آشنایی با مرکز آموزشی و پژوهشی امام خمینی[قم] نسخه متنی

بصائر، ش: 21

آشنايي با مراكز آموزشي و پژوهشي امام خميني]قم[

تهيه و تنظيم: محمد باقر حيدري خراساني

مركز آموزشي و پژوهشي امام خميني(ره) حوزه علميه قم و در جهت گسترش معارف
اسلامي و انساني به سبك نوين در رشته‌هاي (دين‌شناسي، فلسفه، تاريخ، حقوق،
علوم قرآني، علوم تربيتي، علوم سياسي، جامعه‌شناسي، روان‌شناسي، اقتصاد و
مديريت) در كنار دروس حوزوي فعاليت مي‌كند.

لازم به ذكر است كه با توجه به آثار و خدمات ارزشمند مؤسسه در راه حق و بنياد
فرهنگي باقر‌العلوم عليه‌السَّلام و در پي استقبال وسيع طلاب از اين مراكز،
با مساعدت و حمايتهاي رهبر معظم انقلاب، حضرت آيت الله خامنه‌اي (دام ظله
العالي)، كارهاي ساختماني آن از سال 1370 آغاز و از اول سال تحصيلي 75-74 فعاليتهاي
مؤسسه در راه حق و بنياد فرهنگي باقرالعلوم عليه‌السَّلام در اين مركز ادغام و
كار خود را مجدداً در قالب مركز آموزشي و پژوهشي امام خميني (ره) شروع كردند.

الف) تاريخچه

از سالهاي پيش از انقلاب و دوران ستمشاهي، ضرورت گسترش معارف حيات بخش اسلام
در زواياي مختلف زندگي و حيات فرهنگي جامع? اسلامي و تربيت انسانهاي شايسته
عده‌اي از بزرگان و متفكران دلسوز حوزه را بر آن داشت تا تمام سعي و تلاش خود را
به كار گرفته و قدمهاي مؤثري در اين راه بردارند كه نقطه آغازين اين كار تأسيس
مدرسه منتظريه (حقاني) بود كه آثار نسبتاً ارزشمندي را به دنبال داشت.

الف- 1- مؤسس? در راه حق

با استفاده از تجارب به دست آمده و به دنبال استقلال طلّاب جوان و دلسوز بخش
آموزش مؤسسه در راه حق با تلاش و ايثار تعدادي از علماي بزرگ و درد آشنا و با
مسئوليت استاد فرزانه، حضرت آيت الله مصباح يزدي تأسيس، و با همت و تلاش عده‌اي
از طلّاب فاضل و تشنه فراگيري معارف اسلامي با وجود تنگناها و مشكلات فراوان،
قدمهاي ارزشمندي را برداشت كه ثمر? آن را در ايام پيروزي بزرگ انقلاب اسلامي و
رويارويي با افكار انحرافي و التقاطي و تهاجم مكاتب غربي و شرقي در جبه? فرهنگي
شاهد بوديم.

با پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و ظهور نيازهاي جامعه به معارف اسلامي در
ابعاد مختلف مؤسسه پس از يك وقفه كوتاه‌مدّت، (به علت حضور طلاب و فضلا در
صحنه‌هاي مختلف انقلاب) با تأييد و تشويق و پشتيباني بنيانگذار جمهوري اسلامي
ايران كار خود را مجدداً آغاز نمود.

آيت الله مصباح يزدي در اين زمينه مي فرمايند:

«در يكي از جلسات كه به مناسبتي با چند نفر از دوستان(مسئولان مؤسسه) خدمت
حضرت امام (قدّس سرّه) شرفياب شديم، گزارشي از وضع حوزه و پيش بيني وضع آينده و
نيازهاي فرهنگي و خلأ برنامه‌ريزي در روحانيت و راههاي رفع آنها را به طور
فشرده خدمتشان ارايه كرديم. اين گزارش شايد بيست دقيقه طول كشيد و چون آهنگ اين
مطالب بيان نقطه ضعف‌ها و كمبودها بود، اواخر صحبتم احساس كردم خوب بود جهت
مثبتي هم عرض مي كردم؛ با اينكه از قبل بنا نداشتم ولي اشاره‌اي به برنامه‌هاي
بخش آموزش مؤسسه در راه حق كردم، امام كه‌ تا آن وقت با دقت گوش مي‌كردند و
صحبتي نمي‌كردند، فرمودند:

«اينجا را توسعه بدهيد، من تا زنده هستم بودج? آن را مي پردازم.»

يكي دو روز بعد جناب آقاي شيخ حسن صانعي از دفتر ايشان تماس گرفتند‌ كه حضرت
امام (ره) تأكيد بر تسريع توسع? اين برنامه دارند. ما پس از انجام مقدمات و
برگزاري امتحان ورودي، مؤسسه را توسعه داده و با برآوردي كه كرديم ماهانه مبلغ
چهارصد هزار تومان به مؤسسه از طرف معظم له پرداخت مي شد».

