مجله اقتصاد اسلامي در نظر دارد به پاس قدرداني از مؤلّفان و محقّقان نمونه و براي اطلاعرساني به خوانندگان ارجمند، در هر شماره به معرّفي يكي از آثار برگزيده اقتصاد اسلامي بپردازد و چكيدهاي از محتواي آن را ارائه كند. در اين جهت از محقّقان و مؤلّفان ارجمند اقتصاد اسلامي كه آثارشان در يكي از محافل علمي برگزيده شده است، دعوت ميشود با ارسال خلاصه و اصل كتاب، مجلّه را در تحقّق اين هدف ياري كنند.براي اين شماره، كتاب ربا و تورّم (بررسي تطبيقي جبران كاهش ارزش پول و ربا)، نوشته حجّتالاسلام والمسلمين احمدعلي يوسفي در نظر گرفته شده كه در سومين كنگره سالانه دينپژوهان كشور، پژوهش فرهنگي و كاربردي برگزيده سال شناخته شد و از رياست محترم جمهوري اسلامي ايران، لوح تقدير گرفت.
نام كتاب: ربا و تورّم (بررسي تطبيقي جبران كاهش ارزش پول و ربا)
نويسنده: احمدعلي يوسفيعضو هيأت علمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميناشر: مركز نشر آثار پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميچاپ اوّل: بهار 1381قطع: وزيريتعداد صفحات: 336 صفحهقيمت: 1850 توماناز ويژگيهاي بارز اقتصاد قرن اخير، به ويژه در كشورهاي در حال توسعه، وجود نرخ تورّمهاي دورقمي در مقاطع زماني بلندمدّت است و اين، موجب پايينآمدن ارزش پول و پديدار شدن مشكلات حقوقي و اقتصادي پيچيدهاي در معاملات مدّتدار و بدهيهاي معوّقه ميشود. فروشندهاي كه اجناس خود را نسيه فروخته است، به دليل تورّم نميتواند همان جنس را با همان قيمت بخرد. طلبكاري كه به جهات گوناگوني چون اختلاف حقوقي، امتناع يا ناتواني بدهكار براي مدّت زماني طولاني، نتوانسته طلب خود را بگيرد، متوجّه ميشود كه مبلغ اسمي قابل دريافت با ارزش واقعي طلب، تفاوت فاحش دارد. سپردهگذاراني كه به اميد دستيافتن به سود در حسابهاي بلندمدّت سرمايهگذاري كردهاند، متوجّه ميشوند كه نه تنها سودي نبردهاند، بلكه توانايي دريافت ارزش واقعي اصل سپردهشان را نيز ندارند. بانكهايي كه با سود مشخّص، تسهيلات بلندمدّت بيستساله اعطا كردهاند، در وضعيّت تورّمي، احساس ميكنند نه تنها سودي به دست نميآورند، بلكه روز به روز، ارزش سرمايه خود را از دست ميدهند.وجود مثالهاي بسيار از اين قبيل، باعث شده تا حقوقدانان دنيا، به ويژه فقيهان و حقوقدانان مسلمان، در پي يافتن راه حلّي منطقي و مناسب باشند. و اين، موجب پيداشدن نظريّههاي گوناگون در اين عرصه شده است. برخي به استناد اصل ثبات ديون در محاكم قضايي و اين كه هر نوع رفع يد از آن نه تنها اختلال در حل مخاصمات پديد ميآورد، بلكه خود موجب اختلاف جديد ميشود، بر محاسبه ارزش اسمي قراردادها تأكيد ميكنند. عدّهاي با استناد به مفاهيم عدالت گرايانه، در پي استيفاي حقوق واقعي بوده، مدّعي جبران كامل ارزش از دست رفته پول در معاملات مدّتدار و ديون معوّقه هستند. بعضي ديگر با استناد به مسأله علم و اختيار متعاملان، ميان معاملات مدّتدار و ديون معوّقه فرق گذاشته، در قسم دوم، به جبران قائل شدهاند؛ چنانكه گروهي با استناد به مسائل موضوعشناسي پول و مطالبات، بين تورّمهاي شديد و خفيف تفصيل قائل شدهاند.كتاب ربا و تورّم كه براي تجزيه و تحليل رابطه ربا و تورّم و نقد و بررسي نظريّات انديشمندان تدوين شده، مشتمل بر يك مقدّمه و شش فصل است. در فصل اوّل، به تاريخچه و ادبيات «جبران كاهش ارزش پول» در كشورهاي مختلف جهان و از ديدگاههاي گوناگون توجّه شده است. فصل دوم، مباحث مربوط به انواع پول و ابعاد آن را از ديدگاه اقتصادي، فقهي و حقوقي بررسي ميكند. در فصل سوم، به تبيين مفهوم و مصداق ربا از ديدگاه فقيهان و دانشپژوهان مذاهب گوناگون اسلامي پرداخته شده است. فصل چهارم، به ابعاد تورّم از جهت اقتصادي ميپردازد. فصل پنجم، تورّم در صدر اسلام و چگونگي برخورد شريعت با آن را بررسي ميكند. فصل ششم كه مهمترين فصل كتاب است، با تتبّع گسترده، نظريّات فقيهان و دانشپژوهان مذاهب اسلامي را گرد آورده، با استفاده از دانش فقه، اقتصاد و حقوق، به نقد و بررسي آنها ميپردازد. اين نظريّات را ميتوان در پنج گروه كلّي طبقهبندي كرد.