم بناي بقعه شيخ اباصلت در شمال شرقي قم و متصل به دروازه سابق ري قرار دارد اين‌بقعه آجري و ساده از دوره صفوي در گوشه‌اي از محوطه وسيع برپا شده كه گفته مي‌شود مدفن يكي از علماي‌قمي در قرن‌هاي نخست هجري قمري است نماي درون بنا با بلندي & ; متر، بطور چهار گوشه با گنبد قوسي‌آجري و سردري مرتفع ساخته شده است يادگاري‌هاي قلمي اشخاصي بر بدنه راست ديوار غربي بقعه‌تاريخ‌هاي قرون دوازدهم و سيزدهم قمري را رقم زده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط ساير بقعه‌ها و امامزاده‌ها - قم ساير امامزاده و زيارتگاه هاي استان قم عبارتند از امامزاده سيد سربخش در خيابان آذر مقابل‌چهل اختري و مربوط به نيمه دوّم قرن هشتم هق، امامزاده ابوالعباس احمد در مجاورت امامزاده &qut;دربهشت&qut; ازآثار قرن هشتم هجري قمري، امامزاده باوره در & ; كيلومتري روستاي فرد از توابع قهستان و از آثار قبل از دوران‌صفوي، امامزاده حليمه خاتون در & ; كيلومتري جنوب قم روستاي لنجرود، امامزاده سكينه خاتون در & ;كيلومتري شرق قم و از آثار قبل از دوران صفوي، امامزاده شاهزاده احمد و علي حارث در خاكفرج، شرق شهر قم‌دوران قاجار، امامزاده شاهزاده جعفر غريب در & ; كيلومتري شرق قم و از آثار عصر فتحعلي شاه قاجار، امامزاده شاهزاده جعفر در روستاي گيو دستگرد خلجستان، امامزاده شاهزاده سيد علي در جهت شمالي شهر قم،امامزاده شاهزاده طاهر در روستاي طغرود خلجستان، امامزاده شاهزاده عباس در خارج دهكده جنداب‌خلجستان و از آثار قبل از دوره صفوي، امامزاده شاهزاده عباس و هفت امامزاده در كنار روستاي ورجان قم،امامزاده شاهزاده محسن در روستاي قبادبزن قم مربوط به قرن دهم هق، امامزاده عبدالله در نزديكي قلعه‌صدري قم دوره قاجاري، امامزاده صفو را در خاكفرج، امامزاده فاضل بر بالاي كوهي مشرف به روستاي‌بيدهند، بقعه بابامسافر در شمال شرقي شهر قم و نزديك دروازه ري كهن و مربوط به دوره صفوي، بقعه چهارامامزاده شهره و ملا آقا در خارج شهر قم دوره صفوي، بقعه خديجه خاتون بر سر راه قم به سراچه، امامزاده‌شاهزاده ابراهيم و محّمد در مزديجان - غرب شهر قم از آثار دوره ايلخاني، امامزاده شاهزاده اسحاق در بالاي‌روستاي ميم از توابع قهستان، امامزاده شش امامزاده در خارج روستاي سيف‌آباد قمرود از آثار دوره صفوي،امامزاده طيب و طاهر در كنار راه قم به سراجه قرن هشتم هق است و امامزاده فردو در روستاي فردو از توابع قهستان ساير امامزاده فهرست صفحه
آرامگاه‌ها - قم
فهرست صفحه آرامگاه علي بن بابويه قمي - قم مقابر باغ گنبد سبز - قم آرامگاه فتحعلي شاه - قم آرامگاه مهدعليا - قم آرامگاه شاه عباس دوم - قم ساير آرامگاه‌ها - قم آرامگاه علي بن بابويه قمي - قم گنبد ابوالحسن علي بن الحسين بن بابويه قمي متوفاي & ; هق - پدر شيخ صدوق در كنار شرقي قبرستان قديمي بابلان در شرق خيابان ارم واقع شده و داراي قبه، بقعه، ايوان و صحني مشتمل بر سه حجره است نقشه ساختمان بقعه، چهار تركي متساوي الاضلاع است كه در هر ضلع آن شاه نشيني تعبيه شده است برفراز بقعه، گنبدي شلجمي از آثار صفويه قرار دارد كه توسط كاشي‌هاي دوالي فيروزه فام آراسته شده است و درمواضع مختلف آن با كاشي الواني به خط بنايي در بالا نام جلاله و در وسط، اسم &qut;محمد ص&qut; و در پايين نام&qut;علي ع&qut; نوشته شده است اين بنا فضايي دلنشين و آرام بخش