اشاره : دستگاه شايعه سازي انجمن هاي مخفي از طرقِ مختلف نظير مطبوعات ، شب نامه و پخش افواهي شايعات دست اندرکار تخريب چهره هاي اصيل نهضت بود. گستردگي انجمن ها و جسارت و هتاکي آنها قدرت هر نوع اظهارنظر مخالفي را گرفته بود. بي باکي آنان در ترور کشتار مخالفان و نيز بي آبرو کردن افراد فضاي سهمگين را در کشور به وجود آورد. که نداي حقيقت طلبان را در ميان امواج تبليغاتي گسترده خفه مي کرد در چنين شرايطي حاج شيخ فضل الله نوري پس از غارت روزنامه صبح صادِق توسط آزاديخواهان !! به جرم درج اعلاميه شيخ در خصوص اصل دوم متمم قانون اساسي ، در حالي که به حضرت عبدالعظيم پناهنده شده بود دردمندانه براي ايضاح حقيقت مي گويد.
لوايح حاج شيخ فضل الله نوري در حضرت عبدالعظيم
خداي تعالي راضي مباد از کسي که دربارة مجلس شوراي ملي غير از تصحيح ، تکميل و تنقيح ، خيالي داشته باشد، و بر سخط و غضب الهي گرفتار باشند کساني که مطلب مرا برخلاف واقع انتشار مي دهند و با تدليس ، مسلمانان آنان را به اشتباه مي اندازند و راه رفع شبهه را از هر جهت مسدود مي سازند، تا سخن ما به گوش مسلمانان نرسد و به خرج مردم بدهند که فلاني و ساير مهاجرين منکر اصل مجلس شوراي ملي شده اند. آنچه خيلي لازم است برادران بدانند و از اشتباه کاري خصم بي مروت بي دين تحرّز نمايند، اين است که چنين ارائه مي دهند که علماء دو فرقه شده اند و با هم حرف ديني دارند، با اين اشتباه کاري ، عوام بيچاره را فريب مي دهند که يک فرقه مجلس خواه و دشمن استبدادند و يک فرقه ضد مجلس و دوست استبدادند. لابد عوام بيچاره مي گويند حق با آنهاست که ظلم و استبداد را نمي خواهند. افسوس که اين اشتباه با هر زباني و به هر بياني بخواهيم دفع شود، خصم بي انصاف نمي گذارد، يعني اصلاً نمي گذارند.
لوايح حاج شيخ فضل الله نوري
شيخ فضل الله نوري : من مخالف مشروطه نيستم . قرآن را شاهد عقيده ام قرار دادم که مخالف با مشروطه نيستم . علماء اسلام مأمورند براي اجراي عدالت و جلوگيري از ظلم چگونه من مخالف با عدالت و مروج ظلم مي شوم ... اديب هروي ، تاريخ پيدايش مشروطيت ، ص 139.
نظر شيخ فضل الله نوري راجع به مشروطه :
والله من با مشروطه مخالفت ندارم . با اشخاص بي دين و فرقة ضالّه و مضلّه مخالفم که مي خواهند به مذهب اسلام لطمه وارد بياورند. اديب هروي ، تاريخ پيدايش مشروطيت ، ص 139. راپورت يکشنبه 13 ربيع الثاني [ 1324] ... شيخ محمد نامي رفت بر بالاي بلندي بنا کرد فرياد زدن که اي مردم : اگر شاه مشروطه را قبول کرد که هيچ والاّ ما مي گوييم که او پسر مظفرالدين شاه نيست ، از اولاد کس ديگر است ... حلال زاده نيست و ما او را قبول نداريم کسي ديگر را حاضر خواهيم کرد براي پادشاهي .... [ بنازم مشروطه ايران را که قدرت آن از تمام مشروطه ههاي عالم بيشتر است ، يک مرد عامي شاه قانوني مملکت را معزول و شخص ديگر را شاه مي کند، پس آن دشمنان که مرا سخريه مي کنند که توده ها حق حقوقي نداشتند، ببينند ] يغما، سال 14، 1340، ص 143. ابن نصرالله مستوفي در خصوص آراء حاج شيخ فضل الله و نسبت هايي که نمايندگان مجلس به او مي دهند مي نويسد: اما اينکه در جريده شريفه مجلس کراراً ديده مي شود که وکلاي محترم مي گويند حاج شيخ فضل الله نسبت به وکلاء بد گفته و بد نوشته (156)، مي خواهيم اين را بدانيم اين مطالبي که در روزنامه حاج شيخ فضل الله که در صفحة (68) مرکوز شد چه توهيني نسبت به وکلاء محترم کرده بود غير اينکه مي نويسد: مقاصد مهاجرين زاويه مقدسه با مقصود تمام مسلمانان يکي است و مرقومه علماء نجف اشرف را هم ما و تمام مسلمين اطاعت داريم . و همان شرايط و قيدي که در