بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
اديان الهي پيشين باطل اعلام مي شود و اين امر نه بدان دليل است كه آنها ارزش خود را از دست داده اند، بلكه دليل اين امر آن است كه هر آنچه كه از آنها براي عصر كنوني لازم باشد در آخرين وحي الهي نيز وجود دارد. شيخ اكبر مي گويد:همه اديان، نور هستند و دين محمد(ص) در ميان اين نورها مانند نور خورشيد در ميان نورها مانند نور خورشيد در ميان نور ستارگان است كه چون خورشيد طلوع كند، نور ستارگان پنهان شده، در نور خورشيد مندرج مي شود؛ پس پنهاني نور ستارگان مانند محو شدن شرايع است كه رسول خدا(ص) اسلام را تشريع مي کند در حالي كه شرايع ديگر نيز موجودند. همان طور كه نور ستارگان موجود است و به همين دليل است كه خداوند در شريعت فراگيرمان ما را ملزم نموده است كه به حقانيت تمام رسولان و اديان آنان ايمان بياوريم.بنابراين، آنها به سبب نسخ باطل نمي شوند، چنين پنداري پندار جاهلان است.(1) اختلاف نظر صوفي ها و علماي اسلام درباره كثرت اديان تفاوت در عقايد نيست، بلكه تفاوت در تأكيد است.صوفي ها به وحدت باطني اديان الهي تكيه مي کنند، در حالي كه علما به برتري ظاهري اسلام تأکيد مي کنند.ولي اين امر موجب نمي شود که نقطه نظرهاي يكديگر را قبول نكنند. متكلمان اذعان دارند كه اديان الهي پيشين داراي نور و هدايت هستند؛ زيرا اين امر صريحاً در قرآن مطرح شده است. اين حقيقت كه در عصر كنوني فقط اسلام محمدي(ص) داراي اعتبار است و رعايت شريعت او بر همه واجب است، از نظر صوفي ها امري پذيرفته شده است. هر دو گروه، اديان الهي پيشين را – كه مسيحيت نيز جزئي از آن است و هيچ گونه تفاوت عقيدتي با اسلام ندارد – مي پذيرند ولي صوفي بيش از متكلم به دنبال بصيرت موجود در اديان ديگر است. علي رغم آنچه كه از نظر هر دو گروه تحريف و اشتباه عقيدتي محسوب 1 - Futuhat III
153 .12 T anslated y Willian Chittick in Imaginnal wo lds p.