دارد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مقابر باغ گنبد سبز - قمدر انتهاي خيابان چهارمردان قم، در بخش شرقي شهر، درون باغي كوچك موسوم به &qut;باغ‌گنبد سبز&qut; سه اثر تاريخي از قرن هشتم هجري قمري به‌جا مانده است اين منطقه در محل به دروازه كاشان مشهور است و گنبدهاي آن نيز به گنبدهاي دروازه كاشان معروفند دو تا از اين گنبدها با توجه به كتيبه‌هاي‌تاريخي موجود، مدفن امراي خاندان علي صفي - فرمانروايان مستقل قم در قرن هشتم هق است و گنبد سوم‌نيز با توجه به مدارك مختلف از نظر تاريخي به همان دوره مربوط است مردم قم، اين سه بنا را به صورت‌مجموعه مدفن &qut;سعد، سعيد و مسعود&qut; از بزرگان عرب‌هاي اشعري و احيا كنندگان قم در دوره اسلامي مي‌دانند فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط مقابر باغ گنبد سبز ويژگي‌هاي سه گنبد اصلي از قرار زير است - مقبره خواجه اصيل الدين كه جنوبي‌ترين گنبد باغ است و يك بناي دوازده ضلعي منظم با طاقنماهاي تزئيني‌در هر ضلع است كتيبه تاريخي بنا بر فراز قسمت هشت ضلعي آن كه سپس به شانزده ضلعي تبديل شده، قراردارد اين كتيبه به خط زيباي ثلث برجسته در زمينهاي از نقوش اسليمي نوشته شده است براساس اين كتيبه، دوتن در اين گنبد مدفون‌اند؛ يكي خواجه اصيل الدين نياي بزرگ خاندان صفي و ديگري فرزند وي، خواجه علي‌اصيل كه بر حكومت قم دست يافت - مقبره خواجه علي صفي كه در وسط دو گنبد ديگر قرار دارد و مدفن خواجه علي صفي دوميّن فرمانرواي‌خاندان علي صفي است بناي مزبور از خارج، & ; ضلعي منتظم است كه هر ضلع آن را طاقنمايي زينت مي‌دهددر اين بنا سه نفر مدفونند، يكي خواجه جمال الدين علي، شخصيت سياسي و اجتماعي عراق عجم در قرن‌هشتم و دومي ديگر خاندان صفي، بنام امير جلال الدين و سومي، خواجه عماد الدين محمود قمي كه تا سال& ; هق عهده‌دار امور نواحي قم بوده است - گنبد شمالي كه در شمال دو بناي ديگر قرار دارد و به دليل تخريب كتيبه تاريخي آن، نام صاحب مقبره مشخص‌نيست بناي مزبور از خارج و داخل هشت ضلعي است آرامگاه فتحعلي شاه - قم مقبره فتحعلي شاه در قسمت شمالي صحن عتيق قرار دارد اين مقبره در زمان حيات‌فتحعلي شاه به دستور خود وي در سال & ; هق تعمير شد قاعده گنبد مقبره هشت ضلعي نامنظم است ودر دوره ناصرالدين شاه تزئينات آئينه كاري آن به گچبري تبديل شده است ازاره آن سنگ مرمر است و لوحه‌مرمر با زمينه طلاكوب كه تاريخچه زندگي فتحعلي شاه بر آن نوشته شده، بر روي سپر صفه نصب گرديده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط آرامگاه مهدعليا - قم مهد عليا مادر شاه عباس اول بود كه با قدرت تمام در اداره امور اهتمام مي‌ورزيد و مداخله‌او در عزل و نصب امرا و دخالت و استبداد در انجام امور، بسيار معروف است مقبره مهدعليا در جهت غربي وعقب گنبد محمد شاه قرار گرفته است اين آرامگاه به شكل مربع مستطيل، با گچ‌بريهاي زيبا و برجسته آراسته‌شده است فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط آرامگاه شاه عباس دوم - قم مقبره شاه عباس دوم در جنوب غربي حرم واقع شده است اين مقبره از لحاظ‌معماري و به كار بردن سنگ‌هاي مرمر، جلوه‌اي جالب و زيبايي دارد كتيبه اين بنا تاريخ & ; هجري قمري رانشان مي‌دهد فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط ساير آرامگاه‌ها - قم اهم ساير آرامگاه‌هاي استان قم عبارتند از آرامگاه