مسلم در عصر امام حسين (ع ) - اسوه های نظامی صدر اسلام نسخه متنی

جـوانـمـردتـريـن فرزندان عقيل و شجاع ترين آنان بود.(516) مسلم صفات و كمالات بيشمارى را در خاندان رسالت آموخت . راز دستيابى او به برجستگى شجاعت و دلاورى ، از ايمان و اخلاص ‍ پرشور مسلم به خاندان عصمت و طهارت و دشمنى و سرستيزى عميق او با آل اميه سرچشمه مى گرفت .

در ايـن درس ، بـه فـعـاليـت هـاى مـسـلم در عـصر امام على (ع ) و امام مجتبى (ع ) و نقش ‍ برجسته سـردار هـاشـمـى در مبارزه با باند اموى در عصر امام حسين (ع ) مى پردازيم . اگر چه به سبب خـصـومـتـى كـه امـويـان از افـشـاگـرى هـاى پـدرش عـقـيـل بـه دل داشـتـنـد، عـلاوه بـر مـتـهـم سـاخـتـن عـقـيـل ، مـانـع از ذكـر فضايل و مجاهدت هاى مسلم به ويژه در عصر امام حسن (ع ) شدند.

مسلم در عصر اميرمؤ منان (ع ) و امام مجتبى (ع ) مـسـلم در عـصـر عـلوى ، نـوجـوان رشـيـدى بـود كـه هـيـچ گـاه از مـسير حق منحرف نشد. لياقت و شايستگى او موجب شد كه مفتخر به دامادى اميرمؤ منان شود و با رقيّه ازدواج كند. در اين دوران ، مـسـلم نـيـز هـمـچـون سـايـر پـيـروان امـيـرمـؤ مـنـان (ع ) از مـصـالح امـت اسـلامـى غـافل نبود و در صحنه هاى نبرد با كفار شركت مى كرد . از جمله : شركت در نبرد بهنسا، كه در زمان خليفه دوم به وقوع پيوست . پس از شكستن محاصره طولانى شهر بهنسا، مسلم با جمعى از هاشميان همراه مسلمانان وارد شهر شدند. با مجروح شدن دو تن از برادران او به نامهاى جعفر و على ، رجزى حماسى در ضرورت نبرد با دشمن و قصاص آنان خواند.(517) مسلم در حكومت علوى نيز از فرماندهان نظامى به شمار مى آمد. او در نبرد با قاسطين ، همگام با امـام حـسـن (ع ) و امـام حـسـيـن (ع )و عـبـدالله جـعـفـر، جـنـاح راسـت سـپـاه عـلوى را اداره مـى كردند.(518) مسلم در عصر امام مجتبى (ع ) همچنان از مدافعان حريم امامت بود و لحظه اى از مبارزه غفلت نكرد.

مسلم در عصر امام حسين (ع )

بـراى شـنـاخـت نـقـش مـسـلم در ايـن عـصـر، بايستى ابتدا با ساختار كوفه آشناشويم و پس از بررسى زمينه هاى اعزام او به عنوان سفير انقلاب حسينى ، به شرح فعاليت هاى او بپردازيم .

ساختار اجتماعى كوفه

شـهـر نـظـامـى كـوفه در زمان خليفه دوم شكل گرفت و جمعيت آن داراى ويژگى هاى مختلفى از نـظـر:

ديـنـى ، مـذهـبـى ، قـومـى ، قـبيله اى و طبقاتى بودند كه ايجاد هر نوع پديده اى از آنها ناشى مى شد.

عده اى از آنان به اختيار در كوفه سكونت گزيده بودند. گروهى به اسارت و جـمـعـى بـا هـدف تـجـارت در اين شهر زندگى مى كردند و عده اى را نيز خليفه دوم از مدينه و حجاز در آن شهر اسكان داده بود.

بـافـت ديـنـى آنـان بدين شكل بود : يهوديان كه خليفه دوم آنان را از مدينه و حجاز آورده بود.

مـسـيـحـيـان كـه در قـالب دو فـرقه نسطورى و يعقوبى بودند كه هر كدام اسقف خاصى داشتند ويـكـى از مـحله هاى كوفه را تشكيل مى دادند. صابئين كه در اين شهر سكونت گزيدند و داراى مـوقـعـيـت اجتماعى بودند. مجوس و بعضى از آيين ها مانند : مانوى و مزدكى كه همراه اسراء وارد كوفه شده بود.

چـنـيـن ساختارى موجب پديد آمدن اعمال و رفتار مختلفى در كوفه بود . بويژه آنكه استانداران خليفه سوم ، فاجرانى بودند كه خود زمينه ساز فساد در جامعه بودند. از جمله : وليد بن عقبه شـراب مـى نـوشـيـد و مـسـيـحـيـان را از شـراب و گـوشـت خـوك بـه وفـور بـهـره مند مى ساخت .(519) وليـد، خـادم مـسـجـد كـوفـه و مـسـؤ ول زندان و منشى خود را از مسيحيان قرار داد.

بافت مذهبى كوفه نيز داراى اين تفاوت ها بود : خوارج و ناصبى ها كه از مخالفان اميرمؤ منان (ع ) به شمار مى آمدند. امويان كه براى به حكومت رساندن معاويه فعاليت مى كردند. شيعيان كـه در زمـان امـيـرمـؤ مـنان (ع ) موقعيت درخشانى كسب كردند و مردم با مشاهده عدالت و محبت حكومت علوى ، به شدت هوادار آنان شده بودند. علاوه بر مذاهب فوق ، تفكراتى محدود ولى مؤ ثر از قـبـيل : جبريه ، قدريه ، مرجئه و مفوّضه در كوفه وجود داشت . از نظر اختلافات قومى ، بجز عـرب هـا، مـهمترين آنان : ترك ها، كردها، پارسيان ، روميان ، سريانيها و آشورى ها بودند كه هر كدام منشاء آداب و رفتار خاص خود و گاه ضد اسلام بودند.

بـافـت قـبـيـله اى كـوفـه ، از هـفـت حـوزه تـشكيل مى شد كه هر كدام با هم پيمانان خود در آن مى