گروه اوّل، جبران كاهش ارزش پول را مطلقا از مصاديق ربا ندانسته، به لزوم جبران قائل شدهاند.گروه دوم، جبران كاهش ارزش پول را مطلقا از مصاديق ربا و حرام ميدانند.گروه سوم، بين موارد شديد و خفيف تورّم و موارد غصب و غيرغصب و ... تفصيل دادهاند.گروه چهارم كه در تشخيص حكم ترديد داشتهاند، به مصالحه حكم كردهاند،و سرانجام گروه پنجم براي جبران ضرر و زيان وارد بر طلبكار، راهكارهايي را ارائه كردهاند.نويسنده كتاب با بررسي ديدگاههاي پيشگفته درصدد اثبات فرضيّههاي ذيل بر ميآيد.الف. در تورّمهاي شديد كه عرف عام (مردم) در قراردادهاي مدّتدار خود واكنش قابل ملاحظهاي نشان ميدهند، جبران كاهش ارزش پول از مصاديق ربا به شمار نميرود و لازم است.ب. در تورّمهاي خفيف كه عرف عام واكنش قابل ملاحظهاي نشان نميدهند، جبران كاهش ارزش پول از مصاديق ربا و حرام است.ج. در تورّمهاي متوسّط كه واكنش عرف عام تشخيص داده نميشود، جبران كاهش ارزش پول جايز نيست و طريق احتياط، مصالحه است.صفحه خالي
تازههاي نشر اقتصاد اسلامي
ساختار كلان نظام اقتصادي اسلامنويسنده: سيّدحسين ميرمعزّيعضو هيأتعلمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميچاپ اوّل: بهار 1381قطع: وزيريتعداد صفحات: 195قيمت: 11000 ريالاين كتاب با به كارگيري روش اقتصاد كلان در مطالعه شريعت اسلامي در عرصه مفاهيم اقتصادي، ساختار كلان نظام اقتصادي اسلام را ترسيم و آن را با نظام سرمايهداري مقايسه ميكند و از اين طريق، با استفاده از ابزارها و ادبيات علمي، الگويي كلان از نظام اقتصادي اسلام ارائه ميدهد تا براي برنامهريزان و سياستگذاران كشورهاي اسلامي از جمله جمهوري اسلامي ايران قابل استفاده باشد. مؤلّف ارجمند با استخراج ساختار كلان و مطلوب نظام اقتصادي از شريعت اسلام، نقاط اشتراك و افتراق آن را با ساختار كلان اقتصاد سرمايهداري و ساختار اقتصاد ايران (وضعيّت موجود) بيان، و در خاتمه براي اصلاح ساختار اقتصادي ايران و حركت به سمت نظام اقتصادي مطلوب و اسلامي، پيشنهادهايي را ارائه ميكند.اين تحقيق در نوع خود، در مسائل نظري، كاري جديد است.
انديشههاي اقتصادي ابنخلدون
نويسنده: نصراللّه خليلي تيرتاشيناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميچاپ اوّل: پاييز 1380قطع: وزيريتعداد صفحات: 234قيمت: 13400 ريالاين كتاب، يك دوره مباحث اقتصادي از ديدگاه ابنخلدون را در بردارد و در پنج فصل تنظيم شده است:فصل يكم در قالب كلّيّات، مباحثي نظير ضرورت طرح انديشههاي اقتصادي متفكّران مسلمان، پيشينه تحقيق، زندگينامه، آثار، شخصيّت و جايگاه علمي ابنخلدون در تاريخ انديشههاي اقتصادي را بررسي ميكند.در فصل دوم، نظريّههاي تقسيم كار و توليد جمعي، ارزش و قيمت، دستمزد، مالكيّتهاي بزرگ زمين، جمعيّت، تعادل درآمد و هزينه و رابطه آن با رفاه اقتصادي، و نوسان قيمت و آثار اقتصادي آن بررسي ميشود.در فصل سوم تحليل مباحث اقتصاد كلان چون درآمد و راههاي تحصيل آن، تقاضا و عرضه پول و نظريّه مقداري پول مطرح ميشود.فصل چهارم به مباحث اقتصاد بخش عمومي، تأثير «ابزارهاي مختلف تأمين مالي و دخالت دولت در اقتصاد» بر رفتارهاي اقتصادي، آزادي اقتصادي و حدود دخالت دولت در اقتصاد ميپردازد.و سرانجام در فصل پنجم، نظريّه رشد و توسعه اقتصادي و آسيبشناسي آن مطرح ميشود.
