بحرانها ، چالش ها، راه حل ها نسخه متنی

253

پاره اي از تدوين کنند گان آن اعلاميه، خود
انسانها ي معتقد به وحي بودند. کليساي کاتوليک که در منشور واتيکان 2 حقوق بشر را پذيرفته از معتقدين
سرسخت به تشريع الهي است. ( 1 )

منظور از آزادي ديني در حقوق بشر اين است که انسانها حق ندارند همديگر
را مجبور به پذيرفتن آن چه تشريعات الهي ناميده مي شود ( يک دين معين ) بکنند. متفکران غيرديني که اين
سخن ر ا مي گويند چيزي به نام تشريعات الهي براي آنها مطرح نيست. اما متفکران معتقد به تشريعات الهي
که آزادي دين را مي پذيرند معتقدند در عين دعوت خداوند به عبوديت وتشريع اوامر و نواهي از سوي وي،
انسانها مي توانند براي هرفرد حريم شخصي غير قابل تجاوز ر اکه همان حريم آزادي هاي اساسي اوست به
رسميت بشناسند، زيرا خداوند هر انسان را يک « شخص » آفريده است.

انسانها مي توانند چنين فکر کنند که
شخص بودن هر انسان مساوي است با حريم محترم آزادي هاي او. البته خداوند همه انسانها را دعوت مي کند که
از داخل همان حريم محترم شخصي، به عبوديت او روي آورند و اوامر و نواهي او را بپذيرند.

بنابراين، اين مطلب که را بطه انسان با خداوند رابطه عبوديت بايد باشد و انسان چون انسان است بايد
تسليم اراده تشريعي خداوند شود در جايگاه کلامي، اخلاقي، فلسفي و عرفاني خود کاملا ً صحيح است و کسي
منکر آن نيست. اما آزادي ديني در حقوق بشر ربطي به اين مطلب ندارد.

در اين جا مناسب است به نظر محمد حسين طباطبايي نيز اشاره کنم. صاحب فلسفه حقوق بشر نيز در واقع همان
نظروي را تقرير کرده است. طباطبايي در مخالفت با آزادي ديني مطروح در دموکراسي مي نويسد :

« توحيد اساس تمامي نواميس واحکام اسلامي است. با اين حال چه طور ممکن است که اسلام آزادي عقيده را
تشريع کرده باشد ». ( 2 )

1. نگاه کنيد به مقاله : Neues Handuch TheologischeGundegiffe Menschenechte

2. الميزان في تفسير القرآن، ج 4، ترجمه موسوي همداني، ص 184.