تاریخ ایران اسلامی نسخه متنی
لطفا منتظر باشید ...
ناصر خسرو از اصفهان آن روزگار وصفي زيبا آورده، با اشاره به آبادي آن شهرمي‌نويسد:و شهر ديواري حصين بلند دارد ودروازه‌ها وجنگ‌گاه‌ها ساخته وبر همه بارووكنگره ساخته ودر شهر جوي‌هاي آب روان وبناهاي نيكو ومرتفع ودر ميان‌شهر مسجد آدينه بزرگ نيكو وباروي شهر را گفتند سه فرسنگ ونيم است‌واندرون شهر همه آبادان كه هيچ از وي خراب نديدم وبازارهاي بسيار وبازاري‌ديدم از آن صرافان كه اندر او دويست مرد صراف بود وهر بازاري را دربندي‌ودروازه‌اي وهمه محلتها وكوچه‌ها را همچنين دربندها ودروازه‌هاي محكم‌وكاروانسراهاي پاكيزه بود.آنچه درباره اصفهان عصر سلجوقي مي‌توان گفت، اشاره به يادگارهاي تاريخي باارزشي است كه از اين دوره در گوشه وكنار شهر برجاي مانده است.يكي از مهم‌ترين آثار سلجوقيان در اصفهان، مسجد جامع اين شهر است كه‌بخشي از مسجد موجود، از آن دوران مي‌باشد. در ضلع جنوبي مسجد جامع، گنبدخواجه نظام‌الملك قرار دارد كه به اعتراف اهل فن، از بهترين نمونه‌هاي سبك‌معماري ايران در دوران سلجوقي است. تاج‌الملك رقيب نظام‌الملك نيز در بخش‌شمالي مسجد گنبدي ساخته كه به نام وي شهرت دارد. كتيبه‌اي كه تاكنون به خط‌كوفي بر روي اين گنبد مانده، تاريخ 481 هجري را دارد.مسجد جامع اصفهان در سال 515 هجري آتش گرفت. سلجوقيان آتش سوزي رابه اسماعيليه نسبت دادند. در اين آتش سوزي، بخش مهمي از مسجد، از جمله‌كتابخانه آن در آتش سوخت.فهرست اين كتاب‌ها، در سه مجلد قطور نوشته شده‌بوده است. كتيبه‌اي در سر در شرقي مسجد جامع، به صراحت اشاره مي‌كند كه‌مسجد پس از آتش سوزي سال 515 تجديد بنا شده است.گفتني است كه بخش‌هاي‌زيادي از اين مسجد در دوره صفوي ساخته شده است.خواجه نظام‌الملك مدرسه‌اي، با عنوان نظاميه در اصفهان ساخته كه تا قرن‌هشتم‌بوده است. اين مسجد در محله دردشت اصفهان در نزديكي مسجد جامع‌قرار داشته است. درآمد موقوفات اين مدرسه سالانه ده هزار دينار ـ سكه طلا ـبوده‌است.در اصفهان وشهرهاي اطراف آن مساجد زيادي از دوره سلجوقي باقي مانده كه‌به‌طور معمول، مناره‌هاي بزرگي نيز براي آنها ساخته مي‌شده است. يكي ازكهن‌ترين اين مناره‌ها، مناره مسجد جامع ساوه با تاريخ 453 است. مناره مسجدپامنار زواره تاريخ 461 را نشان مي‌دهد.كناره‌هاي جنوبي وشمالي زاينده رود، يكي از آبادترين مناطق در دوره‌سلجوقي بوده كه امروزه چندين روستا به جاي آن سرزمين آباد برجاي مانده است.مساجد زيبايي در اين منطقه از گزند حوادث جان بدر برده كه از بهترين آثارمعماري دوره سجلوقي است.مسجد روستاي بِرْسيان يكي از اين آثار است كه برروي مناره 25 متري آن تاريخ 491 هجري ديده مي‌شود. در كنار گچ‌بري‌هاي زيباي‌محراب همين مسجد تاريخ 498 هجري آمده است.همچنين در روستاي گار كه در جنوب زاينده رود واقع شده، بقاياي مسجدومناره‌اي برجاي مانده كه تاريخ 515 روي مناره آمده است. مسجد ديگري كه به نام‌مسجد گبري شهرت دارد، در روستاي دشتي واقع شده است.برخي ديگر از مساجد دوره سلجوقي اصفهان كه تاكنون برجاي مانده، عبارت‌است از: مسجد جامع گز، مسجد جامع سين، مسجد علي(ع) كه مناره آن از دوره‌سلجوقي است، مناره چهل دختران در كناره محله جوباره اصفهان ـ نزديكي مسجدجامع ـ ، مناره پنجاه متري مسجد جامع زيار كه هيچ اثري از مسجد برجاي‌نمانده‌است، مناره سي متري راران. گفتني است كه مسجد جامع اردستان نيزكه‌يكي از زيباترين مساجد تاريخي ايران است، در دوران سلجوقي ساخته‌شده‌است. بدين ترتيب، با برجاي ماندن اين مقدار آثار ارزشمند در