نظام مالياتي در اسلام
نويسنده: عليرضا لشكريناشر: وزارت امور اقتصادي و دارايي، معاونت اقتصاديچاپ اوّل: 1380قطع: وزيريتعداد صفحات: 244قيمت: 15000 ريالاين كتاب كوشيده است تا با نگاه به نظام مالياتي اسلام و با توجّه به ادبيات مالياتي موجود، ابعاد و جنبههايي از آن را بررسي كند. در اين كتاب، نخست مالياتهاي ثابت اسلامي شناسايي شده؛ سپس با ارائه ساختار مربوط، با صفات مالياتي متعارف انطباق مييابد و گرايش اسلام در مالياتهاي ثابت، پي گرفته ميشود. همچنين با توسّل به روايات مربوط به مالياتها و وظايف حاكم اسلامي و منابع ديگر، شاخصهها و معيارهاي وضع مالياتهاي ثابت، شناسايي ميشود. در پايان، آثار اقتصادي مالياتهاي ثابت و نيز بحث مهمّ مالياتهاي متغير و جايگاه آن، بررسي شده است.اين كتاب به سفارش معاونت اقتصادي وزارت امور اقتصادي و دارايي در گروه اقتصاد پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي تحقيق شده است.
نقش دولت در اقتصاد (مجموعه مقالات)
بهاهتمام: سعيد فراهانيفردعضو هيأتعلمي پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميناشر: پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلاميچاپ اوّل: بهار 1381قطع: وزيريتعداد صفحات: 404قيمت: 22000 ريالدر اين كتاب، به منظور بسترسازي براي تحقيقات در زمينه جايگاه و نقش دولت در اقتصاد و استنباط نگرش اسلام در اين موضوع، مقالات در بردارنده تحليلها و نقد نظريّات گوناگون، گردآمده و در چهار محور ذيل سامان يافته است:
محور يكم: نظريّات مكاتب غيراسلامي
اين محور، در بردارنده چهار مقاله است كه به بررسي و نقد نظريّههاي مكاتب سرمايهداري و سوسياليستي در نقش آغازگر مباحث علمي در اين زمينه و مؤثّر بر افكار اقتصاددانان مسلمان ميپردازد.1. جايگاه دولت در مكاتب ليبراليستي / دكتر الياس نادران2. دولت در اقتصاد كينزي / دكتر موسي غنينژاد3. دولت در اقتصاد سوسياليستي / سيّدعبّاس موسويان4. تحليلي مقايسهاي از دولت در مكتب اقتصادي سياست / دكتر يداللّه دادگر.
محور دوم: نظريّههاي انديشمندان اهلسنّت
نظر به اينكه پس از رحلت پيامبر اكرم صلياللهعليهوآلهوسلم بيشتر حكومتهاي اسلامي بر اساس ديدگاه اهل سنّت تشكيل شده و نظريّههاي عالمان و انديشمندان سنّي در اصل تشكيل و چگونگي عملكرد حكومت مؤثّر بوده است، سابقه تحقيقات آنها در زمينههاي گوناگون كشورداري از جمله مسائل اقتصادي بيشتر است. اين محور در دو مقاله به توضيح نظريّات آنها ميپردازد.1. دولت در اقتصاد از ديدگاه انديشمندان اهل سنّت / سيدعبّاس موسويان2. نقش دولت در اسلام / منذر قحف، ترجمه دكتر محمدتقي گيلك حكيمآبادي.
محور سوم: نظريّههاي انديشمندان
در اين محور، سه مقاله به شرح ذيل آمده است:1. دولت در اقتصاد از ديدگاه شهيد صدر رحمهالله / ناصر جهانيان2. دولت در اقتصاد از ديدگاه امام خميني قدسسره / سيدحسين ميرمعزّي3. دولت در اقتصاد از منظر شهيد مطهري رحمهالله / سعيد فراهانيفرد
محور چهارم: نقش دولت در اقتصاد ايران
در ايران، پس از پيروزي انقلاب اسلامي بر حسب موقعيّتهاي گوناگون و گاهي در اثر ابهامهايي كه در برخي از اصول اقتصادي قانون اساسي جمهوري اسلامي بوده، تفاسير و ديدگاههاي گوناگوني درباره اندازه و نقش دولت مطرح و اجرا شده است. اين محور به تناسب موضوعات پيشين، دو مقاله را دربردارد.1. دولت در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران / عبدالامير خادم عليزاده2. ماهيّت و ساختار دولت در ايران / دكتر محسن رِناني.
لطفا منتظر باشید ...
