بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
سرآغاز دين ، شناخت خداست .ارزش هـاى اخـلاقـى در جـامـعـه و رفـتـار افـراد نـيـز در صـورتـى كـه مـبـتـنـى بـر اصـل توحيد باشد،ارزش معنوى و ضمانت اجرايى مى يابد. در ميان كسانى كه معتقد به توحيد نـيـسـتـنـد، اصـول اخـلاقـى مـعـنـا و مـفـهـومـى درسـت نـدارد و رعـايـت آداب و اصول اخلاقى بدون ضمانت است .البـتـه ، اهميت تفصيلى شناخت خدا براى انسان ها هنگامى روشن تر مى شود كه به ميزان ربط وجودى خود با خداوند توجه كنيم ؛ يعنى توجه كنيم كه با اراده و خلقت او پا به عرصه وجود گذاشته ايم و اكنون نيز قوام وجودى ما به اوست ؛ اوست كه قيّوم همه موجودات است و در پايان حيات دنيويمان نيز به سوى او باز مى گرديم . پس او خالق و نعمت دهنده و مبداء و مرجع وجود مـاسـت . مـا، در هـر حـال و هـر لحـظه ، به او وابسته ايم . اين وابستگى وجودى انسان به خداى متعال ، اهميت شناخت حق تعالى را براى انسان آشكار مى سازد.
ارزش شناخت خدا
مـيـزان ارزش هـر شـنـاخـتـى ، بـه قدر ارزش موضوع آن است ؛ يعنى شناخت موضوعات ناچيز از ارزشى اندك و شناخت موضوعات مهم ، از ارزش بسيار برخوردار است . از اين رو، چون موضوع خـداشناسى ، والاترين و شريف ترين موضوع است و هيچ موضوعى را با آن نمى توان مقايسه كرد، پس خداشناسى نيز باارزش ترين گونه شناخت است ؛ چنان كه امام على (ع ) مى فرمايد:(مَعْرِفَةُ اللّهِ سُبْحانَهُ اَعْلَى الْمَعارِفِ)( 3)شناخت خداوند سبحان بالاترين شناختهاست .در حـديثى ديگر، معصوم (ع )، با فضيلت ترين انسانها را كسى مى داند كه از شناختى بيشتر نسبت به خدا برخوردار باشد:(بَعْضُكُمْ اَكْثَرُ صَلاةً مِنْ بَعْضٍ وَ بَعْضُكُمْ اَكْثَرُ حَجّاً مِنْ بَعْضٍ وَ بَعْضُكُمْ اَكْثَرُ صَدَقَةً مِنْ بَعْضٍ وَ بَعْضُكُمْ اَكْثَرُ صِياماً مِنْ بَعْضٍ وَ اَفْضَلُكُمْ اَفْضَلُكُمْ مَعْرِفَةً)( 4)بـرخـى از شـمـا نـماز را و برخى حج و برخى صدقه و برخى روزه را از ديگران بيشتر به جامى آوريد، امّا ارزشمندترين شما، كسى است كه از شناختى ارزشمندتر برخوردار باشد.درباره شناخت خداوند، در آيات و روايات بسيار سخن رفته است كه در اين جا به برخى از آنها اشاره مى كنيم :
خداشناسى ، هدف خلقت
يـكى از اهداف آفرينش جهان ، آگاه ساختن انسان از دانش و توانايى خداوند و معرفت يافتن به ذات و صفات اوست و اين بيانگر گوشه اى از ارزش بسيار شناخت خداوند است . قرآن كريم مى فرمايد:(اَللّهُ الَّذى خـَلَقَ سـَبـْعَ سـَمـواتٍ وَ مِنَ الاَْرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الاَْمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ وَ اَنَّ اللّهَ قَدْ اَحاطَ بِكُلِّ شَىْءٍ عِلْماً)( 5)خداوند كسى است كه هفت آسمان را آفريد و از زمين نيز همانند آن را. فرمان اوپيوسته در ميان آن ها نازل مى شود. اين براى آن است كه بدانيد خداوند بر همه چيز تواناست و اين كه علم او بر همه چيز احاطه دارد.
شناخت خدا، معيار فضيلت
بـسـيـارى از جـوامـع بشرى ، در گذشته و امروز، اسير تعصب هاى قومى و افكار جاهلى بوده و آنـچـه در مـيان آنان معيارهاى برترى افراد بر يكديگر به شمار مى رفته ، ارزش هاى مادّى ـ هـمـانـنـد ثـروت ، نـژاد، زبـان ، رنـگ پـوسـت و قـومـيّت ـ بوده است . امّا در آيين اسلام ارزش ها دگـرگـون شـده و نـظـامـى بـراسـاس كـرامـت انـسـانـى و فضايل معنوى بنا گرديده است . از اين رو، شناخت خداوند، از يك سو برترين معيار فضيلت مؤ منان بر يكديگر است و از سويى ديگر درجات قرب آنان در پيشگاه الهى نيز متناسب با درجات معرفت آنان است . قرآن كريم مى فرمايد:(يَرْفَعِ اللّهُ الَّذينَ امَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذينَ اُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ)( 6)