توبه از ديدگاه روايات - گناه شناسی نسخه متنی

الذُّنوبَ جَميعاً إ نَّه هو الغَفورُ الرّحيم (445)
بگو اى بندگان من كه بر خود اسراف و ستم كرده ايد، از رحمت خداوند نوميد نشويد كه خدا همه گناهان را
مى آمرزد و او بسيار بخشنده و مهربان است .

تعبيراتى كه در اين آيه آمده مانند: *((*بندگان من *))*، *((*نااميد نشويد*))*، *((*رحمت خدا*))*، *((*آمرزش همه ى
گناهان *))*، *((*غفور و رحيم بودن خدا*))*، همه حكايت از وسعت دامنه استغفار و پذيرش توبه و گستردگى رحمت
الهى مى كند، بخصوص تعبير به عبادى *((*بندگان من *))*، كه بيانگر آن است كه همه از خوب و بد، بندگان خدا
هستند و خداوند به آنها آنچنان مهربان است كه آنها را بندگان خودش خوانده است . بنابراين چشم انداز
اميد به آمرزش ، بسيار وسيع و گسترده است .

5و اِذا سَئَلكَ عِبادِى عَنّى فَانّى قَريبٌ اُجيبُ دَعوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ فَليَستجيبوا
لِى و ليُؤ مِنوا بى لَعلَّهُم يَرشُدون (446)
هنگامى كه بندگانم از تو درباره من سوال كنند، (بگو) من نزديكم به دعا كننده به هنگامى كه مرا مى
خواند پاسخ مى گويم ، پس بايد دعوت مرا بپذيرند و به من ايمان بياورند تا راه يابند و به مقصد برسند.

از لطايف و نكات بسيار ظريف در نزديك بودن خدا به انسان اينكه در اين آيه خداوند هفت بار، امور را به
ذات پاك خود، بدون واسطه نسبت داده است : بندگان من ، درباره من ، من نزديكم ، مرا مى خواند، من پاسخ
مى گويم ، دعوت مرا اجابت كند، به من ايمان آورد.

6 ...و تُوبُوا اِلى اللّهِ جَمعياً اَيُّها المُؤ مِنون (447)
اى مؤ منان ! همگى به سوى خدا باز گرديد.

7وَ هُو الّذى يَقبِلُ التَّوبَة مِن عِبادِه (448)
و خدا كسى است كه توبه بندگانش را مى پذيرد.

8 ...اِنَّ اللّه يُحِبُّ التَّوّابِين (449)
قطعاً خداوند توبه كنندگان را دوست دارد.

9يا ايّها الَّذينَ آمَنوا تُوبُوا اِلَى اللّهِ تَوبَةً نَصُوحاً(450)
اى كسانى كه ايمان آورده ايد توبه حقيقى و خالص كنيد.

10و هُو الَّذى يَقبلُ التَّوبَة عَن عِبادِه و يَعفُوا عَنِ السّيّئات (451)
او كسى است كه توبه ى بندگانش را مى پذيرد و از گناهان مى گذرد.

11اَفَلا يَتُوبُونَ اِلَى اللّه و يَستَغفِروُنَه و اللّهُ غَفُورٌ رَحيم (452)
آيا توبه نمى كنند و به سوى خدا باز نمى گردند واز او طلب آمرزش نمى نمايند. خداوند آمرزنده مهربان
است .

در اين آيه با استفهام انكارى كه بيانگر تاكيد است ، خداوند انسان ها را به سوى توبه و استغفار دعوت
مى نمايد و با ذكر دو صفت غفور و رحيم بودنش ، عواطف آنها را تحريك مى نمايد تا شايد به سوى خدا باز
گردند و با آب استغفار، گناهانشان را بشويند و در پرتو توبه بر كمالات و فضايل انسانى خود بيفزايند.

توبه از ديدگاه روايات

با بررسى و تجزيه و تحليل روايات مربوط به توبه و استغفار، مطالب متنوع و جامعى ، پيرامون توبه به
دست مى آيد كه در اينجا به طور خلاصه به بخش مهمى از آن مى پردازيم :

1 توبه راستين

توبه ى راستين پنج ركن دارد:

1 ترك گناه .

2 پشيمانى از گناهان سابق .

3 تصميم بر ترك گناه .

4 جبران
گناهانى كه قابل جبران است با اداى حق اللّه و حق النّاس .

5 استغفار با زبان .

توبه نصوح چيست ؟

چنانكه قبلاً ذكر شد در قرآن آمده :
تُوبُوا الى اللّه تَوبَة نَصُوحاً(453)