به كار مى رود خوددارى كند، بلكه اجتناب خالى از وجه نيست، ولى تزريق آمپولى كه عضو را بى حس مى كند يا به جهت ديگر استعمال مى شود اشكال ندارد و اجتناب از آمپولى كه معلوم نيست از قسم اول باشد يا نه، لازم نيست.(1285) اگر روزه دار چيزى را كه لاى دندان مانده است عمدا فرو ببرد، روزه اش باطل مى شود.(1286) كسى كه مى خواهد روزه بگيرد، لازم نيست پيش از اذان دندانهايش را خلال كند، ولى اگر بداند غذايى كه لاى دندان مانده در روز فرو مى رود بايد خلال كند وچنانچه خلال نكند وچيزى از آن فرو رود، روزه اش باطل مى شود واگر هم فرو نرود باز اخلال به نيت كرده، ولى اگر نمى داند كه غذا فرو خواهد رفت يا نه، مستحب است خلال كند واگر هم اتفاقا وسهوا فرو برد روزه باطل نيست.(1287) جواز فرو بردن اخلاط سر وسينه، در صورتى كه در غير حال روزه امرى عادى باشد وبه فضاى دهان نرسيده باشد خالى از وجه نيست واگر به فضاى دهان رسيد وآن را فرو برد، بنابر احتياط واجب روزه را باطل مى كند.(1288) اگر روزه دار به قدرى تشنه شود كه بترسد از تشنگى بميرد، مى تواند به اندازه اى كه از مردن نجات پيدا كند آب بياشامد ولى روزهاو باطل مى شود اما در ماه رمضان تا مغرب از ساير مفطرات اجتناب كند.(1289) جويدن غذا براى بچه يا پرنده وچشيدن غذا ومانند اينها كه معمولا به حلق نمى رسد، اگر چه اتفاقا به حلق برسد، روزه را باطل نمى كند واحتياط مستحب است كه اين امور را در صورت عدم حاجت وضرورت ترك كنند.(1290) انسان نمى تواند براى ضعف روزه را بخورد، ولى اگر ضعف او به قدرى است كه مشقت شديدى داشته، به طورى كه معمولا نمى شود آن را تحمل كرد، خوردن روزه اشكال ندارد ولى اگر تا سال ديگر خوب شد بايد قضاى آن را بگيرد. [ 255 ]
جماع
(1291) نزديكى روزه را باطل مى كند، اگر چه فقط به مقدار ختنه گاه داخل شود ومنى هم بيرون نيايد(1292) اگر كمتر از مقدار ختنه گاه داخل شود ومنى هم بيرون نيايد، روزه باطل نمى شود، ولى اگر كسى كه آلتش را بريده اند كمتر از ختنه گاه را داخل كند بطلان و عدم بطلان روزه اش، محل اشكال است.(1293) اگر فراموش كند كه روزه است ونزديكى نمايد، يا او را به نزديكى مجبور نمايند، روزهاو باطل نمى شود، ولى چنانچه در هنگام نزديكى يادش بيايد، يا ديگر مجبور نباشد، بايد فورا از حال نزديكى خارج شود واگر خارج نشود، روزه او باطل است. استمناء(1294) اگر روزه دار استمناء كند، يعنى با خود كارى كند كه منى از او بيرون آيد، روزه اش باطل مى شود.(1295) اگر بى اختيار منى از او بيرون آيد، روزه اش باطل نيست، ولى اگر عمدا كارى كند كه بى اختيار منى از او بيرون آيد روزه اش باطل مى شود، در صورتى كه بداند يا اطمينان داشته باشد كه به سبب آن كار، منى بى اختيار خارج خواهد شد. دروغ بستن به خدا وپيغمبر (صلى الله عليه وآله وسلم)(1296) اگر روزه دار به گفتن يا به نوشتن يا به اشاره ومانند اينها به خدا وپيغمبر وجانشينان آن حضرت (عليهم السلام) عمدا نسبت دروغ بدهد روزهاو باطل است. وخالى از وجه نيست كه دروغ بستن به پيغمبران وجانشينان آنها وحضرت زهرا، ملحق به [ 256 ]دروغ بستن به خدا باشد وروزه را باطل كند، ولى اگر شك داشته باشد كه سخنى كذب است يا نه، وبه يكى از آنان نسبت دهد، بنا بر اقوى روزه اش باطل نمى شود. رساندن غبار به حلق(1297) رساندن غبار يا دود غليظ به حلق بنابر اظهر روزه را باطل مى كند، چه غبار چيزى كه خوردن آن حلال است مثل آرد، يا غبار چيزى كه خوردن آن حرام باشد.(1298) عدم افساد روزه به وسيله غبار يا دود غير غليظ وغير جايگزين غذا و غير مقوى خالى از وجه نيست ولى احوط اجتناب است.(1299) اگر فراموش كند كه روزه است ومواظبت نكند، يا بى اختيار