آشنايي با بنياد پژوهشهاي اسلامي

مشکوة ـ شماره10، بهار1365

بنياد پژوهشهاي اسلامي آستان قدس رضوي يکي از ثمرات ارزنده حرکت، و پويايي
فرهنگي در جامعه اسلامي است. اسلام، قرنها سرچشمه جوشان علوم و معارف بوده است.
حکما و دانشمندان اسلامي با الهام از اين منبع پر فيض و بي‌پايان در تمام
عرصه‌هاي دانش بشري درخشيده‌اند آنها زماني که قاره اروپا در جهل و
خرافه‌پرستي به سر مي‌برد، در سراسر گيتي سخاوتمندانه بذر دانش و معرفت
افشاندند.

غرب از اين موهبت بهره‌ها گرفت و مايه‌ها اندوخت و با دستيابي به تکنيک جديد به
عزت و قدرت رسيد، اما کشورهاي اسلامي و امت اسلام در زير بار توانفرساي فرهنگ
استعماري و نظامهاي جاهلي از منابع اصيل فرهنگي خود جدا و دور افتادند و از رشد
و بالندگي فرو ماندند.

اکنون عصري ديگر فرا رسيده است و به برکت انقلاب اسلامي زمينه‌هاي فراوان و
امکانات عظيم و گسترده براي رشد و حرکت پديد آمده است. بايد فرصتهاي عزيز را
غنيمت شماريم و با گردآوري نيروهاي مومن، صديق و توانا و کوششي سخت و خستگي
ناپذير به پيش رويم، و در اين راه مقدس تنها به پروردگار توانا توکل کنيم و از او
ياري بخواهيم.

آستان قدس رضوي که ـ به فرموده امام بزرگوار ـ مرکز ايران اسلامي است و به برکت
وجود امام علي بن موسي الرضا عليه آلاف التحية والثنا همواره مظهر انوار علوم و
معارف اسلامي بوده است، وظيفه‌اي سنگين در راه احيا و شکوفا کردن فرهنگ غني
اسلام بر عهده دارد.

براي تحقق اهداف گرانقدر چون نشر فرهنگ اسلامي، و معارف حقه جعفري و تحکيم
مباني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران و گسترش آن در جهان، توليت معظم آستان قدس
رضوي که همواره به جنبه‌هاي فرهنگي و علمي فعاليتهاي اين نهاد مقدس، توجهي
ويژه داشته‌اند، تصميم به ايجاد مرکزي پژوهشي و فرهنگي به نام «بنياد پژوهشهاي
اسلامي» گرفتند. بنياد در سال 1363 با برنامه‌ها و فعاليتهاي زير کار خود را آغاز
کرد:

1ـ تشکيل گروههاي پژوهشي در رشته‌هاي مختلف.

2ـ جذب و بسيج محققان علاقه‌مند به فرهنگ اسلامي و معارف حقه جعفري.

3ـ تشويق و توسعه فعاليت‌هاي پژوهشي در حوزه و دانشگاه و ايجاد زمينه‌هاي علمي
براي همکاري بين اين دو مرکز.

4ـ کوشش در طرح برنامه‌ريزي به منظور تعيين اولويت‌هاي پژوهشي و فرهنگي کشور.

5ـ تلاش در جهت تقويت توان علمي و آموزشي مؤسسات فرهنگي و مراکز آموزش عالي.

6ـ تلاش در جهت احياء و گسترش هنرهاي اسلامي و حمايت از هنرمندان متعهد.

7ـ انعقاد قرارداد با محققان و مترجمان و مؤسسات علمي و فرهنگي جهت تاليف،
ترجمه، تصحيح و تحقيق متون ارزشمند اسلامي و ديگر کارهاي علمي.

8ـ تشکيل دوره‌هاي آموزشي به منظور تربيت محققان متعهد در رشته‌هاي مختلف.

