بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
عنوان‌برخورد آراء وعقايد در خراسان، اشاره‌اي نشده است؛ طبعا حركت و موضع‌مذهبي آنها در ادامه وامتداد مواضع خلفاي عباسي بوده است. زماني كه مأمون‌اظهار عقيدة معتزلي كرد يا زماني كه متوكل دفاع از جناح مقابل آنها، يعني‌اهل‌حديث كرده، طاهريان نيز همان را پيروي مي‌كردند.در درجة نخست، طاهريان، يك نيروي سياسي هستند؛ گرچه شخصا به مسائلي‌مانند ادبيات وموسيقي علاقمند بودند. خواهيم ديد كه در دوره‌هاي بعد نيزخراسان با داشتن گرايشهاي شيعي در برخي از مناطق خود، مركز تسنن بوده واين‌عقيده نه تنها در طاهريان، بلكه در دوره‌هاي بعد، در ميان تمامي اميران ترك‌باقي‌مانده است.سنيان خراسان، به‌ويژه در بخش ماوراءالنهر، به تدريج به مكتب فقهي ابوحنيفه‌گرويدند. از نظر كلامي نيز در قرن سوم، علاقه به برخي از آراي ابوحنيفه از جمله‌عقيده به اِرْجاء مطرح بود. به همين دليل، مردمان نواحي شرق دور، بر مذهب مُرْجئه‌بودند. عقيدة اين گروه آن بود كه هر فردي، وقتي شهادتين را بر زبان آورد، مسلمان‌ومؤمن است وانجام دادن عمل صالح يا ندادن آن در ايمان تأثيري ندارد. آنها براي‌ايمان، مراتب مختلفي نمي‌شناختند و همة مؤمنان را تنها با گفتن شهادتين در اصل‌ايمان با يكديگر برابر مي‌ديدند. يكي از روستاهاي بلخ را مُرجي‌آباد مي‌گويند.اين‌نشانگر نفوذ اين عقايد در مردمان آن نواحي است. در اين باره، بازهم سخن‌خواهيم گفت.نكتة مهم اين است كه چرا تركان ماوراءالنهر حنفي شدند. پاسخ اين مطلب دراين است كه ابوحنيفه اسلام آوردن تركان را تنها با همين شهادتين مي‌دانست. زماني‌كه ابومطيع بلخي از ابوحنيفه سؤال كرد: تكليف مسلماني كه در سرزمين شرك، به‌طور كلي اسلام را قبول دارد، اما نسبت به قرآن جاهل است يا يكي از تكاليف ديني‌اسلام را تصديق نمي‌كند، چيست؟ ابوحنيفه پاسخ داد: چنين شخصي مؤمن است.بنابر اين سخن‌ِ ابوحنيفه، هر يك از اهالي ترك، مي‌توانست وفاداري خويش را به‌اسلام اعلان دارد، بدون آن كه بتواند يا بخواهد مسائل پيچيدة عبادي و فقهي آن‌رافراگيرد.در اين زمان، شيعيان امامي مذهب، در خراسان نفوذي داشته وعالمان‌برجسته‌اي از خود داشتند. تا اواسط قرن سوم كه هنوز مسأله غيبت پيش نيامده‌بود،امامان(ع) وكلايي در خراسان داشتند كه بيش‌تر در نيشابور اقامت‌مي‌كردند.يكي از برجسته‌ترين عالمان شيعه در اين دوران فضل بن شاذان‌نيشابوري‌است كه پيش از سال 260 هجري درگذشته است. در اهميت حضور شيعه‌در اين شهر همين بس كه تاكنون مقبرة فضل در نيشابور برجاي مانده است.طاهريان با اين دانشمند برجسته برخورد مناسبي نداشته وبراي مدتي او را ازنيشابور تبعيد كردند.
طاهريان ورشد اقتصادي خراسان
روشن است كه طاهريان طي سالهاي حكومت خود بر خراسان، با توجه به آرامشي‌كه در اين دوره وجود داشت، بر آبادي آن افزوده‌اند. يكي از پي‌آمدهاي رشد مادي‌دنياي اسلام در قرن سوم، رشد فكري وفرهنگي آن در قرن چهارم وپنجم بود. دراين زمينه خراسان نقش فعالي داشت. خواهيم ديد كه خراسان، به رغم آن كه هر ازچندي در اثر شورش تركان ماوراءالنهر گرفتار ركود مي‌شد؛ اما به سرعت به‌مجموعة عظيم دنياي اسلام مي‌پيوست ونقش مهم خويش را در پيشرفت فرهنگ‌وتمدن اسلامي ايفا مي‌كرد.از مظاهر تمدني اين دوران‌ِ خراسان، آگاهي‌هاي دقيقي در اختيار نيست، جز آن‌كه گَرْديزي مورخ برجستة فارسي زبان، دربارة كارهايي كه در زمينه قنوات‌وآب‌رساني صورت گرفته، اطلاعاتي را در اختيار ما گذاشته است. وي مي‌نويسد:به دنبال زلزله‌اي
لطفا منتظر باشید ...
