لطفا منتظر باشید ...
تحقير قرار مي‌گيرند؛ اگر حقّي از آن‌هاپايمال شود، كسي گفتارشان رانمي‌پذيرد.بنابراين، قدرت دفاع از حق‌ّ خود رااز دست مي‌دهند و نوميد به انزوا روي مي‌آورند.حضرت سجّاد(ع)، با توجه‌به تأثير فقر بر شخصيت انسان، چنين دعا مي‌كرد:... خدايا، حيثيت
مرا باتنگدستي پايمال نگردان.حضرت علي(ع) نيز دراين‌باره مي‌فرمايد: تهيدست كوچك شمرده‌مي‌شود، سخن وي
رانمي‌شنوند وجايگاه او را نمي‌شناسند. و در فرازي‌ديگر از گفتار خويش مي‌فرمايد: اگر فقير
راست‌گو باشد اورا دروغ‌گومي‌پندارند.آن بزرگوار، درباره‌ي ناتواني تهيدست در دفاع از حق‌ّ خود، مي‌فرمايد:فقر انسان زيرك
را هنگام استدلال گنگ مي‌سازد. و در اشاره به فرجام‌تهيدست و گوشه‌گيري وي چنين
مي‌فرمايد: اگر انسان تهيدست شود، نوميد وخوار مي‌گردد. ...مستمند در وطن خويش منزوي و
غريب است.آنچه گذشت، آثار اجتماعي فقر را در شخص فقير نشان مي‌دهد. اين آثاردر صحنه‌ي اجتماع
بسيار خطرناك‌تر و ويران‌گرتر است. بخشي از اين آثار،كه به طور عمده زاييده‌ي
عقده‌هاي روحي و تحقيرهاي اجتماعي و سلب‌شخصيت تهيدستان شمرده مي‌شود،عبارت است
از: بالارفتن آمار جرائم وبزهكاري حتّي در ميان كودكان ونوجوانان، طلاق ، اعتياد، فحشا،
تكدّي وولگردي.
4. آثار سياسي
فقر ومحروميت سبب مي‌شود تهيدستان در برابر دولتمردان احساس كينه‌و دشمني كرده، دراجراي برنامه‌هاي دولت كارشكني كنند. هر چند اين‌گروه‌ها از موقعيت اجتماعي
بي‌بهره‌اند؛ ولي بدان دليل كه بيش‌تر مردم راشكل مي‌دهند، رضايت آن‌ها موجب
مستحكم شدن پايه‌هاي حكومت وناخشنودي آن‌ها سبب فروپاشي آن مي‌شود.هر گاه مردم
فقير به حكومت‌خود اعتقاد و اعتماد نداشته باشند، به‌سادگي بازيچه‌ي گروه‌هاي
مخالف‌دولت مي‌شوند و در برابر مزدي ناچيز مقاصد آنان را اجرا مي‌كنند. حضرت‌علي(ع)
درنامه‌ي خود به مالك اشتر درباره‌ي تهيدستان چنين سفارش‌مي‌كند:...كارهاي تو بايد خشنودي رعيت را به‌دنبال داشته باشد؛ زيرا خشم‌توده‌هاي مردم،
خشنودي خواص‌ّ را پايمال مي‌كند و حال آن‌كه خشم‌نزديكان، اگر توده‌هاي مردم از تو
خشنود باشند، ناچيز است.
...همانا عامّه‌ي مردم ستون دين و سازوبرگ در برابر دشمنان شمرده‌مي‌شوند؛ پس بايد
توجّه تو به آنان بيش‌تر و ميل تو به ايشان فزون‌تر باشد.
