درس هشتم : مردم سالارى دينى در جمهورى اسلامى ايران - آشنایی با انقلاب و جمهوری اسلامی ایران نسخه متنی

انسان ها جالب توجّه بوده است ؛ هر چند تعريف ها و تفسيرهاى ضد و نقيضى از آن ارائه شده است . در اين
قسمت از درس به موارد مهم آزادى در قانون اساسى اشاره خواهد شد.

الف ـ آزادى فـردى

آزادى فـردى يـعـنـى ايـن كـه شـخـص در رفـت و آمـد، اقـامـت و تـرك مـحـل
زنـدگـى ، پـذيـرش تـابـعـيـّت كـشـور يـا كشور ديگر و... آزاد باشد و از توقيف بدون دليل مصون و
محفوظ بماند. در اصل 32 قانون اساسى آمده است :

هيچ كس را نمى توان دستگير كرد مگر به حكم و ترتيبى كه قانون معيّن مى كند.

ب ـ آزادى فـكـر و عـقـيـده

آزادى اسـاسى ديگر مردم كه در واقع پس از آزادى فردى مهم ترين آزادى
اسـت ، آزادى انـديـشـه و عـقـيـده اسـت . آزادى فـكـر، انـديشه و عقيده يعنى اين كه داشتن هر گـونـه
فكر و عقيده آزاد است و كسى را نبايد به صرف داشتن فكر و عقيده ، تحت پيگرد قرار داد. امـّا بـيـان و
اظـهـار عـقـيـده در هـر جـامـعـه اى تـابـع قـوانـيـن و مـقـرّرات اسـت . در اصل 23 آمده است :

تفتيش عقايد ممنوع است و هيچ كس را نمى توان به صرف داشتن عقيده اى مورد تعرض و مؤ اخذه قرار داد.

ج ـ آزادى مـطـبوعات

در حكومت اسلامى ، همان طورى كه اشخاص حقيقى در بيان نظر و عقيده آزاد هستند،
اشخاص حقوقى ؛ يعنى مطبوعات ، نشريات ، روزنامه ها و... نيز در بيان مطالب و عقايد خود كاملا آزاد
هستند مگر اين كه مطالبشان مغاير با اسلام و تهديد كننده امنيت ملّى و حقوق فردى باشد. اصل 24 قانون
اساسى مبيّن چنين مطلبى است .

د ـ آزادى احـزاب و گـروه هـاى سـيـاسـى

هـمـان گونه كه اظها نظر و انتشار مطالب آزاد است ،
تـشـكـيـل احـزاب ، جـمـعـيـّت هـا و گـروه هـاى سـيـاسـى و صـنفى نيز آزاد و مجاز است ، مگر آنكه
اصـول اسـتـقـلال ، آزادى ، وحـدت ملّى و موازين اسلامى و اساس ‍ جمهورى اسلامى ايران را نقض كند. (58)

ه‍ ـ آزادى تـشـكـيـل اجـتـمـاعـات و راهـپـيـمـايـى هـا

يـكـى ديـگـر از آزادى هاى اساسى مردم ،
آزادى تـشـكـيـل اجـتـمـاعـات و راهـپـيـمـايـى هـا اسـت . آزادى اجـتـمـاعـات هـم مـثـل ديـگـر
آزادى هـا در حـال حـاضـر در كـشـورهـاى مـخـتلف پذيرفته شده است ، به طورى كه اشـخـاص مـجـازنـد در
مـحـلّ مـعـيـنـى جـمـع شـده دربـاره مـسـائل سـيـاسـى ، اجـتـمـاعـى و... تـبـادل نـظـر نمايند. در
قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران نيز اين امر پذيرفته شده و در اصل 27 آمده است :

تـشـكيل اجتماعات و راه پيمايى ها، بدون حمل سلاح ، به شرطآن كه مخلّ به مبانى اسلام نباشد آزاد است .

پرسش

1 ـ حقوق و آزادى هاى فردى مردم در قانون اساسى را نوشته و توضيح دهيد.

2 ـ حقوق و آزادى هاى مدنى در قانون اساسى كدامند؟ نام ببريد.

3 ـ حقوق و آزادى هاى قضايى را نام برده و توضيح دهيد.

4 ـ قلمرو آزادى مطبوعات را ذكر كنيد.

درس هشتم :
مردم سالارى دينى در جمهورى اسلامى ايران

بـى شـك يـكـى از مـهـم تـريـن و مـردمـى تـريـن انـقـلاب هـاى جـهـان در طـول تـاريـخ ، انـقـلاب
اسلامى ايران است . انقلاب اسلامى ايران علاوه بر ويژگى هايى كه سـايـر انـقـلاب هـا دارنـد، داراى
يـك ويـژگـى منحصر به فرد نيز هست كه اسلامى بودنش مى بـاشـد. اسـلامـى بودن ماهيت نهضت و روند
مبارزه مردم از ابتدا تا پيروزى به رهبرى يك مرجع ديـنـى در شـعـارهـاى مردم تبلور مى يافت . از اين
رو، پس از پيروزى انقلاب ، نظامى با عنوان (جمهورى اسلامى )، تشكيل شد. اساس و پايه اين نظام ، اسلام و
مردم هستند؛ يعنى ماهيت نظام ، اسـلامـى و شكل آن جمهورى است كه از آن تعبير به (مردم سالارى دينى ) مى
شود. به عبارت ديـگـر، اراده و راءى مـردم در چـارچـوب شرع مقدس معنا پيدا مى كند نه خارج از آن . در
اين درس به بررسى اين دو ويژگى نظام جمهورى اسلامى ايران مى پردازيم .

اسلامى بودن نظام جمهورى اسلامى ايران

بـراى حـفظ اسلاميّت نظام جمهورى اسلامى ايران و استمرار آن ، قانونگذار تدابيرى انديشيده است كه
در اين جا به مهم ترين موارد آن اشاره خواهد شد.