9ـ تشکيل کنگره‌ها، سمينارها و کنفرانسهاي مختلف علمي بويژه در ارتباط با
بزرگداشت هر يک از ائمه معصومين عليهم السلام و شخصيت‌هاي برجسته اسلامي.

10ـ انتشار آثار علمي و اسلامي به زبانهاي گوناگون.

11ـ انتشار نشريه‌هاي ادواري به زبانهاي رايج دنيا.

12ـ طرح و اجراي تحقيقات مورد نياز مؤسسات دولتي و نهادهاي انقلابي.

13ـ برقراري ارتباط و همکاري‌هاي پژوهشي و فرهنگي با ساير نهادهاي داخلي و
بين‌المللي بويژه کشورهاي اسلامي در راستاي اهداف بنياد.

14ـ حمايت از محققان و پژوهشگراني که در جهت اهداف بنياد فعاليت مي‌کنند.

15ـ مبادرت به هر اقدامي که براي تحقق هدف‌هاي بنياد لازم تشخيص داده شود.

گروههاي که هم اکنون در بنياد مشغول فعاليتند:

1ـ گروه قرآن.

2ـ گروه حديث.

3ـ گروه نهج البلاغة

4ـ گروه فقه

5ـ گروه تاريخ اسلام

6ـ گروه جغرافياي کشورهاي اسلامي

7ـ گروه فرهنگ و ادب اسلامي

8ـ گروه علوم اجتماعي (زبانشناسي ـ روانشناسي ـ اقتصاد اسلامي)

9- گروه ترجمه (عربي - انگليسي - فرانسه - آلماني - اردو)

10- گروه تصحيح و تحقيق متون اسلامي

11- گروه ادبيات کودک و نوسواد

12- گروه هنرهاي اسلامي

13- گروه مجله مشکوة

14- گروه مطالعات و انتشارات (شامل بخشهاي: کتابخانه، آموزش و ويراستاري).

شرح فعاليتهاي پژوهشي گروههاي مزبور در شماره‌هاي آينده مشکوة خواهد آمد. ان
شاء الله تعالي.

آثار انتشار يافته بنياد در سال 64 بشرح زير مي باشد:

1- ترجمه و متن امالي شيخ مفيد

کتاب امالي شيخ مفيد يکي از متون ارزشمند شيعه اماميه است که متکلم و فقيه اهل
البيت شيخ مفيد با درايت و آگاهي خاص خويش گزيده‌اي از احاديث را در زمينه
تفسير آيات، مواعظ،‌ مباحث امامت، فضايل امير‌المؤمنين و ديگر ائمه (ع) و
مطالبي مفيد و گوناگون طي 43 مجلس بر جمعي از شاگردان املاء کرده است. که با ترجمه
آقاي حسين استاد‌ولي در قطع وزيري در 000/10 نسخه به چاپ رسيده است.

2- کتاب خصائص الائمه

تاليف ابوالحسن محمد‌بن حسيني شريف رضي متوني 406- هـ0ق، يکي از متون ارزشمند
اسلامي است مؤلف قصد داشت کتابي در خصايص دوازده امام تاليف کند و چون خصايص
امير‌المؤمنين تمام شد تاليف نهج البلاغه را شروع کرد و از آن کتاب فقط به
تاليف اين فصل «خصايص اميرالمؤمنين» بسنده نمود. با اين که اين کتاب تاکنون دو
مرتبه در ايران و عراق به چاپ رسيده است اما چون در تاليف آن از نسخه‌هاي قديمي
و معتبر استفاده نشده و کار تحقيقي روي آن صورت نگرفته بود لذا بنياد پژوهشهاي
اسلامي تصميم گرفت از روي نسخه فضل الله راوندي که از علماي سده ششم هجري
مي‌باشد با تحقيق و پاورقيهاي حجة الاسلام دکتر محمد هادي اميني آن را به چاپ
برساند. چاپ اين کتاب در 140 صفحه به قطع وزيري با تيراژ 5 هزار نسخه در چاپخانه
مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوي انجام گرفته است.

