کلنل محمد تقي خان پسيان

فرزند رشيد ايران

كلنل محمد تقي خان پسيان

مرا اگر بکشند قطرات خونم نام ايران را ترسيم خواهد کرد و اگر مرا بسوزانند خاکسترم مام وطن را تشکيل خواهد داد . کلنل پسيان

کلنل محمد تقي خان پسيان فرزند باور محمد باقرخان عنايت السلطان و بانوعزت الحاجيه بود که در سال 1270 شمسي همزمان با نهضت ملت ايران عليه امتياز استعماري تنباکو در شهر تبريز ديده به جهان گشود . خاندانش از اقوام کردهاي سليماني ساکن قفقاز بودند . حدود 70 سال پس از سال 1204 شمسي که ايران شاهد ننگين ترين و خفت بار ترين معاهده تاريخ کشورش از سوي انگليس و روس به نام ترکمانچاي بود شخصي ملي گرا که بر ضد اين سياستهاي استعماري کوشش ميکرد از ايران در شهر تبريز برخواست . وي تحصيلات مقدماتي را در مکتب خانه هاي آن روزگار گذراند . پسيان در 15 سالگي در آستانه پيروزي انقلاب مشروطه ايران در سال 1285 شمسي به منظور تحصيل در مدرسه نظام تهران زادگاه خود را به سوي تهران ترک کرد و در مسکن عمويش سکني گزيد . در همان تهران مبارزات مردم ايران را که بر ضد استعمار روس و انگليس انجام مي گرفت را مشاهده نمود و تاثير بسياري بر وي گذاشت و به عبارتي روحيه ايران پرستي اش رشد و نمو پيدا کرد . پسيان سپس به نيروي تازه تاسيس ژاندارمري پيوست و با در دست گرفتن ماموريت هاي بزرگي همچون آرام کردن اشرار لرستان و امنيت بخشيدن به راههاي همدان توانايي خود را ثابت نمود . با شعله ور شدن آتش جنگ جهاني اول در سال 1914 ميلادي خاک ايران به رغم اعلام بي طرفي مورد تاخت و تاز متجاوزين روس - انگليس و ترکان عثماني قرار گرفت . کلنل در محرم سال 1295 شمسي در ماموريتي از سوي کميته دفاع ملي ايران در حمله اي غافلگيرانه نيروهاي متجاوز روس که همدان را اشغال کرده بودند را شکست داد . با اين حرکت مقتدرانه و ملي و همچنين کارنامه نيک گذشته اش به سمت حکومت کرمانشاهان منسوب شد . با پيشروي نيروهاي متفقين در بغداد و غرب ايران و کاهش توان کميته ملي ايران و کمبود اسلحه اش اين گروه ملي ايران از هم پاشيد . کلنل هم به دليل کارشکني ها و بيماري ورم کبد به منظور معالجه در سال 1296 شمسي راهي آلمان شد .

هيندنبرگ سردار مشهور آلماني که وصف رشادت هاي محمد تقي خان را شنيده بود از وي براي خدمت در ارتش آلمان دعوت به عمل آورد . پسيان با پذيرفتن اين دعوت مشغول به ديدن آموزشهاي هوانوردي و سپس خلباني گشت و پس از 33 پرواز نام خود را به عنوان نخستين ايراني خلبان در تاريخ اين کشور ثبت نمود . کلنل در سال 1297 و پايان جنگ جهاني راهي ايران شد . پس از بازگشت به ايران محمد تقي خان پسيان به دليل داشتن تفکرات ضد انگلسي از دولت وابسته وثوق الدوله طرد شد . پس از سقوط کابينه وثوق الدوله و روي کار آمدن مشيرالدوله رياست ژاندارمري خراسان به پسيان پيشنهاد شد . در همين حين قوام السلطنه در خراسان حکومتي استبدادي تشکيل داده بود و بسياري از آزادي خوهان و دگر انديشان و روزنامه نگاران را بازداشت کرده يا فراري داده بود . با به قدرت گرفتن فردي مشروطه خواه مانند محمد تقي خان پسيان در خراسان - آزادي خواهان خراسان نيرويي تازه گرفتند . با روي کار آمدن رضا شاه فرمان دستگيري قوام السلطنه و چند تن ديگر از بزرگان کشور در 13 نوروز 1300 صادر شد . کلنل پسيان هم در خراسان اعلام حکومت نظامي نمود و رسما اداره اين شهر را بر عهده گرفت . پسيان خدمات بسيار ارزنده اي به خراسان نمود که بخشي از آن شامل اين موارد مي باشد : بهبود وضعيت نابسمان اقتصادي و سياسي خراسان - گرفتن ماليات از سرمايه داران و زمين داران بزرگ خراسان - جمع آوري سلاح هاي غير مجاز در شهر - تشکيل کميته عدالت براي رسيدگي به شکايات مردم - تشکيل کميته مبارزه با مواد مخدر در خراسان - ايجاد انبار گندم مدرن ( سيلو ) - ايجاد سه مدرسه دولتي - تاسيس بانک - تشويق صادرات ايران - ايجاد تفريح گاههاي سالم موسيقي و فرهنگي و دهها خدمات عمراني و فرهنگي ديگر .

در 4 خرداد 1300 شمسي کابينه سياه سقوط کرد و به دنبال آن بسياري از زندانيان و محبوسين مشهد آزاد شدند . 10 روز بعد کابينه قوام السلطنه با همکاري سيد ضيا و همکاري انگلستان تشکيل شد . قوام براي انتقام از پسيان ميرزا نجدالسلطنه که زنداني کلنل پسيان بود را به عنوان کفيل استانداري خراسان برگزيد . نجد السلطنه به اعمال گزارشات نادرست به تهران و برخوردهاي انفعالي دست زد و تهران را بر ضد کلنل پسيان تحريک نمود . پسيان پس از آگاهي از اين امر در يک اقدامي ناباورانه دستور به جلب ماموران ماموران عازم شده از سوي تهران به خراسان را داد . اين حرکت محمد تقي خان سبب گشت تا موج اتهامات بر ضد او نمايان شود و وي را تجزيه طلب و خودمختار معرفي نمايان کنند. به همين روي عرصه بر پسيان تنگ شد . پس از تجزيه طلب ناميدن پسيان طوايف مختلف هزاره - تيموري - کارريزي - کردهاي شمال خراسان و . . . بر ضد محمد تقي خان پسيان دست به يک اتحاد قومي زدند و سپس ژاندارمري قوچان را خلع سلاح کردند . کلنل با سپاهي کوچک راهي نبرد با اين طوايف شد و پس از درگيريهاي بسيار توسط اين طويف کشته شد و سرش را از تن جدا کردند و به قوچان بردند .

در روز 16 مهر ماه 1300 شمسي با حضور گسترده مردم پيکر پاک و ميهن پرستانه کلنل با اجراي تشريفات نظامي درکنار آرامگاه نادرشاه بزرگ به خاک سپرده شد . پس از مدتي در يک اقدام کينه توزانه قوام السلطنه دستور به جابجايي پيکر پسيان از باغ نادرشاه را صادر کرد . پس از سالها با روي کار آمدن دکتر مصدق و درخواستهاي مردمي دوباره پيکر پسيان به کنار آرامگاه نادر انتقال يافت .

سنگ قبر كلنل محمد تقي خان پسيان در كنار آرامگاه نادرشاه بزرگ در مشهد

پژوهش و گردآوري از ارشام پارسي