تاریخ ایران اسلامی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

تاریخ ایران اسلامی - نسخه متنی

رسول جعفریان

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

الباقر، طب‌ الصادق  و طب‌ الرضا(ع‌) است‌.

تجارب‌ پزشكي‌ در حوزه‌ ايران‌، از پيش‌ از اسلام‌ در جندي‌ شاپور ـ از شهرهاي‌خوزستان‌ ـ وجود داشت‌ كه‌ بقاياي‌ آن‌ بعدها در قرن‌ دوم‌ وسوم‌، زمينه‌ پيشرفت‌مسلمانان‌ در اين‌ رشته‌ شد.

زماني‌ كه‌ منصور عباسي‌ گرفتار بيماري‌ سوء هاضمه‌شد، از پزشكان‌ جندي‌ شاپور ودر رأس‌ آنها از بختيشوع‌ (در سرياني‌ به‌ معناي‌ نجات‌يافته‌ عيسي‌) به‌ بغداد دعوت‌ كرد. وي‌ به‌ بغداد آمد وبه‌ طبابت‌ پرداخت‌. فرزندان‌ونوادگانش‌ تا چند قرن‌، پزشكان‌ معروف‌ دارالخلافه‌ بودند. داروساز ديگري‌ كه‌ ازجندي‌شاپور به‌ بغداد رفت‌ ماسويه‌ بود كه‌ پزشك‌ مخصوص‌ هارون‌ شد. فرزندان‌وي‌، به‌ويژه‌ يوحنا، طبيبان‌ معروفي‌ بودند. يوحنا پزشك‌ و مترجم‌ آثار پزشكي‌ بوده‌و يكي‌ از كتابهاي‌ او الادويه‌ المسهله‌ در باره‌ داروهاي‌ مسهل‌ كننده‌ است‌. در واقع‌،پزشكي‌ بغداد، تا حدود زيادي‌ در اين‌ خاندان‌ مسيحي‌ باقي‌ ماند.

در حوزه‌ مصر، اسكندريه‌ مركز طب‌ يوناني‌ بود كه‌ كم‌ كم‌ با سنت‌هاي‌ اسلامي‌تركيب‌ شد وزمينه‌ باروري‌ اين‌ دانش‌ را در بخش‌ غربي‌ دنياي‌ اسلام‌ فراهم‌ آورد.

ترجمه‌ آثار پزشكي‌ از سرياني‌ به‌ عربي‌ كاري‌ رايج‌ در دوران‌ عباسيان‌ بود. يكي‌از اين‌ مترجمان‌ كه‌ در عين‌ حال‌ پزشك‌ ماهري‌ نيز بود، حُنَيْن‌ بن‌ اسحاق  (194 ـ260) است‌. وي‌ نيز يك‌ مسيحي‌ نسطوري‌ بود. او آثار جالينوس‌ ونيز برخي‌ از آثاربُقراط‌، ارسطو وبطليموس‌ را به‌ عربي‌ ترجمه‌ كرد. براي‌ وي‌ 139 عنوان‌ كتاب‌ يادكرده‌اند كه‌ برخي‌ تأليف‌ وبسياري‌ از آنها ترجمه‌ آثار يوناني‌ به‌ عربي‌ است‌.فرزندش‌ اسحاق  وحُبَيْش‌ بن‌ اعيسم‌ فرزند خواهرش‌ نيز در كار پزشكي‌ وترجمه‌آثار مربوطه‌ فعاليت‌ داشته‌اند.