تلگراف علماء منظور است مسلمانان همان را مي خواهند ما مهاجرين زاويه مقدسه هم همان را مي خواهيم پس فيمابين ما و تمام مسلمين اختلافي نيست و تماماً يک رأي هستيم . در اينجا نسبت به طايفه بهايي بعضي چيزها مي نويسد که دخلي به وکلاء محترم ندارد و فعلاً ما هم از اين مطالب مي گذريم و همين مختصر عباراتي که در فوِ مرکوز است واضح تر توضيح مي کنيم . خوب ، اي مسلمانان اثني عشري و اي پيروان مذهب جعفري شما را به خدا قدري غور کنيد در اين حرف ، ببينيد حاج شيخ فضل الله نوري در اين مختصر مطلب آيا رده گفته و نوشته ، آيا نسبت به وکلاء و هر کس که مسلمان است توهين کرده ، آيا ناسزايي نسبت با مجلس مقدس شوراي ملي گفته ، آيا گفته است ما مجلس و مشروطه را نمي خواهيم ؟ از تمام اين مطالب که مبراست ، اينجا که نکته نداشت . آيا در آنجا که مي نويسد: تلگراف علماي نجف اشرف را ما و تمام مسلمانان قبول داريم و از قرار همان قيوداتي که علماء فرموده رفتار نماييد، شايد در اينجا نکته اي دارد؟ خير اينجا هم نکته اي ندارد. پس انصاف چيز خوبي است حاج شيخ بد ننوشته بلکه خوب نوشته اند. مگر اين مضموني که در اين تلگرافست مسلمانان چيز ديگر مي خواهند يا حاج شيخ مطلب و چيز ديگر مي خواهد. مگر از ابتداي مشروطيت مسلمين غير اين شرايط قصدي داشتند؟ پس ضديت و مخالفت شيخ نوري کدام است ؟ به قول خودش مهاجرين و مسلمانان که يک رأي هستند، پس چه جماعتي با ما طرف ضديت هستند مگر مسلمانان هم دو فرقه هستند مگر کسي مي خواهد غير اين تلگراف يا بر ضد او رفتار نمايند. يا بالعکس اين شرايط قوانين مملکت را بگذارند. پس در اينجا مي توان مطالب جناب حاج شيخ را تصويب کرد واللّه تمام مسلمانان که قصدشان اين است . پس جماعت ديگر که غير مسلمان هستند مخالف و ضديت دارند. در حقيقت بر هر مسلماني لازم است که به موجب تلگراف علماي نجف اشرف متحداً قوانين مملکت مدون نمايند زيرا که فرِ اسلامي که در اين شرايط حاضرند آن وقت اگر کسي بر ضد اين قوانين اقداماتي کرد معين است که از طريقة اسلاميت خارج است . اما اي خوانندگان محترم و اي مسلمانان مکرم شما را به وجدان سليمتان قسم مي دهم که اندکي در اين حرف غور کنيد ببينيد چه خاکي بر اين مردم افشانده اند يا به قول قائلش : مغز خر بخورد ايشان داده اند. ببينيد اين مردم مسلمان هستند مذهب جعفري دارند قوانين مملکتي را هم مطابق با قرآن مي خواهند از اين طرف هم حاج شيخ فضل الله نوري را که مقاصدش با مسلمانان يکي است و نکته اي اختلاف فيمابين او و ساير مسلمين نسبت با اين حالت اکثر از مسلمانان بي علم او را مخرب دين مي خوانند و بدخواه مجلس شورا مي دانند فحش و ناسزا نسبت به او مي نويسند او را جزء مفسدين في الارض قلمداد مي نمايند او را از طريقه تمدن منحرف مي دانند هميشه طرد و نفي او را مي خواهند بلکه او را واجب القتل مي دانند. خوب در حالي که مقاصد اين هر دو گروه يکي است چرا مسلمانان بر ضد او هستند آنچه به عقل ناقص نگارنده مي رسد اين است که جمعي مردمان آشوب طلب فتنه خواه مطلب را بر مسلمين مشتبه کرده اند و نمي گذارند مسلمانان بي علم بيچاره نادان چيزي ملتفت بشوند اين است که رشته امور مسلمانان کليه از يکديگر گسيخته و هيچ وقت هم گمان نمي توان کرد که فيمابين جناب حاج شيخ فضل الله و اين مسلمانان نادان اصلاح شود. چه قدر افسوس مي خورم که مجلسي به اين خوبي بي محنت و مشقت به دست آورده اند آنقدر کار را بر يکديگر سخت گرفته اند که يک وقت بيدار و خبردار مي شوند که نه از مشروطيت نام و نشاني خواهد ماند و نه مملکت خود را دارا هستند آن وقت است که پشيماني سودي ندارد.
لطفا منتظر باشید ...
