تاریخ ایران اسلامی نسخه متنی

در سال‌ 358 مصر فتح‌ شد و معز در سال‌ 362 وارد قاهره‌ شد هدف‌ مهم‌ آنها تصرّف‌ مصر بود. خود مهدي‌ در اين‌ باره‌ فعاليت‌ كرد؛ اما به‌ جايي‌نرسيد.

فرزند او القائم‌ در سال‌ 323 در اين‌ باره‌ كوشيد؛ اما توفيقي‌ به‌ دست‌ نياورد. بااين‌ حال‌، داعيان‌ آنها در مصر سخت‌ مشغول‌ فعاليت‌ بودند. همين‌ زمان‌، آنان‌ايده‌هاي‌ بزرگتري‌ داشتند. براي‌ آنها شرق  اسلامي‌، به‌ويژه‌ خراسان‌ اهميت‌ زيادي‌داشت‌. به‌ همين‌ دليل‌ داعيان‌ فراواني‌ را به‌ سوي‌ ايران‌ گسيل‌ كردند. همين‌فعاليت‌هاست‌ كه‌ در نهايت‌ به‌ تشكيل‌ دولت‌ فاطمي‌ در الموت‌ِ رودبار وقهستان‌ درجنوب‌ خراسان‌ منجر شد.

در ميانه‌ قرن‌ چهارم‌، دولت‌ اِخشيدي‌ مصر رو به‌ ضعف‌ مي‌رفت‌. اين‌ زمان‌مغربي‌هاي‌ طرفدار فاطميان‌ به‌ شدت‌ مشغول‌ فعاليت‌ بودند. با آشفتگي‌ اوضاع‌مصر در حوالي‌ سالهاي‌ 357 وپس‌ از مرگ‌ كافور اخشيدي‌، بسياري‌ از مصري‌ها، ازمعزّ فاطمي‌ درخواست‌ كردند تا به‌ سوي‌ مصر حركت‌ كند.

در محرم‌ سال‌ 358 سپاه‌ يك‌ صد هزار نفري‌ معز فاطمي‌ كه‌ بسياري‌ از آنان‌بربرهاي‌ مغربي‌ بودند به‌ سوي‌ مصر حركت‌ كرد. سپاه‌ جوهر، فرمانده‌ فاطميان‌،تقريبا بدون‌ مشكل‌ در شعبان‌ همان‌ سال‌ مصر را تصرف‌ كرد. اين‌ نخستين‌ بار بود كه‌مصر تحت‌ سلطه‌ دولتي‌ در مي‌آمد كه‌ خلافت‌ عباسي‌ را قبول‌ نداشت‌.

فاطميان‌، درست‌ همانند كاري‌ كه‌ در مغرب‌ كردند، به‌ تأسيس‌ شهر جديدي‌دست‌ زدند تا به‌ خوبي‌ بر آن‌ مسلط‌ باشند. اين‌ شهر، همان‌ شهر بزرگ‌ قاهره‌ است‌ كه‌تا امروز مركزيت‌ خود را براي‌ اين‌ كشور بزرگ‌ حفظ‌ كرده‌ است‌. جوهر در طي‌چهار سال‌ امارت‌ بر مصر از طرف‌ معز، اين‌ كشور را از هر جهت‌ براي‌ تثبيت‌ دولت‌فاطمي‌ آماده‌ كرد. رنگ‌ سياه‌ عباسي‌ از ميان‌ رفت‌ وسكه‌هاي‌ جديد با نام‌ معز فاطمي‌وشعارهاي‌ شيعه‌ بر روي‌ آن‌، به‌ جريان‌ افتاد. در ادامه‌، جمله‌ حي‌ّ علي‌ خير العمل‌ دراذان‌ افزوده‌ شد. بعد از گذشت‌ چهار سال‌ معز فاطمي‌ وارد قاهره‌ شد.

شگفت‌ آن‌ بود كه‌ سپاه‌ فاطمي‌ در سال‌ 359 دمشق‌ را نيز گشود ودر انطاكيه‌ با روميان‌هم‌مرز شد. در اين‌ سال‌ كه‌ حمدانيان‌ نيز در حلب‌ وشمال‌ عراق  به‌ نام‌ فاطميان‌ خطبه‌مي‌خواندند، حي‌ّ علي‌ خير العمل‌ در تمامي‌ مأذنه‌هاي‌ شمال‌ افريقا وشام‌ شنيده‌ مي‌شد.

با اين‌ حال‌، از تاريخ‌ مصر به‌ خوبي‌ مي‌توان‌ دريافت‌ كه‌ فاطميان‌ با تسامح‌ مذهبي‌فراواني‌ با مصريان‌ برخورد كرده‌ وكسي‌ را وادار به‌ ترك‌ مذهب‌ نكردند.

دولت‌ فاطمي‌ با شدت‌ وضعف‌ بر بخشي‌ از شامات‌ وحتي‌ گاه‌ بر مكه‌ ومدينه‌،حكومت‌ مي‌كرد وهمان‌ گونه‌ كه‌ گذشت‌، در پي‌ تسلط‌ بر تمامي‌ جهان‌ اسلام‌ بود.شگفت‌ آن‌ كه‌ در سال‌ 450 در بغداد خطبه‌ به‌ نام‌ فاطميان‌ خوانده‌ شد وخليفه‌ عباسي‌نيز يقين‌ كرد كه‌ بساط‌ دولت‌