3 آفرينش شيوه ء جمع منطقى ميان عقل و نقل در فقه و كلام
اين سومين بعد از جوانب شخصيت شيخ بزرگوار ما بمثابه ء مؤسس و سر سلسله ء حركت علمى شيعه است .در اينجا نيز شيخ عاليمقام راه تازه ئى ميان عقل گرائى مطلق معتزله و پيروان آنان از شيعه مانند بنى نوبخت و حديث گرائى شيخ صدوق گشوده است .
معتزله در روزگار رواج اعتزال يعنى در اواخر دوره ء اول خلافت عباسى ( منتهى به اواسط قرن سوم هجرى ) از جريان افكار فلسفى بيگانه ( يونانى , پهلوى , هندى و غيره ) به عالم اسلام و ترجمه ء آثار آنان بشدت متاثر بودند و در آن هنگام , هم آنجريان بيگانه و هم اين گرايش معتزله بشدت مورد تشويق خلفاء بخصوص مامون قرار مى گرفت . عكس العمل
( 1 ) عده ص 8 .