3ـ تقويم قدس

شامل اوقات شرعي به افق مشهد و تهران، محاسبه وقايع نجومي، حالات مختلف قمر به
صورت تصوير، تهيه آيات و احاديث و سخنان رهبر کبير انقلاب به مناسبتهاي مختلف
برخي از رويدادهاي تاريخي اسلام و انقلاب اسلامي.

4ـ کتاب «نوسواد»

به منظور کمک به عزيزان نوسواد، بنياد اقدام به تهيه سلسله کتابهايي به نام
«نوسواد» کرده است که با استفاده از متون اسلامي به نثر ساده و روان به صورت
مصور هر سه ماه يک جلد منتشر مي‌سازد. و تاکنون دو جلد آن منتشر شده و جلد سوم آن
آماده انتشار است.

5ـ مجموعه مقالات سمينار جغرافيا (شماره1)

مقالاتي که در جلد 1 جمع آوري شده است متن بعضي از سخنراني‌هائي است که در
سمينار بين المللي جغرافياي جمهوري اسلامي ايران ارائه گرديده است.

اين سمينار توسط بنياد پژوهشهاي اسلامي بمدت 5 روز از 16 تا 20 ارديبهشت ماه 64 در
مشهد برگزار گرديده و مورد استقبال و توجه اساتيد و محققين دانشگاهها و
سازمان‌هاي مختلف که بنحوي با مسائل جغرافيائي مرتبط مي‌باشند قرار گرفت.

همکاري محققين کميته انتشارات سمينار را جرأت بخشيد تا بتوانند 96 مقاله از بين
مقالات ارائه شده را بصورتي که اولين مجلد آن در دسترسي مي‌باشد در 3000 نسخه
بزيور طبع آراسته نمايد. و شماره‌هاي دوم و سوم مجموعه مقالات سمينار جغرافيا
در دست چاپ است.

6ـ کتاب قلمرو زبان فارسي و آموزش زبان‌هاي بيگانه

شامل هفت مقاله، در 5500 نسخه.

7ـ کتاب روشهاي آموزش زبان و مسائل زبانشناسي

شامل 9 مقاله در 5500 نسخه.

8ـ کتاب روانشناسي رشد زبان

تاليف دکتر حسين لطف‌آبادي، در 4000 نسخه.

موضوع سه کتاب اخير پيرامون مسائل زبانشناسي کاربسته و آموزش زبان‌ها مي‌باشد
و در آن پيرامون چند مساله خاصّ آموزش زبان‌هاي زنده، روش‌هاي آموزش زبان،
مسائل واگيري تکلم و رشد زبان کودک، روانشناسي زبان، ابزار آموزشي و آزمايشگاه
زبان بحث شده است و خواندن اين کتاب‌ها براي همه علاقه‌مندان به آموزش زبان و
مخصوصا براي معلمان زبان فارسي، انگليسي، فرانسه، آموزگاران، آموزشياران نهضت
سوادآموزي و دانشجويان دانشگاه‌ها و مراکز تربيت معلم مفيد مي‌باشد.

9ـ تاليف کتاب السلام عليکم يا اخي (1و2)

به روش سمعي و بصري آموزش عربي، اين روش مبتني بر گفتگوست و شامل 16 مجموعه
آموزشي و 114 مکالمه روزمره همراه با تصوير و صوت تهيه شده است، که هم اکنون کتاب
السلام عليکم يا اخي (1) به صورت جزوه در سطحي گسترده انتشار يافته است و در سه
کلاس نمونه دانشگاه علوم اسلامي رضوي تدريس مي‌شود.

10ـ مدايح رضوي (ع) در شعر فارسي

شامل مدايح مربوط به حضرت علي‌بن موسي الرضا عليه السلام که توسط شاعران فارسي
گوي (از قرن ششم تا عصر حاضر) سروده شده جهت ارائه به دومين کنگره جهاني حضرت رضا
(عليه السلام) تهيه و در 3000 نسخه منتشر شده است.