بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید
علم ناگزير اين دو كتاب را در حوزه هاى درس خصوصى فرا مى گيرند . در علم كلام كتابهاى درسى متعدد وجود دارد . تا چندى پيش در حوزه علميه مشهد اين علم به صورت درس معارف اسلامى و توأم با رد مطالب فلسفى از خارج ( يعنى بدون اين كه كتاب مخصوصى مطرح باشد ) تدريس مى شد و كتابهاى درسى علم كلام بطور مستقل مورد تدريس قرار نمى گرفت ولى اخيرا كتاب([ شرح تجريدالكلام]) تأليف جمال الدين حسن بن يوسف معروف به علامه حلى ( متوفى در 726 ه . ق ) و همچنين كتاب([ شرح باب حادى عشر]) تأليف فاضل مقداد ( متوفى در 726 ه . ق ) كه هر دو از كتابهاى درسى علم كلامند در گوشه و كنار حوزه تدريس مى شود . درسهاى متفرقه - غير از اين چهار رشته ( ادبيات عرب اصول فقه و علوم عقلى ) چندين رشته ديگر از علوم اسلامى نيز مى تواند و مى بايد جزء برنامه رسمى حوزه هاى علمى شيعه قرار گيرد . اين رشته ها بعضى از اين جهت كه در اجتهاد و استنباط احكام شرعى ( هدف رشته فقه ) دخالت دارند بايد تعقيب شوند مانند رشته هاى : رجال حديث درايه . . . و بعضى ديگر گذشته از اين كه براى اين هدف نيز سودمند و مفيدند خود داراى هدف مستقل نيز مى باشند . مانند رشته هاى : تفسير اخلاق تاريخ اسلام . . . در حوزه علميه مشهد از اين رشته ها فقط رشته تفسير و اخلاق تدريس مى شود آنهم نه به صورت كاملا رسمى و بقيه رشته ها فقط به صورت مطالعات شخصى تعقيب مى گردد .
4 - جلسات درس
در بيشتر مدارس مشهد محلى به نام([ مدرس]) وجود دارد . اين محل