پس‌ از اينان‌، علي‌ بن‌ سهل‌ ربّن‌ الطبري‌ (م‌ بعد از 236)، يكي‌ از بزرگ‌ترين‌ عالمان‌پزشكي‌ است‌ كه‌ كتاب‌ معروفش‌ فردوس‌ الحكمه‌ را به‌ عربي‌ وسرياني‌ نوشت‌ كه‌ ازآثار با ارزش‌ در اين‌ رشته‌ علمي‌ است‌. وي‌ بخشي‌ از آن‌ را در بغداد نگاشت‌؛ امابه‌ري‌ بازگشت‌ ودر آنجا كتابش‌ را تكميل‌ كرد. خوشبختانه‌ اين‌ كتاب‌ برجاي‌مانده‌است‌. علي‌ بن‌ ربّن‌ طبري‌، استاد يكي‌ از نام‌آورترين‌ عالمان‌ پزشكي‌ ايران‌يعني‌ ابوبكر محمد بن‌ زكرياي‌ رازي‌ (م‌ حدود 314) است‌ كه‌ در دنياي‌ طب‌ اسلامي‌بي‌مانند است‌. وي‌ در ري‌ طبابت‌ را فرا گرفت‌ وپس‌ از آن‌ به‌ سال‌ 292 به‌ دعوت‌خليفه‌ وقت‌ عباسي‌ به‌ بغداد آمد ودر بيمارستان‌ آنجا به‌ كار مشغول‌ شد. رازي‌كتاب‌هايي‌ در دانش‌ طب‌ نگاشت‌ كه‌ از آثار مهم‌ اين‌ رشته‌ در تمدن‌ اسلامي‌ به‌ شمارمي‌آيد. كتاب‌ المنصوري‌ يكي‌ از آنهاست‌ كه‌ آن‌ را به‌ نام‌ منصور بن‌ حمد والي‌ سامانيان‌در ري‌ تأليف‌ كرد. اين‌ كتاب‌ در ده‌ بخش‌ است‌.

عناوين‌ برخي‌ از بخش‌ها عبارت‌انداز: درباره‌ تشريح‌، درباره‌ داروها وغذاها، درباره‌ حفظ‌ صحت‌، درباره‌ امراض‌پوستي‌ وحفظ‌ زيبايي‌، درباره‌ جراحت‌ها، درباره‌ سم‌ها، در انواع‌ تب‌ها ودرمان‌آنها. اين‌ كتاب‌ در قرن‌ دوازدهم‌ ميلادي‌ به‌ لاتيني‌ ترجمه‌ شد وبه‌ سال‌ 1776م‌ درآلمان‌ به‌ چاپ‌ رسيد.

مهم‌ترين‌ ومفصل‌ترين‌ كتاب‌ طبي‌ وي‌ الحاوي‌ في‌ الطب‌ است‌. او مواد اين‌ كتاب‌را كه‌ دائره‌ المعارف‌ پزشكي‌ است‌، طي‌ پانزده‌ سال‌ گردآوري‌ كرد. اين‌ كتاب‌ در سال‌1280 ميلادي‌ توسط‌ يك‌ يهودي‌ به‌ لاتيني‌ ترجمه‌ شد. همان‌ ترجمه‌ به‌ سال‌ 1905در اروپا به‌ چاپ‌ رسيد.

وي‌ در اين‌ كتاب‌، هر نوع‌ بيماري‌ را در فصلي‌ خاص‌ موردبررسي‌ قرار داد. از او نام‌ يك‌ صد وده‌ كتاب‌ در منابع‌ ياد شده‌ كه‌ بسياري‌ از آنها ازميان‌ رفته‌ است‌.

پس‌ از رازي‌، پزشكان‌ نام‌آور ديگري‌ ظهور كردند. از آن‌ جمله‌ علي‌ بن‌ عباس‌مجوسي‌ (م‌ 384) است‌ كه‌ پدرانش‌ مجوسي‌ بودند وخود وي‌ مسلمان‌ شده‌ بود.مهم‌ترين‌ اثرش‌ كامل‌ الصناعه‌ الطبيه‌ يا الطب‌ الملكي‌ است‌ كه‌ آن‌ را به‌ نام‌ عضدالدوله‌نگاشت‌. اين‌ كتاب‌ توسط‌ قسطنطنين‌ افريقي‌ (م‌ 1087) به‌ لاتيني‌ ترجمه‌ شد.مجوسي‌ به‌ويژه‌ بر پيشگيري‌ از بيماري‌، بيش‌ از درمان‌ اصرار داشته‌ ودر اين‌ باره‌ به‌تفصيل‌ بحث‌ كرده‌ است‌. كتاب‌ وي‌، تا پيش‌

/ 223