انتظار بشر از دین نسخه متنی

1 ـ در کميت قضيه: اگر يکي از دو مقدمه، «کلي» بود و ديگري جزئي، نتيجه جزئي است؛ زيرا نتيجه از جهت
کميت يعني در کليت و جزئيت، تابع اخس مقدمتين است که جزئي باشد.

2 ـ در کيفيت: اگر يکي از دو مقدمه، «موجِبه» بود و ديگري «سالبه»، نتيجه در کيفيت يعني در ايجاب و
سلب، تابع اخسّ مقدمتين است که سلب باشد.

3 ـ در جهت: اگر يکي از دو مقدمه، «ضروري» بود و ديگري «ممکن»، نتيجه در جهت قضيه، تابع اخسّ مقدمتين
است؛ يعني نتيجه ممکن است؛ نه ضروري.

4 ـ در صنعت قضيه: اگر يکي از دو مقدمه، يقيني و برهاني بود و ديگري جدلي و خطابي، نتيجه از لحاظ صنعت،
تابع اخسّ مقدمتين است؛ يعني نتيجه، خطابي و جدلي خواهد بود.

5 ـ در هست و بايد: اگر يکي از دو مقدمه از مسائل حکمت نظري (هست و نيست) بود و ديگري از مسائل حکمت عملي
(بايد و نبايد)، نتيجه بايد و نبايد است؛ مثل اين که گفته مي شود: پروردگار جهان، ولي نعمت است و هر
ولي نعمتي را بايد تکريم کرد و گرامي داشت، نتيجه آن است که پروردگار جهان را بايد گرامي داشت و
تکريم کرد؛ يعني نتيجه تابع اخسّ مقدمتين است.

6 ـ اگر يکي از دو مقدمه عقلي بود و مقدمه ديگر نقلي، نتيجه به حکم قاعده کلي «تبعيت نتيجه از اخسّ
مقدمتين»، نقلي است؛ زيرا نقل تابع عقل است.