(746) اگر مسجد خراب هم شود نمى توانند آن را بفروشند، يا داخل ملك و جاده نمايند.(747) فروختن در وپنجره وچيزهاى ديگر مسجد حرام است واگر مسجد خراب شود، بايد اينها را صرف تعمير همان مسجد كنند، وچنانچه در آن مسجد قابل مصرف نيست، بايد در مسجد ديگر مصرف شود ولى اگر قابل مصرف در مسجدهاى ديگر هم نيست، مى توانند آن را بفروشند وپول آن را، اگر ممكن است صرف تعمير همان مسجد وگرنه صرف تعمير مسجد ديگر نمايند. وغله ونذوراتى كه براى مسجد معينى قرار داده شده، در صورت بى نياز بودن آن مسجد ويا معذور بودن مصرف در آن مسجد مى توان آنها را در ساير مساجد مصرف كرد، و هم چنين است حكم غلات ونذورات موقوفه مشاهد مشرفه، وبا تعذر مصرف در موارد معين شده ويا مماثل آن، مى توان آن غلات ونذورات را در مطلق خيرات ومبرات مصرف نمود.(748) ساختن مسجد وتعمير مسجدى كه نزديك به خرابى مى باشد مستحب است واگر مسجد طورى خراب شود كه تعمير آن ممكن نباشد، مى توانند آن را خراب كنند ودوباره بسازند بلكه مى توانند مسجدى را كه خراب نشده، براى احتياج مردم خراب كنند وبزرگتر بسازند.(749) چند چيز در مسجد مستحب است، از جمله: تميز كردن مسجد، روشن كردن چراغ آن وقرار دادن محل تطهير از بول وغايط در خارج مسجد، ونيز مستحب است كسى كه مى خواهد مسجد برود، ته كفش خود را وارسى كند كه نجاستى در آن نباشد وموقع داخل شدن به مسجد، اول پاى راست وموقع بيرون آمدن، اول پاى چپ را بگذارد.(750) مستحب است مسجد داراى سقف نباشد، بلكه سايبان قرار دادن بر آن به غير بوريا، مكروه است، مگر به سبب ضرورت ويا مرجحات ديگرى كه با وجود آنها، بنا بر اقرب اين كراهت از بين مى رود.(751) خوابيدن در مسجد، اگر انسان ناچار نباشد، وصحبت كردن راجع به كارهاى دنيا ومشغول صنعت شدن وخواندن شعرى كه نصيحت ومانند آن نباشد [ 150 ]
در مسجد مكروه است، ونيز مكروه است آب دهان وبينى واخلاط سينه را در مسجد بيندازد وگمشده اى را طلب كند وصداى خود را بلند كند ودر هر صورت بايد از كارهايى كه با احترام مسجد منافات دارد يا مزاحم نماز گزاران است اجتناب كند، ولى بلند كردن صدا براى اذان مانعى ندارد.(752) مستحب است كه در مسجد از خريد وفروش وساير معاملات (عقود وايقاعات) غيرعبادى خوددارى شود واما مانند نذر ووقف ونكاح چون حيثيت عبادى دارند اشكالى ندارد، ومستحب است از ورود ديوانگان واطفال غيرمميز كه مراعات آداب مساجد را نمى نمايند به مساجد، خوددارى شود، ومكروه است كسى كه بوى بدى از او استشمام مى شود مثل بوى سير وپياز، داخل مسجد شود، وبعيد نيست نمازى را كه با اين حال خوانده اعاده اش مستحب باشد(753) تعرض به معابد يهوديان ومسيحيان كه در ذمه اسلام هستند وآن معابد هم در دست خود آنهاست جايز نيست، وآن اماكن مثل مساجد محترم است وجايز نيست خراب كردن آنها مگر با شرايطى كه در مساجد هم جارى است. مكان هايى كه نماز خواندن در آنها مستحب است(754) نماز در مسجد از نماز در غير مسجد افضل است، وبهتر از همه مسجد الحرام است وبعد مسجد النبى وبعد مسجد كوفه وبعد مسجد سهله و مسجد خيف ومسجد غدير ومسجد بيت المقدس ومسجد براثا ومسجد قبا و مسجد جامع هرشهر وبعد مسجد قبيله وبعد مسجد بازار، واز جمله مواضع مستحب وبا فضيلت، مشاهد مشرفه انبياء واوصياء آنان وائمه (عليهم السلام) است. [ 151 ]