2. برقراري امنيت و سلامتي
همانطور كه در بررسي راهبردهاي توسعه گذشت، كارشناسان توسعه برمسئلهي توسعهيمنابع انساني و تأمين نيازهاي اساسي انسان تأكيد ميورزند.يكي از شاخصهاي
توسعهيافتگي، برخورداري از سطح مطلوبي از سلامتي وامنيت است. علاوه بر آن، تأمين
امنيت اقتصادي يكي از عوامل اساسي جذبسرمايههاي ملي به سوي توليد شمرده
ميشود. اين امنيت ممكن است ازجهات مختلف مورد تهديد واقع شود، مانند:الف) تغيير نظام سياسي؛ ب) اعمال زور و فشار به وسيلهي فرمانروايان؛ ج) تغيير قوانين اقتصادي كشور و وضع مالياتهاي سنگين؛ د) اعمال فشار به وسيلهي مؤسسات بزرگ اقتصادي و اخراج موسسههايكوچك از بازار؛
بي ترديد تحقق توسعه در نظام اسلام، بدون توجه به اين دو هدفامكانپذير نيست.ائمه: نيز با تعابير مختلفي از اين اهداف ياد كردهاند.حضرت علي(ع) نعمت سلامتي را
بالاترين نعمتها ميشمارد و رفاه وآسايش زندگي را در سايهي امنيت قابل تحقق
ميداند. چنان كه گذشت،برخورداري از اين دو نعمت ويژگي جامعهي آرماني حضرت
مهدي(ع) نيزشمرده ميشود.
3. گسترش علم و عقل
اعتلاي فرهنگي و سطح آموزش در يك كشور، از ديگر شاخصهايتوسعهي انساني است. اينشاخص نهتنها در رشد اقتصادي عاملي تعيينكنندهاست؛ بلكه خود نيز موضوعيت دارد؛
يعني هرگاه كشوري از رشد اقتصاديبالا بهره گيرد، ولي شمار بيسوادانش بسيار باشد،
توسعهيافته شمردهنميشود. اسلام بر دانش و فراگيري آن تأكيد فراوان كرده است؛
براي مثاليكي از معصومان: ميفرمايد: دانش را فرا گيريد، هر چند به بهاي فرورفتن در
گردابها و ريختن خون قلبهايتان باشد.مطالعهي سيرهي عملي پيامبر اكرم و مسلمانان صدر اسلام نيزنشاندهندهي اهميت
اين موضوع است.پيامبر(ص) پس از جنگ بدر مقررداشت: اسيراني كه توان پرداخت فديه
ندارند، در برابر آموزش خواندن ونوشتن به ده مسلمان آزاد شوند. اعزام دو تن براي
آموختن شيوهي استفاده ازمنجنيق نشاندهندهي توجه پيامبر اكرم(ص) به اين مهمّ
است. مسلمانان، باادامهي اين راه، چنان در آموزش علوم و فنون پيش رفتند كه در
طي دو قرنپناهگاه دانشپژوهان جهان گشتند.در فرهنگ اسلامي، در كنار دانش،
بهمسألهي خرد نيز توجه بسيار شده است. در منابع روايي، تحت عنوان "كتابعقل و
جهل"، دربارهي ارزش خرد و دعوت انسانها به تعقل و تفكر رواياتفراوان به چشم
ميخورد.اين روايات، عقل را پيامبر باطني و وسيلهيعبادت خداوند متعادل و رسيدن به
بهشت شمردهاند.در زمان حضرتمهدي(ع) مردم به درجهي بالايي از رشد و كمال عقلاني
خواهند رسيد.
4. رفاه عمومي
چنانكه در بررسي جايگاه دنيا اشاره كرديم، بهرهمندي از نعمتهايخداوند در ايندنيا نه تنها با سعادت انسان در دنياي ديگر منافات ندارد؛ بلكهآنان كه از راههاي
مشروع در پي فراهم كردن اسباب رفاه خود و خانوادهيخويش برميآيند، مورد تشويق نيز
قرار گرفتهاند.مطالعهي وظايف دولت درنظام اقتصادي اسلام اين مطلب را بهخوبي
آشكار ميسازد كه رفاه همگاني ازاهداف و وظايف اصلي دولت است. البته مراد از رفاه
تنها رفع نيازهايضروري مردم نيست. چنانكه دربارهي جامعهي آرماني امام
عصر(ع)ميخوانيم: زمين گنجهاي خود را براي مردم آشكار ميكند؛ همهي مردم
ازنعمتهاي فراوان خداوند بهرهمند ميگردند و تهيدست و نيازمند يافتنميشود.