دانش تاريخ وجغرافي - تاریخ ایران اسلامی نسخه متنی
لطفا منتظر باشید ...
دانش تاريخ وجغرافي
دانش تاريخ
در دفتر نخست، درباره آغاز دانش تاريخ سخن گفتيم. در آنجا اشاره كرديم كه‌دلبستگي مسلمانان به اين دانش، از روي علاقه‌اي بود كه به سيره پيامبر خداصلي‌الله عليه واله داشتند. به همين دليل، كتاب‌هاي فراواني از قرن دوم به بعددرباره سيره آن حضرت نوشته شد. در كنار آن، به تحولات سياسي دنياي اسلام، ازفتوحات گرفته تا جنگ‌ها وشورش‌هاي داخلي نيز توجه فراواني صورت گرفت.در اين باره، كتاب‌هاي زيادي تأليف شد كه متأسفانه بسياري از آنها از ميان رفته‌است. در اينجا به چند نمونه از اين كتاب‌ها اشاره مي‌كنيم.دو مورخ برجسته قرن دوم وسوم، يكي ابومخنف وديگري هشام كلبي است كه‌مواد تاريخي فراواني را تهيه ودر اختيار منابع بعد از خود قرار دادند. بعد از آنان،چندين مورخ، به تدوين تاريخي عمومي اسلام پرداختند كه بخش مهمي ازكتاب‌هاي آنها، تاريخ شرق اسلامي ودر درجه نخست عراق وايران بود. از ميان‌آنها، بايد به ابوحنيفه دينوري (م 282) ويعقوبي (م 284) اشاره كرد كه كتاب‌دينوري اخبار الطوال وكتاب يعقوبي، با نام تاريخ يعقوبي شهرت دارد. به‌طور معمول،در اين كتاب‌ها، تاريخ اسلام، به صورت تاريخ خلفا نوشته شده ورويدادهاي‌تاريخي دوران هر يك از آنان ارائه شده است.مشهورترين ومفصل‌ترين كتاب تاريخي كه در اواخر قرن سوم هجري نوشته‌شد، كتاب تاريخ الرُّسل والاُمَم والملوك از محمد بن جرير طبري آملي(م 310) است.اين كتاب كه به تاريخ طبري شهرت دارد، داستان زندگي بشر را از هبوط آغاز كرده‌ورخدادهاي تا سال 303 هجري را در آن آورده است. طبري در اين اثر، از صدهاكتاب ومقاله بهره برده ودر جاي جاي كتاب خود، منابعش را ياد كرده وكتابي‌مستند فراهم آورده است. اين كتاب، مطالب نادرست فراواني نيز دارد كه مورد نقدمحققان ونقادان قرار گرفته‌است.از خوش‌نام‌ترين مورخان قرن چهارم هجري، علي بن حسين مسعودي (م 346)است كه كتاب پر ارج او مُرُوج‌ُ الذَهب ومعادِن‌ُ الجوهر هميشه مورد استفاده مورخان‌وپژوهش‌گران
