بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
مى فرمايد : " ( الا يعلم من خلق )" آيا آن كس كه آفريده است عالم نيست ؟اين جمله را چند جور مى شود معنى كرد كه همه به يكديگر نزديك است . يكى اينكه " ( من خلق )" فاعل " ( يعلم )" باشد : " ( الايعلم من خلق )" آيا آن ذاتى كه آفريننده است نمى داند؟ آنوقت مفعول محذوف است يعنى آيا نمى داند آگاه نيست از وضع مخلوق خودش ؟يعنى واضح است كه آگاه است . ديگر اينكه " ( من خلق )" مفعول " ( يعلم " باشد و ضمير " ( يعلم )" به خدا برگردد : " الايعلم الله من خلق " آيا خدا نمى داند كسانى را كه آفريده است ؟يعنى آيا خدا به اين كسان آگاه نيست ؟كه لازمه آگاهى به اين كسان آگاهى به افعال آنهاست . اگرچه بعضى از مفسرين حتى الميزان اينطور معنى كرده اند اما آن معنى اول بهتر است . تفسير فخر رازى هم ديدم معنى اول را ترجيح مى دهد .كلمه " الا " كلمه اى است كه در زبان عرب به دو معنى به كار برده مى شود : يكى اينكه مجموعا " الا " يك كلمه است كه به معنى تنبيه است يعنى آگاه باش . " الا " يعنى هان ! ( ديگر بيش از اين نيست ) . " ( الا يعلم من خلق )" هان ! ذات حق كه خالق است مى داند و به مخلوقات آگاه است .ديگر اينكه اين كلمه گاهى مركب از دو كلمه به كار برده مى شود : همزه كه به معناى حرف استفهام است و " لا " كه حرف نفى است . آنوقت " الا " مى شود آيا نه ؟به آن معنى اول مى شود : هان به معنى دوم مى شود : آيا نه ؟از همه اينها يك نتيجه درمىآيد و آن نتيجه اين است كه خالق عالم و آگاه به مخلوقات است به دليل اينكه خالق است آگاه است .