محمد شاه در ضلع غربي صحن عتيق آرامگاه‌مستوفي در ضلع شمال شرقي صحن عتيق، آرامگاه شاه سليمان و شاه صفي در محل موزه آستانه، آرامگاه آخوند ملامهدي نراقي در خيابان آيت ا مرعشي نجفي، آرامگاه آيت الله بروجردي در حرم مطهر مسجد اعظم، آرامگاه علامه طباطبايي در مسجد بالاسر حرم مطهر، آرامگاه آيت الله مرعشي نجفي در خيابان آيت الله نجفي،آرامگاه آيت الله صدر در حرم مطهر مسجد بالاسر، آرامگاه پروين اعتصامي در حرم مطهر، آرامگاه آيت الله گلپايگاني در حرم مطهر مسجد بالاسر، آرامگاه شهيد آيت الله مرتضي مطهري در حرم مطهر مسجد بالاسر،آرامگاه آيت الله محمد تقي خوانساري در حرم مطهر مسجد بالاسر و آرامگاه آيت الله عبد الكريم حائري در حرم‌مطهر مسجد بالاسر
صنايع دستي، موسيقي و غذاهاي محلي - قم
فهرست صفحه صنايع دستي و سوغات - قم موسيقي محلي - قم صنايع دستي و سوغات - قم در سطح استان قم و به ويژه در مناطق روستايي آن توليد و عرضه صنايع دستي‌متنوعي رايج است كه امروزه عليرغم كاهش رونق اوّليه هنوز هم به عنوان يكي از جلوه‌هاي هنرهاي ايراني وهمچنين يكي از منابع درآمدي خانوارهاي روستايي بشمار مي‌آيد اهم صنايع دستي استان عبارتند از قالي، سراميك، آجر، درودگري و منبت كاري اهم سوغاتي‌هاي استان قم عبارتند از سوهان، مهر و تسبيح، ظروف‌سنگي، ظروف گچي، اشياء تزئيني، چيني و فرش ابريشمي و ميوه‌هايي مانند انار و انجير فهرست صفحه نماي كلي قم صنايع دستي موسيقي محلي - قم استان و شهر قم مركز آموزشها و مراسم ديني استدر برخي از مراسم ديني نواي موسيقي همراه با اشعاري خاص در هم آميخته ميشونداز آنجاييكه موسيقي مراسم مذهبي به عنوان موسيقي سوگواري نيز شناخته شده است،اين نوع موسيقي همواره يادآور غم‌ها و سوگواريهاستاين نوع آهنگها معمولاً با فلوت، ني، سنج و طبل نواخته ميشوندآهنگ‌هاي اين نوع موسيقي تحت تاثير انواع مقامهاي موسيقي ايراني با گرايشهاي غمگنانه و سوگوارانه شكل گرفته اند فهرست صفحه نماي كلي قم -------------------- Twshps, Q --------------------
شهرستانها - قم
فهرست صفحه قم قم گفته مي‌شود كه شهر قم پيش از دوره اسلامي نيز وجود داشته است ولي گروهي اعتقاد دارند كه‌شهر قم بعد از اسلام بنا گرديده است آ«كُم‌آ» نام حصار باستاني شهر قم بود و به همين لحاظ عرب‌ها اين شهر را قم‌ناميدند در زمان حمله عرب‌ها به ايران، قم از توابع اصفهان بود و همزمان با اصفهان فتح گرديد در سال & ; -& ; هجري قمري، ابوموسي اشعري بخشي از سپاه تحت فرماندهي خود را روانه فتح قم نمود و اين شهر در زمان‌عمر - خليفه دوّم - به دست مسلمين فتح شد با مهاجرت قبيله اشعري از كوفه به قم و اسكان آنها در اين‌ناحيه، قم به تدريج به شهر تبديل شد بين اعراب اشعري و ساكنان زرتشتي قم پيوسته نزاع و درگيري درمي‌گرفت كه به شكست قطعي زرتشتيان و تسلط اشعريان مسلمان بر قم منجر شد در قرون اوّليه اسلام، علويان‌با بي‌رحمانه‌ترين وضع، تحت آزار و تعقيب حكام عباسي و اموي بودند در ميان شهرهاي ايران، قم از مناطق‌مهمّي بود كه علويان پيوسته به سوي آن هجرت مي‌كردند فهرست صفحه ساير مطالب مرتبط بارگاه حضرت معصومه س با حضور علويان در قم، اين شهر به يك شهر علوي نشين تبديل شد مردم قم، مأموران را قاتل امام هشتم‌علي بن موسي الرضا ع مي‌دانستند و به خواهر آن حضرت در قم فوت و مدفون است عشق مي‌ورزيدند و لذابا حكومت آن ناسازگاري