در روايتي ديگر چنين ميخوانيم: هرگاه ميان مردم به عدالت رفتارميشد، بينياز
ميشدند.اين سخن ميزان تأثير بيعدالتي در تنگدستي جوامع را نشان ميدهد. البتهمنشأ
نابرابري اقتصادي و پديد آمدن فاصلهي طبقاتي را بايد در مراحلمختلف قبل از توليد،
توليد و توزيع جستوجو كرد. اسلام براي برقراريعدالت در اين مراحل، با در نظر گرفتن
استعدادها وتلاش متفاوت انسانها،رهنمودهايي ارائه داده است كه در فصل بعد مورد
بررسي قرار ميگيرد.
2. افزايش بيرويهي قيمتها
يكي از ويژگيهاي اقتصاد سالم، ثبات نسبي قيمتهاست.تورّمهاي لجامگسيخته آثار سوء فراواني در ابعاد مختلف اقتصاد برجاي مينهد. بخشي ازاين آثار در توزيع درآمدها،
پسانداز، توليد، بودجهي دولت و موازنهي ترازپرداختها قابل مشاهده است كه هر يك
به نحوي در پديدهي فقر تأثيرمينهد. برخي از محقّقان اثر تورّم بر توزيع درآمدها را از
ديگر موارد مهمترميدانند و سبب فقر فراگير و افزايش شكاف طبقاتي ميشمارند.«لفتويچ»و «شارپ» ميگويند:تورّم براي بعضي به منزلهي ماليات و براي برخي ديگر به مثابه نوعي كمكمالي
(سوبسيد) است.يكي از خصوصيات تورّم، ناهمآهنگي تغييرات قيمتها و درآمدهاست.بدين ترتيبكه
بهاي برخي از كالاها و درآمد بعضي از گروهها، با آهنگيشديد افزايش مييابد؛ در حالي
كه بهاي بخشي ديگر از كالاها و درآمد سايرطبقات بهكندي بالا ميرود يا ثابت ميماند.نتيجهي اين عدم تناسب، فقيرشدن طبقات متوسّط و شدت يافتن فقر طبقات ضعيف است.
3. فقدان امكانات شغلي
بيكاري بلاي اجتماعي ـ اقتصادي شناخته شدهاي است كه به از دستدادن حيثيت و كاهش توليد و پسانداز ميانجامد و از عوامل مهمّ پيدايش وتشديد فقر شمرده ميشود.پايين بودن نرخ بيكاري از شاخصهاي مهمتوسعهي يك كشور به شمار ميآيد و
بههمين جهت، ايجاد فرصتهاي شغليبراي جويندگان كار يكي از اهداف سياستهاي
اقتصادي است. البته چنانكهدر فقر ارادي اشاره شد، برخي از افراد، بهرغم وجود
امكانات شغلي، بهسببتنبلي يا نداشتن تخصّص لازم بيكارند.
4. ضعف مديريت و تخصّص نيروي انساني
يكي از علل عمدهي فقر كشورها، فقدان مديريت متخصّص و كاردان درامور اقتصادي است و چه بسا از اين طريق زيانهاي فراواني به مسلمانان واردميشود. آيات و روايات بسيار،
مؤمنان را از سپردن كارها به غير متخصّصانو ناآگاهان باز داشته است. در قرآن كريم
ميخوانيم:و لا توتوا السفهاء امولكم الّتي جعل اللّه لكم قياماً.اموالتان را، كه خدا مايهي سامانيابي زندگي شما قرار داده است، در اختياركمخردان
قرار ندهيد.امام صادق (ع) غير متخصّصان دخالتكننده در امور را در شمارخيانتپيشگان قرار داده است؛
زيرا هر دو سرمايههاي كشور را نابودميكنند. آن حضرت همچنين به ناشايستگاني كه امور
مسلمانان را به عهدهگرفتهاند، هشدار ميدهد.