از مرگ شوهرش صبر كند واين را عده وفات مى گويند.(2012) زنى كه در عدهوفات مى باشد، حرام است لباسهاى رنگارنگ بپوشد و سرمه بكشد، و هم چنين كارهاى ديگرى كه زينت حساب شود بر او حرام مى باشد.(2013) اگر زن يقين كند كه شوهرش مرده وبعد از تمام شدن عدهوفات، شوهر كند، چنانچه معلوم شود شوهر او بعدا مرده است، بايد از شوهر دوم جدا شود، و در صورتى كه آبستن باشد، به مقدارى كه در عده طلاق گفته شد، براى شوهر دوم عدهطلاق وبعد براى شوهر اول عده وفات نگاه دارد، واگر آبستن نباشد، براى شوهر اول عده وفات وبعد براى شوهر دوم عده طلاق نگاه دارد.(2014) ابتداى عدهوفات از موقعى است كه زن از مرگ شوهر مطلع شود.(2015) اگر زن بگويد، عده ام تمام شده، با دو شرط از او قبول مى شود: اول: آن كه مورد تهمت نباشد. ودوم: آن كه از طلاق يا مردن شوهرش به قدرى گذشته باشد كه در آن مدت تمام شدن عده ممكن باشد.(2016) اگر زنى را كه حامله نيست طلاق رجعى داد وقبل از اتمام عدهطلاق، شوهر وفات كرد، زن بايد از زمان مرگ شوهر، عدهوفات نگه دارد. طلاق بائن ورجعى (2017) طلاق بائن آن است كه بعد از طلاق، مرد حق ندارد به زن خود رجوع كند، يعنى بدون عقد او را به همسرى قبول نمايد، وآن بر پنج قسم است: 1 - طلاق زنى كه نه سالش تمام نشده باشد. 2 - طلاق زنى كه يائسه باشد. 3 - طلاق زنى كه شوهرش بعد از عقد با او نزديكى نكرده باشد. 4 - طلاق زنى كه او را سه دفعه طلاق داده اند. 5 - طلاق خلع ومبارات. واحكام اينها بعدا گفته خواهد شد. غير از اين موارد، طلاق رجعى است كه بعد از طلاق تا وقتى زن در عده است، مرد مى تواند به او رجوع نمايد وعقد مجدد لازم نيست.(2018) كسى كه زنش را طلاق رجعى داده، حرام است او را از خانه اى كه موقع [ 400 ]
طلاق در آن بوده، بيرون كند، ولى در بعضى از مواقع كه در كتاب هاى مفصل گفته شده، بيرون كردن او اشكال ندارد، ونيز حرام است زن براى كارهاى غير لازم از آن خانه بيرون رود.
احكام رجوع كردن
(2019) در طلاق رجعى مرد به دو صورت مى تواند به زن خود رجوع كند: 1 - حرفى بزند كه معنايش اين باشد كه او را دوباره زن خود قرار داده است. 2 - كارى كند كه زن از آن بفهمد رجوع كرده است.(2020) براى رجوع كردن لازم نيست دو مرد شاهد بگيرد، يا به زن خبر دهد، بلكه اگر بدون اين كه كسى بفهمد، بگويد، به زنم رجوع كردم، صحيح است.(2021) اگر زنى را دوبار طلاق داد وبعد از طلاق دوباره رجوع كرد يا عقد مجدد نمود، ويا بعد از يك طلاق رجوع وبعد از طلاق ديگر او را عقد كرد، در هر صورت بعد از طلاق سوم، آن زن بر او حرام مى شود، ولى اگر زن بعد از طلاق سوم به مرد ديگرى شوهر كند، با شرايط ذيل به شوهر اول حلال مى شود يعنى شوهر اول مى تواند دوباره او را عقد نمايد: 1 - شوهر دوم بايد بالغ باشد. 2 - شوهر دوم از جلو با او نزديكى كند كه موجب غسل باشد، وبنا بر احوط بايد انزال شود. 3 - عقد شوهر دوم دائمى باشد. 4 - شوهر دوم طلاقش بدهد يا بميرد. 5 - عدهطلاق يا وفات شوهر دوم تمام شود.
طلاق خلع
(2022) طلاق زنى را كه به شوهرش مايل نيست ومهر يا مال ديگر خود را به شوهر مى بخشد تا طلاقش دهد، خلع گويند.(2023) اگر شوهر بخواهد صيغهطلاق خلع را بخواند، چنانچه اسم زن مثلا فاطمه باشد مى گويد: " زوجتي فاطمة خالعتها على ما بذلت هى طالق "، يعنى : [ 401 ]" زنم فاطمه را طلاق خلع دادم، او رها است ".(2024) اگر زنى ، شخصى را وكيل كند كه مهر او را به شوهرش ببخشد وشوهر، همان شخص را وكيل كند كه زن را طلاق دهد، چنانچه اسم شوهر محمد واسم زن فاطمه باشد وكيل، صيغه طلاق را به اين صورت مى خواند: " عن موكلتي فاطمة بذلت مهرها لموكلي محمد، ليخلعها عليه "، پس از آن بلا فاصله مى گويد: " زوجة موكلي خالعتها على ما بذلت هى طالق "، واگر زنى كسى را وكيل كند كه غير از مهر چيز ديگرى را به شوهر او ببخشد كه او را طلاق دهد وكيل بايد به جاى كلمه " مهرها " آن چيز را بگويد، مثلا اگر صد تومان داده بايد بگويد: " بذلت مأة تومان ". طلاق مبارات(2025) اگر زن وشوهر يكديگر را نخواهند وزن مالى به مرد بدهد كه او را طلاق دهد آن طلاق را مبارات گويند.(2026) اگر شوهر بخواهد صيغه مبارات را بخواند، چنانچه مثلا اسم زن فاطمه باشد، بايد بگويد: " بارأت زوجتي فاطمة على مهرها فهى طالق "، يعنى : " مبارات كردم زنم فاطمه را در مقابل مهر او، پس او رهاست "، واگر ديگرى را وكيل كند، وكيل بايد بگويد: "