آزادي سياسي بر مسؤوليت ديني مقدم است - بحرانها ، چالش ها، راه حل ها نسخه متنی

261

ما آخرين فصل از مبحث حقوق بشر را به بررسي اين موضوع اختصاص داده ايم.
در آن فصل با تکيه بر مثال آزادي ديني وسياسي نشان خواهيم داد که چگونه مي توان از اسلام قرائتي داشت
که با مضمون هاي اساسي حقوق بشر معاصر منافات ندارد.

آزادي سياسي بر مسؤوليت ديني مقدم است

در آخر اين فصل مفيد مي دانم به ايده « تقدم مسؤوليت بر آزادي » نيز که بعضي از عالمان ديني طرح کرده
اند و مانند حقوق بشر متافيزيکي هيچ گونه قابليت عملي شدن ندارد، اشاره اي بکنم. در ماه هاي اخير که
بحث مناسبات دين و آزادي در جرايد و نماز جمعه ها وتريبون هاي ديگر داغ شده بود يکي از عالمان دين در
خطبه نماز جمعه تهران گفت :

از نظر ما مسؤليت مقدم بر آزادي است. ( 1 )

مي پرسم که منظور از اين مدعا چيست
؟

اگر منظور اين است که يک مؤمن در برابر خداوند اين مسؤوليت را دارد که از حق آزادي سياسي خود به
گونه اي استفاده کند که خلاف امر و نهي خداوند نباشد اين سخن، سخن در ستي است. اما اگر منظور اين است
که کسي غير از خود مؤمنان مي تواند بر اساس برداشتي که از امر و نهي خدا دارد آزادي هاي سياسي افراد
را در صحنه زندگي اجتماعي محدود کند اين مدعا ناصواب است.

در قرائت مسلمانان آزادي خواه از اسلام،
تعيين چارچوب نظام اجتماعي و سياسي و حقوق اساسي و حدود آزادي هاي سياسي بر عهده خود مؤمنان است و
بدين ترتيب نخستين حقي که عملا ً مورد بهره برداري آنها قرار مي گيرد حق آزادي سياسي است. البته
مسلمانان به هنگام اعمال اين حق، مثلا ً هنگام تدوين قانون اساسي آن را به گونه اي تدوين مي کنند که
خلاف اوامر و نواهي خداوند نباشد.

1. محمد رضا مهدوي کني، خطبه نماز جمعه تهران، مصادف با روزهاي انتخابات مجلس خبرگان در سال 1378