5 ـ ميانه روي در کار
در هر امري، افراط و تفريط بد است و اسلام در همه زمينه ها اعتدال و ميانه روي را توصيه مي کند و نيز
امت اسلام، امتي معتدل است: وکذلک جعلناکم أُمة وسطاً لتکونوا شهداء علي النّاس؛ 1 ما شما را امّـت
متوسط و ميانه قرار داديم تا شاهد و اُسوه ديگران باشيد. مسلمانان، نه مانند گروهي اند که فقط جانب
روح را تقويت مي کنند و رهبانيـت و رها ساختن کمالات جسمي را فرا مي خوانند و نه مانند گروهي که جانب
جسم را مي گيرند و جز زندگي دنيا و زخارف آن چيزي طلب نمي کنند؛ بلکه امّت ميانه اند تا گواه بر مردم
باشند.
در کار نيز کارگر بايد حدّ اعتدال رعايت کند؛ هم از سستي و بيکاري دوري بجويد و هم از تلاش افراطي و
بي ثمر بپرهيزد. حرص و فعاليت مستمر که انسان را از استراحت و عبادت باز مي دارد، ناپسند و زيان بار
است.
بايد توجه داشت که کسب روزي، تنها در گرو کار فراوان و تلاش زايد نيست، بلکه اراده و حکم حکيمانه و
عادلانه خداوند به تقدير روزي معين نيز در اين امر سهيم است؛ چنان که رسول اکرم صلي الله عليه و اله و
سلّم مي فرمايد: اي مردم! روزي تقسيم شده است؛ هيچ کس به فراتر از آنچه براي او مقدّر شده، نخواهد
رسيد؛ پس طلب را نيکو سازيد (به دنبال کسب حلال برويد): «أيها النّاس إنّ الرزق مقسوم، لن يعدو امرء
ما قُسم له فأجملوا الطلب» .2
البته تقدير الهي با تدبيري بشري مرتبط است؛ يعني تقدير خداوند بر اين است که اگر کسي مدبّرانه و
مقتصدانه کوشش نمايد، سهم خاص خود را دريافت مي کند و اگر از تدبير و اقتصاد بي بهره باشد، از آن مهم
نيز محروم مي گردد.
1. سوره بقره، آيه 143.
2. بحارالانوار، ج 100، ص 26.