اين معدودات نشانه كم بودن است و اين منافات ندارد با آنكه در سوره «احزاب» آمده است كه (اذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً)20 چون اين يك ذكر خاص است. در آن آيه‌اي كه بحثش قبلاً گذشت اين بود كه دائماً به ياد خدا باشيد و هرگز نگذاريد گرفتار غفلت بشويد. در اينجا ناظر به آن ذكر خاص است و آن دعاي مخصوصي كه كسي در منا باشد از ظهر روز يازدهم تا ظهر روز دوازدهم اين چند روز را با «الله اكبر علي ما هدانا»21 همان ذكر معروفي كه در تعقيبات نماز عيد قربان (روز دهم) و همچنين روز عيد فطر هست تا روز دوازدهم اين دعا هست. در غير آن حالت براي سه شبانه‌روز [و] در آن سرزمين براي دو شبانه‌روز [وارد شده است] اين هست اين ناظر به آن ايام است آن ذكر خاص است كه فرمود: (وَاذْكُرُوا اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ) وگرنه اصل ياد حق و نام حق اين هم در سوره «احزاب» آمده است كه (ذْكُرُوا اللَّهَ ذِكْراً كَثِيراً)22 و هم در پايان سوره مباركه «آل عمران» «اولواالالباب» را اين‌چنين سرود كه آنها (الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَي جُنُوبِهِمْ)؛ مردان خردمند كساني‌اند كه در همه حالات به ياد حق باشند. البته اين تطبيق شده است بر كساني كه نمازشان يا ايستاده است يا نشسته است يا در حال اضطجاع است اما آن به عنوان تطبيق است؛ نه تفسير23. اينكه فرمود اولواالالباب كساني‌اند كه (الَّذِينَ يَذْكُرُونَ اللّهَ قِيَاماً وَقُعُوداً وَعَلَي جُنُوبِهِمْ)24؛ يعني دايماً به ياد حق‌اند [و] در هيچ حالتي از خدا غافل نيستند حتي عند النوم.
اختلاف مفسران در تطبيق ايام معلومات بر ايام معدودات
اما اينكه فرمود: (وَاذْكُرُوا اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ) ناظر به همين جريان ايام تشريق است؛ چه گروهي در ايام تشريق بعد از فراغت از اعمال و مناسك به فخر فروشي به ياد نياكان سرگرم بودند لذا مرتب قرآن مي‌فرمايد كه وقتي مناسك را انجام داديد به ياد خدا باشيد در ايام تشريق در سرزمين منا به ياد خدا باشيد: (وَاذْكُرُوا اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ)؛ چه اينكه از همين ايام معدودات در سوره مباركه حج به عنوان ايام معلومات ياد كرده است. در آيه 28 سوره مباركه «حج» اين است كه (لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَي مَا رَزَقَهُم مِن بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ) منتها در تطبيق اين ايام معلومات با ايام معدودات بين مفسران اختلاف است. بعضي اين ايام معلومات را دهه اول ذي حجه دانستند آن ايام معدودات را ايام تشريق بعضي به عكس25. بالأخره در همين محدوده اول ذي حجه تا سيزدهم ذي حجه است. فرمود: اين ايام به ياد خدا باشيد: (وَاذْكُرُوا اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ) اين هم ذكر خاص است و هم ثواب مخصوص دارد. (وَاذْكُرُوا اللّهَ فِي أَيَّامٍ مَعْدُودَاتٍ).
لطفا منتظر باشید ...
