(528) اگر كسى نباشد كه بتواند نماز ميت را ايستاده بخواند، مى شود نشسته بر او نماز خواند. وچنانچه بعد از خواندن تمام نماز ويا قسمتى از آن به طور نشسته، شخصى كه قادر بر نماز خواندن به طور ايستاده است پيدا شود، بنا بر احتياط واجب بايد نماز اعاده شود.(529) اگر چند ميت با هم حاضر بودند، مى تواند براى همه يك نماز بخواند ولى در دعاهايى كه بعد از تكبير چهارم خوانده مى شود بايد ضماير به صورت جمع گفته شود، ومى تواند براى هر كدام يك نماز بخواند.(530) مكروه است بر ميت چند مرتبه نماز بخوانند، در صورتى كه هر دو نماز از هر نظر مثل هم باشند، ولى اگر ميت صاحب فضيلت ايمانى مانند حضرت حمزه وفاطمه بنت اسد وسهل بن حنيف باشد مكروه نيست.(531) اگر ميت را عمدا يا از روى فراموشى يا به جهت عذرى بدون نماز دفن كنند، يا بعد از دفن معلوم شود نمازى كه بر او خوانده شده باطل بوده است، اگر خارج كردن ميت از قبر ممكن نيست يا موجب بى احترامى به او مى شود، واجب است به قبر او نماز بخوانند. وگرنه احتمال دارد مثل غسل دادن وكفن كردن ميت، بيرون آوردن ميت وخواندن نماز بر بدن او واجب باشد. واما اگر بعد از نماز خواندن به قبر ميت، بدن او به سببى مثل سيل ونظير آن خارج شد، بنا بر احتياط واجب اين نماز اعاده شود.(532) در صورت مزاحمت نماز فريضه با نماز ميت هر كدام كه وقتش تنگ است مقدم است، واگر وقت هر دو وسعت دارد مخير است، ودر صورتى كه وقت هر دو تنگ شده باشد، به طورى كه در تأخير دفن، خوف بر ميت وجود دارد اظهر تقديم فريضه ونماز خواندن بر قبر ميت بعد از دفن او است. [ 103 ]
دستور نماز ميت
(533) نماز ميت پنج تكبير دارد واگر نمازگزار پنج تكبير به اين ترتيب بگويد كافى است: بعد از نيت وتكبير اول بگويد: " اشهد ان لا اله الا الله وان محمدا رسول الله ". وبعد از تكبير دوم بگويد: " اللهم صل على محمد وآل محمد ". وبعد از تكبير سوم بگويد: " اللهم اغفر للمؤمنين والمؤمنات ". وبعد از تكبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد: " اللهم اغفر لهذا الميت " واگر زن است بگويد: " اللهم اغفر لهذه الميت ". وبعد تكبير پنجم را بگويد. وبهتر است بعد از تكبير اول بگويد: " اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شريك له، واشهد ان محمدا عبده ورسوله أرسله بالحق بشيرا ونذيرا بين يدى الساعة ". وبعد از تكبير دوم بگويد: " اللهم صل على محمد وآل محمد، وبارك على محمد وآل محمد، وارحم محمدا وآل محمد، كأفضل ما صليت وباركت وترحمت على ابراهيم وآل ابراهيم، انك حميد مجيد، وصل على جميع الانبياء والمرسلين، والشهداء والصديقين، وجميع عباد الله الصالحين ". وبعد از تكبير سوم بگويد: " اللهم اغفر للمؤمنين والمؤمنات والمسلمين والمسلمات، الاحياء منهم والاموات، تابع بيننا وبينهم بالخيرات، انك مجيب الدعوات، انك على كل شئ قدير ". وبعد از تكبير چهارم اگر ميت مرد است بگويد: " اللهم ان هذا عبدك وابن عبدك وابن أمتك نزل بك وأنت خير منزول به، اللهم انا لانعلم منه الا خيرا وانت أعلم به منا، اللهم ان كان محسنا فزد في احسانه، وان كان مسيئا فتجاوز عنه واغفر له، اللهم اجعله عندك في أعلى عليين واخلف على أهله في الغابرين وارحمه برحمتك يا أرحم الراحمين " وبعد تكبير پنجم را بگويد. [ 104 ]ولى اگر ميت زن است بعد از تكبير چهارم بگويد: " اللهم ان هذه أمتك وابنة عبدك وابنة أمتك نزلت بك وانت خير منزول به، اللهم انا لانعلم منها الا خيرا، وانت أعلم بها منا، اللهم ان كانت محسنة فزد في احسانها، وان كانت مسيئة فتجاوز عنها واغفر لها، اللهم اجعلها عندك في اعلى عليين واخلف على أهلها في الغابرين، وارحمها برحمتك يا أرحم الراحمين ".(534) بايد تكبيرها ودعاها را طورى پشت سر هم بخواند، كه نماز از صورت خود خارج نشود. واگر مأموم عمدا يا سهوا در غير تكبير اول از امام جلو افتاد، مستحب است همان تكبير را با امام اعاده كند.(535) كسى كه نماز ميت را به جماعت مى خواند بايد تكبيرها ودعاهاى