تاریخ ایران اسلامی نسخه متنی

وگفتگوها آورده‌ است‌. ياد از يك‌ نمونه‌ مناسب‌ است‌:

مقصودش‌ از تعبير «نمازي‌» در بيت‌ اخير، اشاره‌ به‌ لباسي‌ است‌ كه‌ براي‌ نماز انتخاب‌مي‌شود ومي‌بايست‌ پاك‌ باشد.

اوحد الدين‌ محمد بن‌ محمد مشهور به‌ انوري‌ (م‌ حدود 581) يكي‌ از شاعران‌بلند پايه‌ دوران‌ سلجوقي‌ است‌. دوران‌ جواني‌ وي‌ به‌ تحصيل‌ علوم‌ رايج‌ زمان‌ درشهر طوس‌ گذشت‌. پس‌ از آن‌ كه‌ نيروي‌ شاعري‌ او آشكار شد، به‌ دربار سلطان‌سنجر پيوست‌. وي‌ سخت‌ درگير سياست‌ شد وپس‌ از آن‌ كه‌ يكي‌ از سلاطين‌ غوري‌را هجو كرد، مورد خشم‌ او واقع‌ گرديد. سلطان‌ مزبور، پس‌ از اسارت‌ سلطان‌ سنجربه‌ دست‌ تركان‌ غز، تلاش‌ زيادي‌ براي‌ دستگيري‌ انوري‌ وكشتن‌ وي‌ انجام‌داد.

اشعار انوري‌ به‌ لحاظ‌ سبك‌ وسياق ، نو آوري‌ فراواني‌ در شعر پارسي‌ داردوهميشه‌ مورد توجه‌ اديبان‌ وفرهيختگان‌ بوده‌ است‌.

رشيد وطواط‌ (م‌ ح‌ 573) يكي‌ ديگر از اديبان‌ وشاعران‌ اين‌ عهد است‌ كه‌ در خوارزم‌،در خدمت‌ اتسز بن‌ محمد بود ودر ديوان‌ انشاي‌ وي‌ به‌ كار مشغول‌ بود. او جثه‌كوچكي‌ داشت‌ وبه‌ همين‌ دليل‌ او را وطواط‌ مي‌خواندند. از وي‌، افزون‌ بر شعر،رسائلي‌ بر جاي‌ مانده‌ كه‌ مهارت‌ واستادي‌ وي‌ را در ادب‌ فارسي‌ نشان‌ مي‌دهد.

وطواط‌ در ادب‌ عربي‌ نيز بسيار توانا بود وبا زمخشري‌، اديب‌ برجسته‌ معاصرخود، مكاتباتي‌ داشت‌. او صد كلمه‌ اميرمؤمنان‌(ع‌) را به‌ نثر فارسي‌ ترجمه‌ كرده‌وسپس‌ هر جمله‌ را در قالب‌ يك‌ دو بيتي‌ ريخته‌ است‌. اين‌ رساله‌ به‌ مطلوب‌ كل‌ طالب‌نامبردار شده‌است‌.

رشيد وطواط‌ نيز به‌ دليل‌ همراهيش‌ با خوارزمشاه‌ خود را درگير سياست‌ كردوپس‌ از شكست‌ خوارزمشاه‌ از سنجر، مورد خشم‌ سلطان‌ سلجوقي‌ قرار گرفت‌.وطواط‌ درباره‌ خوارزمشاه‌ چنين‌ سروده‌ بود:

سنجر در سال‌ 542 شهر هزاراسپ‌ را محاصره‌ كرد وانوري‌ را بر آن‌ داشت‌ تا شعري‌سروده‌ به‌ نوك‌ پيكان‌ گذاشته‌ براي‌ خوارزم‌ شاه‌ به‌ داخل‌ سپاه‌ وي‌ بفرستد:

وطواط‌ پاسخ‌ انوري‌ بر كاغذي‌ نوشت‌ وبه‌ اين‌ سوي‌ فرستاد:

گر خصم‌ تو اي‌ شاه‌، شود رستم‌گُرديك‌ خر، ز هزاراسپ‌ تو نتواند برد با اين‌ حال‌، سنجر پس‌ از غلبه‌ بر خوارزمشاه‌، با وساطت‌ يكي‌ از درباريانش‌ ازوطواط‌