انتظار بشر از دین نسخه متنی

وجود شيطان در حدّ يک وسوسه، نه تنها بد نيست، بلکه چيز خوبي است؛ اگر وسوسه نبود، جهاد اکبر هم نبود
و اگر جهاد اکبر نبود، ميل به ولايت نبود؛ زيرا کسي به مقام ولايت مي رسد و از «اولياء الله» مي شود
که با شيطان روبرو شود و او را منکوب کند: الّذين جاهدوا فينا لنهدينّهم سُبُلَنا.1

بنابراين، بد بودن شيطان، نسبي است و نه نفسي؛ وگرنه در مجموعه نظام، وجودش خير و رحمت است و از باب
«يا من سبقت رحمته غضبه» ، 2 شيطان نيز به دنبال فرشته خلق شده است، نه اين که همتاي فرشته باشد؛
شيطان در حدّ تجرّد عقل و وحي نيست؛ بلکه در حدّ تجرّد وهم و خيال است و چون در حدّ وهم و خيال است،
خدا به شيطان فرمود: تو بر مخلَصين سلطه نداري؛ بلکه فقط بر پيروان خاص خود که آن ها را گمراه کردي
سلطه داري. شيطان نيز در قيامت به پيروان خود مي گويد: فلا تلموني و لوموا أنفسکم ما أنا بمصرخکم و ما
أنتم بمصرخي؛ 3 شما صريخ و فريادرس من نيستيد و من هم فريادرس شما نيستم و شما نيز حجّتي بر من نداريد
و من هم مسلّط بر شما نبودم؛ من فقط شما را دعوت کردم و وعده دادم و خدا هم دعوت کرده و وعده داده است؛
شما، هم ابزار اطاعت داشتيد و هم ابزار معصيت؛ مرا ملالت مکنيد؛ بلکه خودتان را ملامت کنيد؛ زيرا
اين همه امکانات داشتيد، ولي از آن استفاده نکرديد.

دين نيز ما را به سلاح هاي جنگ با شيطان آشنا مي کند؛ گاه مي گويد: «لدّعاء سلاح المؤمن» 4 و گاهي مي
گويد: «و سلاحه البکاء» ؛ 5 هم دعا ونيايش، سلاح

1.سوره عنکبوت، آيه 69.

2. بحار الانوار، ج 91، ص 239.

3. سوره ابراهيم، آيه 22.

4. کافي، ج 2، ص 468.

5. مفاتيح الجنان، دعاي کميل.