مي‌كردند و خراج نمي‌پرداختند مأمون، آ«علي بن هشام‌آ» را با لشكر نيرومند به سوي‌شهر قم روانه كرد كه به قتل عام مردم و تخريب شهر منجر شد مسجد اعظم مردم قم پس از شنيدن خبر فوت مأمون دست به شورش زدند و با هجوم به داراالحكومه در سال & ; هق‌عامل خليفه را از شهر بيرون كردند پس از مأمون، معتصم به خلافت رسيد و سپاهي را براي دفع شورش به قم‌روانه كرد اين سپاه نيز شهر را به آتش كشيد بعد از اين سركوبي، آ«محمدبن عيسي بادغيسي‌آ» به حكومت قم‌گماشته شد اين شخص سياست آرامش با مردم را در پيش گرفت با روي كار آمدن متوكل عباسي سياست ضدعلوي تشديد شد و مردم قم نيز به حمايت از آ«حسين كوكبي‌آ» شتافتند تا دولت علوي در محدوده طالقان،قزوين، زنجان و ابهر توسط وي تشكيل شود پس از متوكل، معتمد خليفه عباسي، آ«موسي بن بغاآ» را مأمور نمود تا هم حسين كوكبي را سركوب كند و هم‌طغيان قم را فرو نشاند و مردم از ظلم و ستم خلفا و عاملان آنها به امام يازدهم امام حسن عسكري ع توسل‌جستند به طور كلي شورش و سركوب مداوم مردم قم تا زمان به قدرت رسيدن آل بويه كه خود از علويان‌بودند، ادامه يافت در دوران اين سلسله، شهر قم در ابعاد مختلف رشد و توسعه يافت در دوره سلجوقيان‌تصدي امور مهّم سلجوقي توسط فرزانگان قمي، در عمران و ترقي شهر قم مؤثر شد در حمله مغول شهر قم به‌كلي منهدم شد ولي پس از گرايش بعضي از حكام به اسلام مانند &qut;سلطان محمد اولجايتو&qut;شهر قم مورد توجه‌قرار گرفت اين شهر در دهه‌هاي پاياني قرن هشتم هق مورد تهاجم &qut;تيمور گوركاني&qut; قرار گرفت و مردم شهر قتل عام شدند مقابر باغ گنبد سبز مقارن ظهور حكومت خاندان‌هاي &qut;قراقويونلو&qut; و &qut;آق قويونلو&qut; و به ويژه در دوره صفويان قم مورد توجه‌قرار گرفت و به تدريج رو به شكوفايي نهاد قم در سال & ; هق از مراكز مهّم فرهنگي و فقهي شيعه گرديد وعلماي بزرگي در اين شهر كرسي تدريس و تحقيق بنا نهادند و اهميّت زيارتي و مذهبي اين شهر فزوني يافت در حمله افغان‌ها، شهر قم خسارات سنگيني را متحمل شد و مردم قم نيز از نظر اقتصادي تحت فشارشديدي قرار گرفتند در دوره نادر شاه افشار نيز شهر قم متحمل خسارات فراوان شد و همچنين زماني كه‌خاندان‌هاي زند و قاجار براي تسلط بر ايران با يكديگر جدال مي‌كردند، شهر و مردم قم آسيب فراوان ديدند درسال & ; هجري قمري، قم تحت تسلط آغا محمّد خان قاجار در آمد فتحعلي شاه پس از پيروزي بر دشمنان،به مرمت حرم و بارگاه حضرت معصومه س پرداخت وي نذر كرده بود كه اگر بر دشمنان پيروز شود به عمران‌بارگاه آن حضرت بپردازد در سال & ; هجري شمسي، هنگامي كه قشون روس وارد كرج شد، بسياري از مردم تهران به قم مهاجرت‌كردند و موضوع انتقال پايتخت به قم نيز مطرح گرديد، ولي سفارت خانه‌هاي روسيه و انگليس با تحت فشارقرار دادن احمد شاه، طرح انتقال پايتخت را خنثي كردند در همين زمان،توسط مهاجرين قم، آ«كميته دفاع ملي‌آ»براي دفاع از ميهن تشكيل شد بدين ترتيب اين شهر به يك مركز سياسي و نظامي عليه روس و انگليس تبديل‌شد، ولي پس از درگيري‌هاي متعددي، در سال & ; هجري شمسي به اشغال نيروهاي روس درآمد در حال حاضر، قم يكي از مراكز مهّم تشيع ايران و جهان است وجود بارگاه باعظمت حضرت معصومه‌س و حوزه علميه قم اهميت مذهبي اين شهر را بيش از پيش فزوني بخشيده و حوزه‌هاي علمي و آموزشي آن نيز توسعه يافته است
لطفا منتظر باشید ...
