سيره پيامبر اسلام (ص ) - نظام سیاسی اجتماعی اسلام نسخه متنی

آرمانهاى اسلامى از جمله امر به معروف و نهى از مـنكر است . مفهوم نظارت عمومى ، ايجاب مى كند كه افراد جامعه به صورت فردى يا گروهى ناظر اعمال يكديگر باشند. بنابراين ، ارشاد مى تواند به صورت گروهى يا حزبى انجام شود و آنچه كه ممنوع است تجاوز از چارچوب (اصول اسلامى ) است .

اصـول انـتـخـاب احـسـن ، فتح باب اجتهاد، تعاون و همكارى ، ضرورت امر به معروف و نهى از منكر، گروه گرايى و تحزب را مشروعيت مى بخشد.

تـحـزّب از نـظـر اسـلام مـى تـوانـد در راه ارائه نـظـرات اسـلامـى بـاشـد، بـراى مـثـال عـدالت اجـتـمـاعـى را هر حزبى بگونه اى ارائه دهد و يا براى تحقق آن هر گروهى ، راه مختلفى پيشنهاد دهد.

حـزب و تـشكيلات در تفكر غربى مبتنى بر نظرات روزمرّه بوده و اهداف احزاب ، كسب قدرت و پـاسـدارى از مـنـافـع اعـضـا مـى بـاشـد، امـّادر اسـلام تـشـكـيـلات حـزبـى بـايـد مـبـتـنـى بـر اصول اسلامى بوده و هدفش پاسدارى از ارزشها باشد.

اسـلام طـرفـدار تـبـادل افـكار، رشد فكرى جامعه ، همكارى و تعاون عمومى است و مى خواهد كه مـردم درسـر نـوشـت خـود دخالت داشته باشند و هر نوع تشكّلى كه در اين راه باشد، پسنديده است ، امّا تشكّل براى (اثم و عدوان ) مشروعيت ندارد.

سيره پيامبر اسلام (ص )

سـيـره پـيـامـبـراكـرم (ص ) نـشـان مـى دهـد كـه تشكيل گروهها و احزاب براى مقاصد اجتماعى و سـياسى مثبت ، لازم است . در دوران جوانى پيامبر(ص ) گروهى از جوانان غيرتمند گردهم آمدند تـا از مـحرومان و مظلومان در برابر متجاوزان دفاع و حمايت كنند. پيامبر(ص ) كه خود عضو اين جمعيت بود، بعداز بعثت فرمود:

(لَقـَدْ شـَهِدْتُ فى دارِ عَبْدِ اللّه بْنِ جُذْعانِ حِلْفاً ما اَحَبُّ اِلَىَّ بِهِ حِمَرُ النِعَمْ وَ لُوْاِدَّعىَّ بِهِ فى اْلاِسْلامَِلاَجَبْتُ).(178)

در خـانـه عـبـداللّه بـن جـدعـان ، شـاهـد پيمانى بودم كه آنقدر براى من گرامى است كه هرگز حـاضـر نيستم آن را با انبوهى از شتران گران قيمت ، معاوضه كنم . هرگاه در اسلام نيز بدان پيمان دعوت شوم ، بى درنگ اجابت مى كنم .

گفتار بالا، دليل روشنى بر جواز تشكيل جمعيت و حزب در اسلام است و درصورتى كه دفاع از اسـلام و مـسلمانان و حكومت اسلامى ، تشكيل حزب و گروهى را ايجاب كند، ضرورى و لازم خواهد بود.

شورا در اسلام

شـورا عـبـارت اسـت از اظـهـار نـظـر خواستن از ديگران و دخالت دادن آنان در يك امر و پرهيز از تكروى و استبداد راءى .

عـمـل به مشورت و تشكيل شورا براى درك حقايق و كشف مجهولات ، يك طريقه عقلايى است كه در هـمـه جـهـان و در تـمـام دوره هـاى تـاريـخ بـيـن تـمـامـى انـسـانـهـا معمول بوده و هست ، چرا كه عقلها، دركها و تجربيات فردى و اجتماعى افراد متفاوت است و بدين جهت ، شورا و استشاره يك سيره عقلايى بوده و عدول از آن از نظر عقلا محكوم است .

عـلاوه بـر عـمـل پـيـامـبر(ص )و امامان معصوم (ع ) در قرآن دو آيه و در منابع روايى حدود دويست روايت در باره شورا آمده است .

در قرآن سوره اى به نام شورا وجود دارد و خداوند سبحان در آن مى فرمايد:

(... و اَمْرُهُمْ شَورْى بَيْنَهُمْ ...).(179) كارهاى عمومى را به مشورت مى گذارند.

درآيه ديگرى از قرآن ، خداوند به پيامبرش دستور مى دهد كه بامسلمانان درامورمشورت كند.

(... وَ شاوِرْهُمْ فىِ اْلاَمْرِ...).(180)

در كارها با آنان مشورت كن .

بـراساس روايات اسلامى ، مسلمانان از استبداد راءى و تكروى ، سخت منع شده و به استشاره و مشاوره تشويق شده اند. اميرمؤ منان على (ع ) در اين باره مى فرمايد: