لطفا منتظر باشید ...
همان طور که قرآن از منابع احکام الهي است، عقل نيز از منابع احکام دين خواهد بود.1
حجّيت عقل برهاني
هر عقلي از منابع اثباتي دين نيست؛ بلکه عقل معيار و ضابطه دارد. عقلي منبع اثباتي دين است که برهانيباشد و با مبادي و مباني آن، وجود خدا و ضرورت نياز به پيامبر و وحي ثابت مي شود و به ديگر سخن، آن
عقلي که با معيار خاص خودش ثابت مي کند که خدا و پيامبر موجود است و پيامبر بايد معصوم باشد و معجزه
بياورد و نيز همان عقلي که بين معجزه و علوم غريبه فرق مي گذارد و ملازمت معجزه با صحت دعوت و صحت
ادعا را تشخيص دهد، حکم فقهي و اخلاقي و حقوقي اين عقل، حجّيت شرعي است؛ به ديگر سخن، آنچه که به لحاظ
عقلي، بين يا مبين بود، کاشف دين و شريعت خداست و خدا با آن در قيامت احتجاج مي کند؛ زيرا خود قرآن به
عقل تکيه مي کند و معصومين عليهم السّلام نيز فرمودند: خدا دو چراغ و نورافکن قوي به انسان داد که يکي
دروني و ديگري بيروني است؛ آن نورافکن الهي که در درون بشر است، همانا عقل و فطرت اوست.شرايط حجّيت عقل را منطق به عهده دارد؛ زيرا در منطق از برهان مفيد يقين و تمايز آن از تمثيل منطقي ـ
که همان قياس فقهي است ـ و نيز از استقراي ناقص کاملاً بحث شده است؛ البته در بحث هاي حکمت عملي که
اطمينان حجت است عقل، هم اصل حجّـيت طمأنينه و هم کيفيـت تحصيل اطمينان را از مبادي حسّي و تجربي يا
انتزاعي و تجريدي دريافت و ارائه مي کند؛ زيرا مباني فتواي تحقيقي عقل در اين گونه موارد، چند چيز
است:1 ـ بناي عقلا در موارد عدم امکان دسترسي به
يقين بر اکتفاي به اطمينان است.2 ـ شارع مقدّس، اعتماد بر طمأنينه را رد نکرد و آن را ابطال ننمود. 3 ـ
هر چه را شارع مقدّس مشاهده کرد و ردع نفرمود، معلوم مي شود که آن ها مرضي و حجّت خداست.
1. سرائر، ج 1، ص 46.
