انتظار بشر از دین نسخه متنی

امّا در حوزه غير اسلامي، انسان مسلمان نسبت به کافراني که عدالت را رعايت نکرده، حقوق انساني را
پايمال مي کنند و به مؤمنان و مسلمانان تعدّي مي نمايند، مي تواند به همان مقدار که با مسلمانان بد
کردند، براي تأديب آن ها با قهر عمل کند و با آنان مقابله به مِثل نمايد: فمن اعتدي عليکم فاعتدوا
عليه بمثل ما اعتدي عليکم؛ 1 امّا اگر همين ها عذرخواهي کردند، عذر آن ها را بپذيرد و در صدد انتقام
گيري مجدّد از آنان نباشد.

بنابر آنچه گذشت، انسان مسلمان در برخورد با مسلمان و مؤمن، بايد بر محور عدالت و رعايت حقوق اسلامي
رفتار کند؛ البته رعايت عدالت، حداقلِ وظيفه است و اگر همين انسان بخواهد به کمال و لقاي الهي بار
يابد، بايد اساس برخورد را فوق عدالت يعني بر ايثار و احسان قرار دهد و اگر با کافري روبروست که پاي
بند به اصول انساني است، بايد رابطه خود را براساس قسط و عدل تنظيم کند؛ زيرا براي پيمودن مراحل کمال

انساني بايد از شيوه احسان و ايثار استفاده نمود؛ چنان که خداوند فرمود: و لئن صبرتم لهو خيرٌ
للصّابرين. 2 همچنين بايد با کافر مهاجم نيز با عدالت رفتار کرد. اين حقايق، نشان مي دهد که رابطه
مسلمانان با کفّار، بايد به گونه اي تنظيم شود که دشمني ها از بين برود؛ يعني در دشمني افراط نشود؛
زيرا شايد روزي صلح ظهور کند و خداوند، عداوت را به محبّت تبديل نمايد.

رهنمود خداي سبحان درباره مسلمانان نيز اين است که اگر مسلماني با شما بد کرد، شما در صدد از پاي
درآوردن رقيب مسلمان خود نباشيد؛ بکله سعي کنيد تا رقابت زدوده شود؛ زيرا اگر دشمني و رقابت زدوده
شد، رقيب و دشمن به دوست گرم و صميمي مبدّل خواهد شد: و لا تستوي الحسنة و السّيئة ادْفع بالّتي هي

1. سوره بقره، آيه 194.

2. سوره نحل، آيه 126.