بعد از رحلت جانگداز حضرت امام خميني(ره) با پشتيباني‌هاي مادّي و معنوي مقام
معظم رهبري، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي مؤسسه، با برنامه‌اي منسجم به كار خود
ادامه مي دهد. اين مركز در مجموع هجده دور? پذيرش داشته است كه سيزده دور? آن
تاكنون فارغ‌التحصيل شده‌اند، پنج دور? پذيرش آن در جريان است و دانشجويان
گزينش شده، مشغول تحصيل مي باشند.

الف- 2-بنياد فرهنگي باقرالعلوم

با استقرار نظام مقدّس جمهورى اسلامي در ايران و گسترش نيازهاي طلّاب و
حوزه‌هاي علميه به آموزشهاي تخصصي با كمك افراد خيّر و حمايت‌هاي بي دريغ رهبر
معظم انقلاب، مركزي جهت آموزش عالي به نام بنياد فرهنگي باقرالعلوم
عليه‌السَّلام تأسيس و هم اكنون در يازده رشته فلسفه، تفسير، اقتصاد،
روان‌شناسي، جامعه‌شناسي. دين‌شناسي، تاريخ، حقوق، علوم تربيتي، علوم سياسي
و مديريت، آموزش‌هايي را در سطح عالي به طلّاب ارايه مي دهد.

قسمت‌هاي مختلف مركز آموزشي و پژوهشي امام خميني تحت چهار معاونت فعاليت
مي‌نمايند:

1) معاونت آموزشي؛

2) معاونت پژوهشي؛

فارغ‌التحصيلان دور? دوم (كارشناسي ارشد تخصّصي) تحت برنام? معاونت پژوهشي
به تحقيق و پژوهش در مسايل رشت? تخصصي خود مي پردازند.

كارهاي تحقيقاتي اين مركز در مسايل دين‌شناسي، فلسف? دين، فلسف? اخلاق و
اقتصاد شروع شده است و در رشته‌هاي ديگر نيز به زودي كار پژوهش و تحقيقات شروع
مي شود.

واحد كتابخانه و كامپيوتر نيز از ديگر قسمت‌هاي تحت پوشش اين معاونت مي باشد
كه تا به حال توانسته است خدمات چشمگيري از خود ارايه دهد.

3) معاونت‌ اداري و مالي؛

امور خدماتي و تداركاتي اين مركز را به عهده دارد.

4) معاونت فرهنگي و تربيتي؛

كه به زودي فعاليت خود را‌ شروع خواهد كرد در قسمتهاي زير فعاليت خواهد نمود:

- كار تربيتي و اخلاقي بر روي دانشجويان شامل:

جلسات و دروس اخلاق، مشاوره‌هاي جمعي، فردي و . . .؛

- سمينارها و جلسات علمي و فرهنگي؛

- كارهاي تبليغي؛

- آموزشهاي فوق برنامه شامل: مكالمه زبان انگليسي، عربي، كار ترجمه، تربيت
استاد، كلاسهاي آموزش تدريس، حفظ قرآن و حديث، مشاوره خانواده، هماهنگ كردن
خانواده دانشجو با كار و تحصيل.

ب) اهداف

1- گسترش معارف اسلامي در زمينه‌هاي مختلف علوم انساني.

2- آشنايي طلاب و فضلاي جوان و مستعد با مباني اعتقادي و معارف اسلامي و علوم
انساني.

3- تربيت افراد متخصّص با برخورداري از آگاهي‌هاي كافي در زمين? معارف اسلامي
و علوم انساني كه صلاحيت علمي لازم براي مقابله با انديشه‌هاي انحرافي و
التقاطي را داشته باشند.

4- تربيت افراد متخصّص در رشته‌هاي مختلف علوم انساني كه بر مباني اعتقادي
اسلام و علوم حوزوي نيز تسلّط كافي داشته باشند.

5- پرورش محققين صاحبنظر كه بتوانند در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني به پژوهش
و تحقيق پرداخته و در هر زمينه نظرات اسلام را تبيين نمايند.

ج) پذيرش

گزينش دانش پژوهان از بين طلاب حوز? علميه كه«لمعتين» را به اتمام
رسانده‌اند (فوق ديپلم معارف اسلامي) انجام مى‌گيرد كه در يك آزمون جامع
مناسبترين افراد براي تحصيل در اين مركز پذيرفته مي‌شوند.

دوره‌هاي آموزش:

دور? اول؛ كارشناسي ارشد پيوسته الهيات و معارف اسلامي.

