مسند فاطمه زهرا(س)
محمّد هادي مؤذن جامي 1- معرفي اجمالي
جلال الدين سيوطيدر اين کتاب بيش از آنکه مسندي عرضه کرده باشد، جُنگي از روايات متعلقه به سيد زنان عالم را فراهم آورده است. و مشتمل بر 284 روايت است که گاه تکراري يا متشابه مينمايند و نظمي نيز در ذکر روايات به چشم نميخورد. 24 روايت آن از قول حضرت فاطمه(س) نقل شده است (مؤلف تعداد مرويات از ايشان را در کتب احاديث 18 حديث ميداند. مقدم کتاب، ص22) و باقي شامل روايات مربوط به رابط پيامبر(ص) و فاطمه(س) يا پيامبر(ص) و اهل بيت (ع)، اعمال و خصوصيات ويژ حضرت فاطمه(س)، چندين روايت حاشيهاي (مربوط اما غير مستقيم) و رواياتي غير مربوط يا غير جعلي است. منابع مسند بجز صحاح سته بيش از نوزده مورد است که مشهورترين آنها المستدرک حاکم نيشابوري، حلية الاولياء ابونعيم، الکامل ابن عدي، التاريخ خطيب بغدادي، الکبير طبراني، السنن دار قطني، کنزالعمال کراجکي، مجمع الزوائد هيثمي، دلائل النبوة بيهقي، المصنف عبدالرزاق، الضعفاء عقيلي و السنن الکبري بيهقي است. 2- بررسي محتوايي و مضموني
در اين بخش دسته بندي روايات 284 گانه بر اساس رديف آنها عرضه ميشود،شماره در دو کمانک قيد ميگردد: (ترتيب موارد بر اساس شماره اولين روايت است نه موضوع) 2-1-روايت از حضرت شامل 24 حديث:
-ذکر ثواب قرائت چند سوره (2)-ذکر شرار امت (10)-دعاي ورود به مسجد (36، 37 و 49)-ساعت خاص دعا در جمعه (47) -بيداري بين الطلوعين (48 و 258)-روايتي درخصوص حق فردي (52 و 53 و نيز 56 در تکميل 53)-عرضه قرآن و وعده پيامبر(ص) به فاطمه(س) (95 و نيز 116 و 192 در وعده اول لاحق به رسول الله(ص))-در خصوص سروري زنان عالم (97 و111)-روايتي در مورد علي (ع) (155)-روايتي در مورد عيسي(ع) (226)-دعاي وقت خواب (232 و نيز 257)-روايتي از پيامبر(ص) (240)-روايتي در خصوص اخلاق مؤمن (261)-بهشت زير پاي مادران است (272)-ذکر خاطرهاي از برخورد مشرکان با پيامبر(ص) (279) 2-2-روايات مربوط به پيامبر(ص) و حضرت فاطمه(س) شامل 67 مورد:
-ديدار با فاطمه پس از هر غزوه و سفر(1، 38 و 60)-دعاي صبح و شام (3 و 4)-پنج کلمه جبرئيلي (6، 7 و33)نهي فاطمه (س) از زيور آلات (8 و9)فاطمه(س) و قرباني حج تمتع (14و15و16و17و18) تسبيحات و دعا عوض خادم (34، 231، 233، 241، 242، 243، 245، 246، 247، 248، 249، 250، 251، 252، 253، 254، 255 ،256)بوسيدن فاطمه(س) (39و 190)فاطمه(س) در عزاي پدر (ص) (41، 43، 44)فاطمه (س) و سخنان پيش از رحلت پدر(ص) (42، 46، 191، 193، 194، 195و 283)فاطمه(س) و فرزندان در حضور پدر(ص) (45، 134، 135، 138، 183، 184)رابطه مدت تبليغ هر پيامبر با پيامبر پيش از خود (61 و 62)ازدواج فاطمه(س) و علي(ع) و موارد مربوط شامل:ازدواج به امر خداست (63 ، 69 و 214) علي (ع) محبوبترين اهل بيت (64)علي (ع) وصي امت (65)علي(ع) بهترين زوج (66، 67، 68 و 70)فاطمه(س) محبوبتر و علي(ع) عزيزتر ا ست (99و 106)علي(ع) يکي از دومرد برگزيده خداست (151)علي(ع) اعلم و افضل مردان است (152) 2-3- اعمال و خصوصيات ويژه فاطمه(س) شامل 88 مورد:
- تنبيه کنيز(19)- فاطمه(س) و ابوبکر شامل:- مطالبه ميراث (21، 22، 25، 26، 29، 30 و 40) - سهم ذوي القربي(27)- عيادت ابوبکر از حضرت در بستر بيماري (23)- فاطمه(س) و عمر (تهديد عمر به آتش زدن درب خانه، 31 و نيز 185)- فاطمه(س) در قيامت شامل:- سواره بر قصواء (72 و 73)- عبور فاطمه(س) از صراط و فروهشتن چشمها (91، 92، 93، 100، 110) - آتش بر او حرام است (101 و 120)- اولين زني که به بهشت ميرود (115)- بهترين زنان و سرور زنان بهشت (139، 140، 141، 142، 143، 144و 145)- بشارت فرشتهاي به سيادت فاطمه(س) و حسنين(ع) (74، 86، 98، 112، 128، 136، 169و 189)- پيامبر (ص) پدر فرزندان فاطمه(س) است (79، 129، 130، 132، 133 و 165)- حکم سد ابواب به مسجد بجز براي پيامبر(ص) و علي(ع) و فاطمه(س) (81، 82 و 83)- مهدي(عج) فرزند فاطمه (س) است (90، 222، 223، 224و 225)- فاطمه(س) پاره تن پيامبر(ص) است (96، 103، 104، 121، 122، 124و125)- فاطمه(س) نخستين ميهمان پدر پس از رحلت (102و 220)- فاطمه(س) سرور زنان است (105، 113 و 114)- فاطمه(س) حوراء اوميد است (107)- معناي فاطمه (108)- فاطمه(س) ميوهاي از بهشت (109)- غضب و رضايت خدا براي غضب و رضايت فاطمه(س) (118، 119و186)- عدم عذاب فرزندان او (117)- فاطمه(س) در خانه (146)- فاطمه(س) و علي(ع) محبوبترين افراد نزد پيامبر(ص) (از قول عايشه:154)- فاطمه(س) را نيکوکار و بدکار دوست دارند امام علي(ع) را فقط مؤمن دوست دارد و منافق دشمنش ميدارد (157)- زايمان فاطمه(س) (178)- فرزندان او سرور جوانان اهل بهشتند (180 و 188)- فاطمه(س) يکي از دو رکن زندگي علي(ع) (181)- نخستين زني که نعش برگزيد (217)- خواب فاطمه(س) (234)- صدقه براي موي تراشيدن و عقيقه فرزند (271، 274و 275)- بهترين چيز براي زن آن است که مرد او را نبيند و او مردان را نبيند (276و 277)- يک روايت (278)- فاطمه(س) حامي پدر(ص) (280، 284)- امام حسن(ع) به پيامبر(ص) شبيهتر است تا پدرش علي(ع) (281) 2-4- روايات مربوط به پيامبر(ص) و اهل بيت(ع) شامل 25مورد:
- مباهله (5)- دوستي پيامبر(ص) با دوستان اهلبيت و دشمني با دشمنان ايشان (75 و 170)- مجتمع در قيامت (76، 166و 171)- نخستين کساني که به بهشت ميروند (77و161)- در حضيرة القدس (78 در بعضي روايات خطيرة القدس)- در قبهاي تحت عرش در قيامت (80)- آل ابراهيم(ع) و صلوات بر آنان (84 و 164)-بهترين مردان علي(ع) و جوانان حسنين و زنان فاطمه(س) (85)-حب محبان اهل بيت (87)-ساکنان در درجه وسيله (88 و 168)-حسنين(ع) سرور جوانان و فاطمه(س) سرور زنان (131)-حديث کساء و اهل بيت (156، 163، 174، 175 ،176 و 177)-سلام بر اهل بيت (172) 2-5-روايات حاشيهاي که غير مستقيم به حضرت فاطمه(س) مربوط است، شامل 62 مورد:
-ذکر تسبيح فاطمه(س) (12)-احاديثي از علي(ع):-درخواست از پيامبر(ص) (13)-علي(ع) و فرزند حمزه (20)-ذکر فضايل خود از جمله همسري فاطمه(س) در شوراي منصوب عمر(32)-صدقه علي(ع) و پاسخ به همسر(35)-بيدارکردن علي(ع) و فاطمه(س) توسط پيامبر(ص) (50 و 51)-پيوند برادري علي(ع) با پيامبر(ص) (54، 55 و 150)-پرسش شرعي علي(ع) (57)-علي(ع) پس از احد شمشير به دست فاطمه(س) ميدهد (58)-خديج که پرورش يافته او و فاطمه(س) است دشمنترين افراد با علي(ع) است (59)-خطاب پيامبر(ص) به علي(ع) (71)-شعري منسوب به علي(ع) و يادي از همسر(153)علي(ع) و پول يافته شده (277، 228، 229 و 230)نهي رسول خدا(ص) از طلاو ... خطاب به علي(ع) (235)-هديه به فاطمه(س) (236، 237، 238و 239)-خواستگاري ابوبکر (126 و 127)-توصيف ابن عباس در مورد حسنين(ع) (137)ـ چه کسي محبوبتر است؟ (159 و نيز 160)ـ خاطرهاي از عبد الله بن جعفر (161)ـ هدي عمر براي حسنين(ع) ، (179)-پيامبر و مهر حسنين(ع) (182)-کنيز اهدائي به فاطمه(س) (199)-احاديثي مربوط به مهريه فاطمه(س) (200 تا 204)-وليم عروسي فاطمه(س) (205، 206، 208 و 209)-ازدواج علي(ع) (207، 210، 211، 212، 213، 215، 216، 269، 270 و 273)-ذکر اولاد خديجه(س) (219 و 282)-روايتي از پيامبر(ص) (221)-هر کس ضامن عمل خود است پس عمل بايد (262 تا 268) 2-6-روايات غير مربوط يا مجعول شامل 18 مورد:
بجز حديث 55 که حديثي مفصل در مؤاخاة است و در آن عشره مبشره معروف ياد شده است موارد ذيل ياد ميشود:-پيامبر(ص) در قضيه قطع دست زن دزدي از بني مخزوم لزوم اجراي حکم را ياد آور ميشوند حتي اگر فاطمه دخترشان باشد (11) و معلوم است که روايت ربطي به شخص حضرت ندارد.-ضمن ذکر محاجه و ميراث خواهي حضرت مدعي است ايشان تسليم نظر ابوبکر ميشود (24)؛ بديهي است مفاد ساير روايات ميراث خواهي «بخش 2-3» نيز جعلي است. ابوبکر به هنگام مرگ ميگويد کاش حرمت خانه فاطمه نميشکست(28)- روايتي در مورد عدم امکان جمع نبوت و خلافت در يک خانواده (89) که البته جعلي است.- رواياتي در مورد قصه جعلي قصد ازدواج علي(ع) با دختر ابوجهل و نهي پيامبر(ص) از اين عمل (94، 123، 162، 187، 196، 197 و 198) که يقيناً دروغ و بافته امويان است. -رواياتي در خصوص نماز ابوبکر بر پيکر فاطمه(س) (147، 218، 259 و 260) که جعلي است.-پاسخ پيامبر(ص) به پرسش امکلثوم که زوج او- عثمان- بهتر است يا همسر فاطمه(س) (148 و 149)-روايتي از عمر در مورد افراد شورا (158) 3- جمع بندي
با آنکه در کتاب حاضر روايات عديده به سود اهل بيت(ع) و روشنگر حقيقت موجود است، اما معالاسف آميختگي روايات اصلي با موارد گوناگون و نامربوط يا جعلي به تلبيس ابليس يا التباس حق به باطل از اتقان متن کاسته است. مقايسهاي سريع بين روايات مسند و نرم افزار نور براي بحارالانوار حاکي از شباهت و تفاوتها بين برخي از روايات است. اميد است اهل تحقيق بتوانند مسندي کامل و مقايسهاي را تقديم اهل نظر کنند. .سيوطي چهرهاي آشناست، اصل او ايراني است، پدرش قاضي و از اعلام شافعيه بود، در 849 هجري زاده و در911 درگذشته است. او درعلوم مختلف از حديث و تفسير و فقه و لغت تا طب دست داشته و حدود 725 کتاب و رساله به او نسبت داده شده است، که خود نشان پرکاري و وسعت علم وآگاهي اوست، و به همين سبب او را ابن الکتب ناميدهاند (نک مقدمه کتاب)..البته در روايات ما نيز از حرام بودن زنان بر علي(ع) مادام که فاطمه(س) زنده بوده است ياده شده نک مجموعه کتب اربعه 7/475 به 36 روايت 116(نرم افزار نور).. براي نمونه روايات ذيل در بحارالانوار نيز موجود است: (شماره روايت = ج بحار/ص) 43:6 /152و93و272؛ 43:9 /86؛ 99:15 /300 ؛ 84:37 /22 ؛ 24:42 /263 ؛ 8:48 /53؛ 27:96 /62؛ 37:103 /66؛ 36:132 /307 و... .