مورد گروه اوّل: نه تنها گروه منفي و نامطلوبي نيستند. بلکه وجود آنها در جامعه اسلامي، لازم است. عمل آنها نيز از باب «النصيحة لأئمة المسلمين» پسنديده و مطلوب خواهدبود. آنهاگوش به فرمان رسول خدا (ص) داده، عمل به مضمون منطق «کلکم راع و کلکم مسئول» نموده‌اند. از اين بالاتر آنها به دو فرضيه اساسي قرآني، يعني «امر به معروف و نهي از منکر» جامه عمل مي‌پوشند. گروه دوّم که مخالفان سياسي هستند، در بيان افکار و نظرات خود در چارچوب قانون آزادند. دولت اسلامي حتّي در صورت علم به خطاي آنان و مسلّم بودن برداشت و اجتهاد اين گروه نمي توانند آنان را از حقوق مشروعي که دارند، محروم نمايد: «فليس من طلب الحق فأَخطأ کمن طلب الباطل فادرکه» يعني «کسي که در جستجوي حق بوده و خطا کرده مانند کسي نيست که طالب باطل بوده و بدان رسيده است»دولت اسلامي به دو طريق مي‌تواند با آنها برخورد نمايد: نخست از طريق منطق و استدلال و ارشاد و توجيه و بحث و با پاسخ به شبهات؛ و دوّم به شيوه سياسي و افشاگرانه به منظور خنثي نمودن آثار منفي افکار آنان در ميان مردم و در صورت بي‌اثر ماندن مقابله با شيوه فرهنگي و شيوه سياسي، براساس سلسله مراتبي که در امر به معروف و نهي از منکر مقرّر شده عمل خواهدکرد. چنان که حضرت (ع) درباره خوارج انجام داده هنگامي که کارشان بالا گرفت و از انتقاد فراتر رفته و به شعاردادن و تحريک مردم پرداختند، آن حضرت (ع) حتّي تا اين مرحله از مخالفتشان نيز تنها و تنها به جواب منطقي و سياست افشاگرانه بسنده کرد. زماني که امام (ع) مشغول خطبه خواندن بود، يکي از آنان فرياد زد: «لا حکم الا لله لا لک يا علي» امام (ع) با آرامي پاسخ داد: «کلمه حقِّ يراد بها الباطل»سپس اميرالمؤمنين (ع) افزود: «شما بر عهده من يعني دولت اسلامي سه حق داريد: نخست آنکه شما را از شرکت در مساجد و عبادت خدا باز نمي‌داريم، دُوّم آنکه با شما آغاز به جنگ نمي‌کنيم، سوّم شما را از بيت‌المال مسلمانان محروم نمي‌کنيم تا زماني که دستتان با ماست»خوارج به دنبال اعتراض به امام؛ از حکومت و همکاري با ايشان کناره‌گيري کردند و در محلّي به نام نهروان اجتماع نمودند و از اطرف امام (ع) مورد تعرّض قرار نگرفتند. امام (ع) نماينده‌اي بر آنها گماشت که تا مدتّي از وي پيروي مي‌نمودند و او نيز با آنان مدارا مي‌کرد تا آنکه بر وي شوريدند و او را به قتل رساندند و امام (ع) در برابر شورش واکنش نرم نشان داد و از آنان خواست قاتل نماينده‌اش را تحويل دهند و آنها در پاسخ گفتند: «ما همه قاتلان او هستيم»
لطفا منتظر باشید ...