در اين دوره كه پنج سال به طول مي انجامد، طلّاب پذيرفته شده در مركز، علاوه
بر تحصيل فقه و اصول حوزه شامل : مجموعه رسايل- مكاسب و كفايتين، حدود 150 واحد
دروس فلسفه، معارف موضوعي قرآن، كليات و مباني علوم انساني، رياضيات و آمار، و
ادبيات عرب و فارسى را فراگرفته و يك سال آخر را به آموزش زبان انگليسي مي
پردازند.

اين مركز تاكنون براي دور? اول، هجده دوره پذيرش داشته است كه دانشجويان
سيزده دور? آن فارغ‌التحصيل شده‌اند.

دور? دوم؛ كارشناسي ارشد رشته تخصصي الهيات و . . .

طلّاب بعد از گذراندن دور? اول و قبولي در آزمون ورودي، وارد اين دوره شده و
در يكي از رشته‌هاي يازده‌گانه علوم انساني به تحصيل مي پردازند. مثلاً،
رشته‌هاي الهيات و روان‌شناسي- الهيات و اقتصاد- الهيات و مديريت- الهيات و
فلسفه- الهيات و علوم قرآني و . . ..

در اين دوره ، ابتدا بين چهل تا هشتاد واحد از دروس مقطع ليسانس رشت? مورد نظر
به عنوان پيش نياز گذرانده مي شود و سپس كل واحدهاي فوق ليسانس آن رشته ارايه مي
شود.

دانشجويان اين دوره، با نوشتن پايان‌نام? كارشناسي ارشد، فارغ‌التحصيل
محسوب مي شوند.

دور? سوم؛ دكتراي تخصّصي (P.H.D).

در اين دوره كلي? برنامه‌هاي مصوب دكتراي تخصّصي كه شامل دو بخش آموزشي و
پژوهشي مي‌باشد اجرا خواهد شد.

شروع اين دوره همزمان با ورود فارغ‌التحصيلان دور? دوم به درس خارج حوزه مي
باشد.

نظر به اينكه نظام آموزشي مركز به صورت مرتبط طراحي شده است و وصول به اهداف
مورد نظر، گذراندن تمام مراحل را مي طلبد،گزينش براي دور? دوم و سوم منحصراً از
ميان فارغ‌التحصيلان دور? قبل انجام مي‌گيرد.

ضمناً ورود دانشجويان به دور? دوم، همزمان با ورود آنان به درس خارج حوزه مي
باشد.

لازم به ذكر است كه دانشجويان مستعد مي توانند در دور? اول تا دو برابر
واحدهاي اين دوره را بگذرانند و طول مدت تحصيلي را در زمان كمتري سپري كنند.

گزينش اساتيد

از ابتدا بناي اين مركز بر اين بوده است كه از بهترين و مجربترين اساتيد
استفاده كند. در حال حاضر اين مركز با تمام دانشگاههاي ايران و تعدادي از
دانشگاههاي خارج از كشور در ارتباط مي باشد و اساتيد نخبه و دانشمند را شناسايي
و از آنان براي تدريس دعوت به عمل آورده است. در مواردي كه اساتيد بزرگ قادر به
حضور در اين مركز نباشند، دانش پژوهان در محضر آنان حاضر مي شوند.

اعزام دانشجو به خارج از كشور

تعدادي از فارغ‌التحصيلان مستعد كه شرايط خاصي داشته‌اند به دانشگاههاي
كانادا و آمريكا اعزام گرديده‌اند. آيت الله مصباح (رييس محترم دانشگاه و مركز
آموزشي و پژوهشي امام خميني) در اين مورد مي فرمايد:

«در يكي از سفرهايي كه براي شركت در كنفرانسي به كانادا رفته بودم، با
مسئولان دانشگاه مك گيل مونترال صحبت كردم و آنها قول دادند فضلايي كه معلومات
خوبي در زمينه‌هاي علوم اسلامي داشته باشند در انستيتو مطالعات اسلامي براي
مقطع فوق ليسانس پذيرفته شوند. پس از آن وقتي فوق ليسانسشان را گرفتند مي توانند
دكتراي خود را در رشته‌هاي ديگر بگيرند.

اين باعث شده تا عده‌اي از فارغ‌التحصيلان را به خارج بفرستيم تا علاوه بر
تكميل زبان، زمينه‌اي براي ورود به مقطع دكتراي علوم انساني باشد، لذا چند نفر
را كه شرايط خاصي داشتند در نظر گرفتيم، مقام معظم رهبري هم استقبال كردند و
آقاي هاشمي (رييس‌جمهور) ضمن اظهار اينكه اين امر آرزوي چند ساله ما بوده، خيلي
ما را تشويق كردند تا افراد اعزامي را بيشتر كنيم.»

پى‌نوشتها:

. پايان ص124

. پايان ص125

. پايان ص126

1

. مجله پيام حوزه، شماره 3، پاييز 73، صص 118 و 119

. گفتگو با آيت الله مصباح يزدي، تحت عنوان « انتخاب حوزه يا دانشگاه.»