چقدر شبيه است اين داستان تورات كه مى گويد : اين اختلاف زبانها در اثر يك عصيان و گناه است
امرى است
كه نبايد باشد
و آن كه قرآن مى گويد اين يك امر ضرورى است و از آثار حكمت الهى است و بايد باشد
چقدر
ايندو با همديگر شبيه هستند ! درست شباهت وجود با عدم است
و مثل اين است كه بگوييم چقدر اين شب تاريك
با يك روز روشن شبيه است !
در خلقت
اختلاف هست
تفاوت نيست
غرضم اين جهت است كه قرآن بسيارى از اختلافات خلقت را يك امر ضرورى مى داند ولى در عين حال مى فرمايد
كه در خلقت اختلاف هست
تفاوت نيست . اين
اصطلاح خود قرآن است
اختلاف را نفى مى كند
تفاوت را اثبات
مى كند . معنايش چيست ؟
اختلاف درواقع اختلاف نقش است
يعنى در عالم خلقتدر اين دستگاه كلى خلقت به
هر موجودى يك نقش مخصوص به خود واگذار شده است . نقش خورشيد غير از نقش ماه است . كارى كه خورشيد بايد
انجام بدهد غير از كارى است كه ماه بايد انجام بدهد
و كارى كه هر دوى اينها بايد انجام بدهند غير از
كارى است كه زمين بايد انجام بدهد .كارى كه هوا بايد انجام بدهد غير از كارى است كه آب يا خاك بايد انجام بدهد . اين
معنى اختلاف است .
اختلاف يعنى اختلاف نقش .