بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
و فهم شخصى فقيه نقشى بيش از حد در نتيجه ء فقاهت مى يابد و نظرات فقهاء , دچار تشتت و بيقاعدگى مى گردد . درست است كه عمق و پختگى و پيچيدگى روزافزون علم اصول به سلامت آراء فقهى كمك مى كند , اما آنچه بيش از آن در غايت و نتيجه ء فقاهت اثر مى گذارد , اصل ايجاد و وضع اين علم است . بيشك پايه و مايه ء اصلى علم اصول فقه در كلمات ائمهعليهم السلام و در ضمن همان چيزى است كه بدان[ ( اصول متلقاه] ( اطلاق مى شده است . ولى در شيعه اولين كتاب اصول را ( تا آنجا كه مى دانيم ) شيخ مفيد نوشته است , و آن همين كتاب كوچك و پر محتواى[ ( التذكره باصول الفقه] ( است كه احتمالا انتخابى است كه بوسيله ء شاگرد وى شيخ ابوالفتح كراجكى ( م 449 ) از اصل كتاب مفيد كه آن نيز خود كتاب مختصرى بوده است انجام يافته است . اين كتاب با همه ء اختصار داراى اهميت زيادى است . زيرا : اولا اين نخستين كتاب در اصول فقه در شيعه است . شيخ طوسى رحمه الله در مقدمه ء كتاب عده الاصول مى گويد[ : ( و لم يعهد لاحد من اصحابنا فى هذا المعنى الاما ذكره شيخنا ابو عبدالله رحمه الله فى المختصر الذى له فى اصول الفقه] ( . . ( 1 ) ثانيا در آن ,مباحث بسيارى با عبارات كوتاه آمده و بخصوص در مباحث الفاظ , سرفصل هاى متعددى مشتمل بر ابحاث مهم در آن مشاهده مى شود . ثالثا در بعضى از مباحث آن , نظر شيخ بزرگوار به آنچه در زمانهاى بسيار متاخر از سوى محققان اصولى ذكر شده , بسى شبيه ( 1 ) عده ص 5 .